Lesson 4: ლიდერის ჩამოყალიბება

ყველა უნდა იყოს ლიდერი იმ გაგებით, რომ ის გავლენას ახდენს ზოგიერთ ადამიანზე. მაგალითად, თითოეული მშობელი უნდა იყოს თავისი შვილების წინამძღოლი. პრინციპები, რომელსაც ამ კურსში ვსწავლობთ, დაეხმარება ადამიანს ამ ბუნებრივ ხელმძღვანელ პოზიციებზე. თუმცა, ეს კურსი ძირითადად ორიენტირებულია ლიდერობის პრინციპებზე, ბუნებრივი პოზიციების მიღმა, რომლებიც ყველამ უნდა დაიკავოს.

ადამიანს სურვილს იყოს ლიდერი, შეიძლება მრავალი მოტივი განსაზღვრავდეს. სწორი მოტივი არის - მსახურების სურვილი.

[1]სწავლამ შეიძლება ადამიანი სხვებზე აღმატებული გახადოს ცოდნით და შესაძლებლობებით. მას შეიძლება გაუჩნდეს მცდარი განცდა, რომ თავისი ღირებულებებით აღემატება სხვა ადამიანებს. მას შეიძლება დაეუფლოს სხვებისგან განსაკუთრებული მოპყრობის მოლოდინი: არა მხოლოდ მისი პოზიციის პატივისცემის გამო, არამედ თანდაყოლილი უპირატესობის განცდის გამო.

მოციქული პავლე გვაფრთხილებს: ”ცოდნა აამპარტავნებს” (1 კორინთელები 8: 1). ის არ გულისხმობდა იმას, რომ ცოდნა ცუდია, ან ის ავტომატურად საზიანოა. კონტექსტში, ის საუბრობდა ადამიანზე, რომელმაც იცოდა გარკვეული რამ, მაგრამ მისი ცოდნის გამოყენება სიყვარულით არ იყო განპირობებული.

განსწავლამ შეიძლება უფრო ეფექტური გახადოს ადამიანი ღვთის სამეფოსთვის, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მისი სურვილი თავმდაბლურად მსახურებაა.

როგორ ხდება ადამიანი ლიდერი? გახსოვდეთ, ჩვენ არ ვსაუბრობთ მხოლოდ ოფიციალურ პოზიციაზე. ლიდერი არის გავლენის მქონე ადამიანი, ის, ვისაც ხალხი მისდევს.

აშკარაა, რომ ზოგი ადამიანი იბადება სხვაზე ზეგავლენის ბუნებრივი უნარით. ისინი ასხივებენ თავდაჯერებულობას, სწრაფად პოულობენ გადაწყვეტილებებს და ადამიანები მათ ინსტიქტურად მიჰყვებიან. იმის გამო, რომ ასეთი პიროვნებები არსებობენ, ზოგჯერ ფიქრობენ, რომ ზოგი ადამიანი ლიდერად არის დაბადებული, სხვები კი არა. ამასთან, ლიდერები სხვადასხვა მიზეზებით ხდებიან.

ძველი უკრაინული ლეგენდის თანახმად, ახალგაზრდა მამაკაცი მივიდა მღვდელთან და უთხრა: „მამაო, მე მესიზმრა, რომ 10 000 კაცის წინამძღოლი ვიყავი. ამიხდება ეს ოცნება? ” მღვდელმა უპასუხა: ”ახლა მხოლოდ ის 10,000 კაცი ღა გაკლია, რომელიც ოცნებობდეს, რომ შენ მათი ლიდერი იყო.”

ადამიანი შეიძლება გახდეს ლიდერი ამ მიზეზთაგან ერთ-ერთის, ან მათ რომელიმე კომბინაციის გამო. თუმცა, არცერთი ეს მიზეზი არ არის საკმარისი იმისათვის, რომ ადამიანი გახდეს გრძელვადიანი, ეფექტური ლიდერი, თუ მას სხვა მიზეზების ნაკლებობა აქვს.

(1) აშკარა ბუნებრივი უნარი

ადამიანი, რომელიც დარწმუნებული ჩანს, შესაძლოა მყისიერ ლიდერად იქცეს ყველგან, სადაც ის მივა. თუმცა, თუ ის ვერ გაამართლებს თავის მიერ შექმნილ მოლოდინებს, ის ვეაღარ განაგრძობს ლიდერობას. ბუნებრივი უნარის მქონე ადამიანმაც კი უნდა დაიცვას ლიდერობის პრინციპები, რომ ეფექტურობა განავრცოს.

(2) კრიზისზე რეაგირება

ბევრი ლიდერი გამოჩნდა პრობლემის საპასუხოდ. დიდმა კრიზისმა შეიძლება გამოავლინოს ლიდერი. კრიზისზე რეაგირება მოდის მოწოდების ან პასუხისმგებლობის გრძნობიდან, რაც საპირისპიროა ისეთი ადამიანის, ვინც უბრალოდ გვერდიდან აკვირდება მოვლენებს და წუწუნებს, რადგან ფიქრობს, რომ მხოლოდ იმის მართვა შეუძლია, რასაც თვითონ ფლობს.

კრიზისი აძლევს შანსს პოტენციურ ლიდერს, მაგრამ თვისებები აუცილებელია მისთვის, რათა თავისი ლიდერობის განვითარება შეძლოს კრიზისის დასრულების შემდეგ. ზოგჯერ ადამიანი, რომელიც კარგად ართმევს თავს ლიდერობას კრიზისში, სხვა პირობებში ვერ ახერხებს კარგად მართვას.

(3) გრძელვადიანი საიმედოობა

ზოგჯერ ადამიანი ხდება ლიდერი, რადგან ის წლების განმავლობაში საიმედო და ერთგული იყო. ხალხი მას ენდობა, რადგან მათ იციან, რომ ის ორგანიზაციის ერთგულია.

(4) მიღებული გამოცდილება

ადამიანი შეიძლება იყოს ლიდერი, რადგან ცოდნა და უნარი შეიძინა კონკრეტულ სფეროში. მან შეიძლება გაწიოს ლიდერობა მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში და გარკვეული პრობლემების გადაჭრისას.

(5) ლიდერობის ნასწავლი პრინციპები

ადამიანს შეუძლია ისწავლოს ლიდერობა ამ კურსზე შესწავლილი პრინციპებით. თუმცა, სწავლებას არ შეუძლია გახადოს ადამიანი მაღალი დონის, ეფექტურობის ლიდერი, თუ მას ასევე არ აქვს გარკვეული ბუნებრივი უნარები.

(6) ღვთიური მოწოდება

ღმერთმა მოგვიწოდა მოციქულებად, წინასწარმეტყველებად, მახარებელებად, პასტორებად და მასწავლებლებად (ეფესელთა 4:11). მსოფლიოს საზოგადოებებში ღმერთი სუვერენულია ხალხის მაღალ თანამდებობებზე დაწინაურებაში. (ფსალმუნი 75:7, დანიელი 2:21).

ზოგჯერ ხალხს უკვირს ღვთის მოწოდება, როდესაც ის მოუწოდებს ადამიანს, რომელსაც არ აქვს ბუნებრივი უნარი; მაგრამ ღმერთი ყოველთვის აძლევს ადამიანს უნარსა და შესაძლებლობას, შეასრულოს ღვთის მოწოდება.

თუ ხალხი დაინახავს, რომ ლიდერი საქმისადმი ერთგულია და მას ღმერთი ეხმარება, შეიძლება მას იმ საქმისთვის გაჰყვნენ, რომლისაც სწამთ. ერთგულების შესანარჩუნებლად საჭიროა, რომ მან აჩვენოს კომპეტენცია, საიმედოობა და ხასიათი.

მოდით ვნახოთ, როგორ დაიწყო ლიდერობა, წმიდა წერილის რამდენიმე გმირმა.

ელისე: ლიდერობა გარდამავალ პერიოდში

ღმერთმა აირჩია ელისე, რომ ის გამხდარიყო ისრაელის წინამძღოლი წინასწარმეტყველი ელიას შემდეგ. ძალაუფლების გადაცემა აღწერილია 3 მეფეთა 19:19-21 და 4 მეფეთა 2:1-15-ში.

ღვთის მოწოდება აშკარა ფაქტორი იყო, რამაც ის ლიდერად აქცია. ამასთან, სხვა მნიშვნელოვანი დეტალებიც არსებობს. ელისე მზად იყო მიეტოვებინა დიდი მეურნეობა და მსახურებისთვის მიეძღვნა თავი. სიმდიდრე არ იყო მისთვის ღვთის მოწოდებაზე მნიშვნელოვანი. გეჰაზმა, რომელიც მოგვიანებით გახდა ელისეს თანაშემწე, დაკარგა მსახურის შესაძლებლობა, რადგან ფულის სიყვარულმა სძლია (4 მეფეთა 5:20-27).

[1] ელისეს მსახურება უნდოდა, ალბათ, რამდენიმე წლის განმავლობაში, სწავლისა და წვრთნის პერიოდში. ამ სურვილის გარეშე ის წარმატებას ვერ მიაღწევდა მსახურებაში.

ელისემ იცოდა, რომ მოხუცი წინასწარმეტყველი ღვთის ძალით აკეთებდა საოცარ საქმეებს. მან წვიმა სამი წლის განმავლობაში შეაჩერა. მან იწინასწარმეტყველა ბოროტი მეფის და დედოფლის სიკვდილი. მან ილოცა ზეციდან ცეცხლის ჩამოსვლაზე და ასეც მოხდა.

ელისემ იცოდა, რომ მისი სამომავლო პასუხისმგებლობა ვერ შესრულდებოდა ადამიანური მეთოდების შესწავლით. მან იცოდა, რომ ღმერთის სულის ცხება იყო აუცილებელი მისი წარმატებისთვის და სწორედ ეს ითხოვა. მას შემდეგ, რაც ელია ღმერთის მიერ იყო წაყვანილი, ელისემ აიღო ელიას მოსასხამი, დაჰკრა წყალს და თქვა: "სადაა უფალი, ელიას ღმერთი?” ახალგაზრდა წინასწარმეტყველები ათვალიერებდნენ ახლდა თუ არა ახალი ლიდერის მსახურებას ღვთის ძალა. მათ სასწაული რომ ნახეს, თქვეს: „ელიას სულია ელისეზე” (4 მეფეთა 2:15). მოხდა ღვთის ძალის გადაცემა.

ლიდერობის პასუხისმგებლობა, ყველა შემთხვევაში ძველი ლიდერებიდან, უფრო ახალგაზრდებზე გადადის. თუმცა, ღვთის ძალა ავტომატურად არ გადაეცემათ. ლიდერების ახალი თაობა, რწმენის გარეშე, დაკარგავს ღვთის ძალას და დამოკიდებული იქნება ადამიანურ მეთოდებზე.

გედეონი: ლიდერობა კრიზისში

გედეონი არ იყო თავისი ერის ან ტომის ლიდერი. მის ერს ყოველწლიურად ძარცვავდნენ მოსავლის აღების დროს. გედეონს წარმოდგენა არ ჰქონდა როგორ უნდა შეეცვალა სიტუაცია; ის ცდილობდა საკვების დამალვას, როდესაც მას ღვთის მაცნე გამოეცხადა. ის უბრალოდ ცდილობდა გადარჩენას და თავის სიტუაციასთან გამკლავებას, რაც არ არის ლიდერის ქცევა. გედეონს გაუკვირდა, რომ ღმერთი მას ირჩევდა და ამის დასამტკიცებლად რამდენიმე ნიშანი ითხოვა. ღმერთმა მას "ძლიერი მებრძოლი" უწოდა, რადგან ღმერთმა იცოდა რისი გაკეთება შეეძლო გედეონს. გედეონის ისტორია მოცემულია: მსაჯული 7-8-ში.

გედეონი დაემორჩილა ღმერთს, როდესაც კერპთაყვანისმცემლობის ადგილი გაანადგურა და შესაწირავი მიუტანა ღმერთს თავისი სიცოცხლის რისკის ფასად. მის ქმედებებს იმ დროში არ მოჰყოლია ეროვნული რელიგიური რეფორმა, მაგრამ განაპირობა ხალხში ეჭვის გაჩენა, კერპების ძალასთან დაკავშირებით.

გედეონი მთლიანად ღმერთზე იყო დამოკიდებული, ჯარის უმეტესი ნაწილიც ღმერთის მითითებისამებრ გაუშვა. მან შეიმუშავა შეტევის არაჩვეულებრივი გეგმა და ღმერთმა დიდი გამარჯვება მოაპოვებინა.

გამარჯვების შემდეგ, გედეონმა ვერ შეძლო გაძღოლოდა ხალხს ღვთისმსახურებისკენ, არამედ კვლავ კერპთაყვანისმცემლობას დაუბრუნდა.

ნეემია: ლიდერობა ხედვით

ნეემია იყო ებრაელი, რომელიც სახლიდან შორს იმყოფებოდა. ის ემსახურებოდა ბაბილონის მეფეს. ნეემიამ გაიგო იერუსალიმის მდგომარეობის შესახებ. ქალაქი დიდი ხნის წინ იყო დაპყრობილი; იქ მხოლოდ რამდენიმე ღარიბი ადამიანი ცხოვრობდა. კედლები დანგრეული იყო, რაც იმას ნიშნავდა, რომ ისინი მუდამ დამპყრობლების წყალობის იმედად იყვნენ.

ნეემიამ იგრძნო, რომ მისი პირადი პასუხისმგებლობა იყო ემოქმედა. ადამიანთა უმრავლესობას დაამძიმებდა ასეთი ამბების მოსმენა და მწუხარებას მოჰგვრიდა, საპასუხოდ მოქმედების ყოველგვრი ვალდებულების განცდის გარეშე, რადგან არ ექნებოდათ მოლოდინი, რომ სიტუაციის შეცვლა შესაძლებელი იყო. ლიდერი კი პასუხისმგებლობას გრძნობს, რადგან თვლის, რომ შესაძლებელია სიტუაციის შეცვლა. რადგან მას შეუძლია, მან იცის რომ ასე უნდა მოიქცეს.

ქალაქის ხელახლა აშენების დაწყებამდე, ხალხის აღდგენაა საჭირო. ღმერთი არის მგეგმავი და მშენებელი. ცოდვა მისი გეგმიდან გასვლაა. მონანიება კი ღვთის გეგმაში დაბრუნება.

ნეემია ლოცულობდა ღვთის ჩარევისთვის. ქრისტიანი ლიდერის გულდაჯერებულობა არ არის დაფუძნებული ადამიანზე. ნეემიამ იცოდა, რომ აღდგენა მხოლოდ მისი ძალისხმევით შეუძლებელი იყო. ღვთის ჩარევა შესაძლებელს ხდის გამარჯვებას. ღმერთის ჩარევა ასევე აჩვენებს მის ნებას სიტუაციის მიმართ. ქრისტიანი ლიდერი არ ცდილობს შეცვალოს სამყარო საკუთარი ხედვის შესაბამისად, არამედ ღმერთის.

ღმერთმა განსაკუთრებული შესაძლებლობა მისცა. მეფე დაინტერესდა ნეემიას პრობლემით. პრინციპი იმაში არ არის, რომ ძლიერი ადამიანები გვჭირდება, რომლებიც დაგვეხმარებიან. პრინციპი ისაა, რომ ღმერთი განსაკუთრებულ შესაძლებლობებს მოგვცემს, რათა დაგვეხმაროს მიზნის განხორციელებაში, თუ მიზანი მისი გეგმაა.

რამდენიმე სხვა პიროვნებამაც გაიზიარა მისი ხედვა. ნეემია ჩავიდა იერუსალიმში და აუხსნა თავისი ხედვა იქ მყოფ ლიდერებს. ხედვა ერთი კაცით დაიწყო, მაგრამ სხვებმაც მალე გაიზიარეს ის. ლიდერი არ უნდა ელოდოს, რომ ყველა დაუყოვნებლივ გაიგებს და ჩაწვდება ამ ხედვას. დახმარება რამდენიმედან იწყება.

აუცილებელია გვყავდეს რამდენიმე, ვინც იზიარებს ხედვას; წინააღმდეგ შემთხვევაში, ლიდერი, ანუ წინამძღოლი არავის უძღვება. ხედვა უნდა ეკუთვნოდეს ერთგულ ჯგუფს. მათთვის ხედვის ფლობა არ ნიშნავს მხოლოდ იმას, რომ მას ეთანხმებიან და მოხარული იქნებიან, რომ ის შესრულდეს. მათ უნდა იგრძნონ, რომ ის მათი საკუთრებაა.

მათ ჩამოაყალიბეს რწმენის საზოგადოება. ხედვის ერთგულებამ ჩამოაყალიბა საზოგადოება. მათ უნდა ესწავლათ, როგორ უნდა ეცხოვრათ ერთად, მხარი დეჭირათ ერთმანეთისთვის და განეგრძოთ ხედვის ერთგულება.

ნეემია არის ადამიანის მაგალითი, რომელიც გახდა ლიდერი, თუმცა მას თავდაპირველად არანაირი პასუხისმგებლობა არ ეკისრებოდა ამ პრობლემებზე. მას არ დაუწყია თანამდებობით, არამედ ცვლილებების ძლიერი წყურვილით.

მეფე საული: ლიდერობა პოზიციიდან

საული ისრაელის პირველი მეფე იყო. მას არ შეეძლო წინამორბედი მეფის მაგალითით ეხელმძღვანელა. ის მიწადმოქმედი იყო და მმართველობის არანაირი გამოცდილება არ ჰქონდა.

როდესაც ის დაინიშნა, იქ არ არსებობდა არც ჯარი, არც მმართველობის პერსონალი.

არ არსებობდა ოფიციალური მოსამართლეები, არც სამთავრობო ოფისები და არც გადასახადები მთავრობის განკარგულებაში გადასაცემად.

მეფედ დანიშვნის შემდეგ, მისი ფუნქცია იმდენად განუსაზღვრელი იყო, რომ მან განაგრძო მინდორში მუშაობა, როგორც მიწადმოქმედმა.

შემდეგ მოხდა კრიზისი. ისრაელის მოკავშირე პატარა ერს, თავს დაესხნენ ისრაელის მოძულე მტრები. ახალი ამბავი გავრცელდა, მაგრამ არავინ არ წასულა მინდორში ამის შესახებ ახალი მეფისთვის სათქმელად, რადგან არ უფიქრიათ, რომ მას უნდა გაეკეთებინა რამე. საულმა ახალი ამბავი დღის ბოლოს გაიგო, როდესაც შინ დაბრუნდა.

საული მოქმედებდა ძალისმიერად და გაბედულად. მან გაფრთხილების სახით გაუგზავნა დაკლული ხარის ნაწილები, ისრაელის ყველა ტომს. წარმოიდგინეთ, რომ წარმოგზავნილი შიკრიკი მიდის ტომის წინამძღოლის სახლში. სისხლიან ფეხს აგდებს მიწაზე და ამბობს: „მე მაქვს გზავნილი მეფე საულისგან. ასე მოუვა მის ხარებს, ვინც არ გამოვა, ამ საგანგებო ვიტარებაში, დასახმარებლად.”

ათასობით კაცი გამოვიდა, მათ გამარჯვება მოიპოვეს და საულმა იმ დროისთვის მოიხვეჭა ძლიერი ლიდერის სახელი.

საული ის ლიდერია, რომელმაც თანამდებობით დაიწყო. მას თავიდან არ სურდა ყოფილიყო ლიდერი; მაგრამ რადგან თანამდებობა ჰქონდა, მან პასუხისმგებლობაც იგრძნო.

► რითი განსხვავდება საულის რეაგირება კრიზისზე გედეონის საპასუხო მოქმედებისგან?

როგორ შეგიძლიათ შეაფასოთ საკუთარი თავი, როგორც პოტენციური ლიდერი? არსებობს თვისებები, რომლებიც პოტენციურ ლიდერს უნდა ახასიათებდეს. თუ ზოგიერთ მათგანში სუსტი ხართ, მათი გაძლიერება ღვთის დახმარებით შეგიძლიათ. რომელიმე მათგანის სრული ნაკლებობა თქვენს ლიდერობას დაასუსტებს.

1. აქვს გავლენა მასზე, ვინც მას იცნობს

2. აქვს თვითდისციპლინა

3. შესრულებული აქვს წინა მოვალეობები

4. კარგად ექცევა ხალხს

5. შეუძლია პრობლემების გადაჭრა

6. არ არის კმაყოფილი არსებული მდგომარეობით

7. ხედავს ფართო სურათს

8. შეუძლია გაუმკლავდეს სტრესს

9. აქვს პოზიტიური განწყობა

10. ესმის ხალხის

11. არ არის უნარ წართმეული პირადი პრობლემებით

12. მზად არის ახალი პასუხისმგებლობის ასაღებად

13. მას არ სძლევს სიბრაზე

14. მზად არის ცვლილებებისთვის

15. პატიოსანია

16. უახლოვდება ღმერთს

17. ხედავს რა უნდა გაკეთდეს შემდეგ

18. აქვს სწავლის უნარი და სურს გააგრძელოს სწავლა

19. აქვს მანერები, რომელიც ხალხს იზიდავს

20. აქვს თავდაჯერებულობა და გამბედაობა

21. მზად არის ემსახუროს სხვებს

22. შეუძლია იმედგაცრუებიდან თავის დაღწევა

23. იჩენს ინიციატივას

24. ერთგულია

რა მოხდება, თუ ისეთ ორგანიზაციაში მუშაობთ, სადაც მთავარი ლიდერი არ ხართ?

რას იზამთ, თუ თქვენი ორგანიზაციის ხელმძღვანელს აქვს შეზღუდვები, რაც ხელს უშლის მას დაიცვას ის პრინციპები, რომლებსაც თქვენ ამ კურსზე სწავლობთ ?

ზოგჯერ ახალგაზრდა, განვითარებადი ლიდერი იმედგაცრუებას განიცდის, რადგან გრძნობს, რომ ვერ იყენებს ლიდერობის ყველა პრინციპს, რაც იცის. ის გრძნობს, რომ მისი შესაძლებლობები შეზღუდულია, რადგან იმ პოზიციაზე არ არის, რომელიც მას ძალაუფლებას მიანიჭებდა.

ადამიანი, რომელსაც სურს გახდეს ლიდერი, არ უნდა დაელოდოს, როდის მოიპოვებს ძალაუფლებას, რათა დაიწყოს ლიდერული პრინციპების გამოყენება. მას შეუძლია გამოიყენოს პრინციპები, რომლებიც დაკავშირებულია პასუხისმგებლობის შესრულებასთან, სხვებისგან მისდამი ნდობის ამაღლებასთან, ცოდნის, პრაქტიკული უნარ-ჩვევების ზრდასთან, საიმედო პიროვნების რეპუტაციის შექმნასთან და ორგანიზაციის წარმატებისადმი ერთგულებასთან, და არა პირადი სარგებლის ძებნასთან. ეს ყველაფერი ზრდის მის გავლენას ყველაზე, მათ შორის მის ზემოთ მდგომ ლიდერებზე.

გახსოვდეთ, ლიდერი უბრალოდ გავლენის მქონე ადამიანია. ბევრი რამ ავითარებს თქვენს გავლენას, ოფიციალური პოზიციის გარეშეც.

ნუ იჩქარებთ იმაზე ფიქრს, რომ თქვენ ახალი ორგანიზაცია უნდა შექმნათ, რათა ლიდერი იყოთ. ბევრი რამის გაკეთება შეგიძლიათ იქ, სადაც ხართ.

როგორ პოზიციაზეც არ უნდა იყოთ, შეგიძლიათ წაახალისოთ და დამოძღვროთ ახალგაზრდა, დამწყები ლიდერები და გუნდის წევრები. შესაძლოა გააკეთოთ ეს, როგორც ორგანიზაციაში თქვენი მუშაობის ფორმალური ნაწილი, ან გაკეთდეს არაფორმალურად, იმათთან ურთიერთობაში, ვინც აფასებს თქვენს დახმარებას.

მოძებნეთ მენტორები თქვენი ორგანიზაციის შიგნით ან მის გარეთ. ლიდერების უმეტესობა სიხარულით დაგთანხმდებათ, თუ სთხოვთ გაუზიარონ თავისი სიბრძნე სხვებს. შეგიძლიათ მიიღოთ დამოძღვრა ლიდერობის სპეციფიკურ, ცალკეულ ასპექტებზე; აუცილებელი არ არის, რომ მენტორი საუკეთესო მაგალითი იყოს ყველა ასპექტში. ის შეიძლება თქვენზე ახალგაზრდაც კი იყოს, თუ კი ფლობს ცოდნას გარკვეულ სფეროებში.

მიეცით საშუალება რამდენიმე სტუდენტს, გაგიზიარონ, თუ როგორ აპირებენ ამ გაკვეთილის შედეგად, მიზნების ან მოქმედების შეცვლას.

1.    დაწერეთ ამ გაკვეთილში ნასწავლი კონცეფციის შემაჯამებელი აბზაცი, რომელსაც თქვენი ცხოვრების შეცვლა შეუძლია. ახსენით, რატომ არის ის მნიშვნელოვანი. რა სარგებელი მოაქვს ამის ცოდნას? რა ზიანი შეიძლება მოჰყვეს ამის არცოდნას?

2.    განმარტეთ, როგორ გამოიყენებთ ამ გაკვეთილის პრინციპებს თქვენს ცხოვრებაში როგორ ცვლის ეს გაკვეთილი თქვენს მიზნებს? როგორ აპირებთ თქვენი მოქმედებების შეცვლას?

3.    დაწერეთ ამ გაკვეთილში მოცემული „ფაქტორები, რომლებიც ლიდერს ქმნიან' და 'პოტენციური ლიდერის თვისებები.“

4.    შემდეგი გაკვეთილის დაწყებამდე წაიკითხეთ იოანეს 13:1-17. დაწერეთ, რას ამბობს ეს მუხლები ლიდერობის შესახებ.