Lesson 16: საჯარო გამოსვლები

"მოვერცხლილი ოქროს ვაშლებია - დროულად ნათქვამი სიტყვა" (იგავთა 25:11). სიტყვასიტყვით, სწორად ნათქვამი სწორ დროს და კარგად თქმული, ხელოვნების ნიმუშია. კარგი კომუნიკაცია არის უნარი, რომლის განვითარებაც შესაძლებელია.

ადამიანებს, შთაბეჭდილებას თქვენი ინტელექტის, სანდოობისა და შესაძლებლობების შესახებ, თქვენი კომუნიკაციის უნარის შედეგად ექმნებათ. თქვენი ეფექტურობა მსახურებაში დამოკიდებულია სხვებზე გავლენის უნარზე.

მსახურებების უმეტესობა კომუნიკაციისგან, იგივე ურთიერთობებისგან შედგება. ქადაგება, სწავლება, კონსულტაცია და წახალისება ურთიერთობის საშუალებით ხდება. მსახურების ლიდერების უმეტესობა კარგი მოსაუბრეა. ძალიან იშვიათია, რომ ადამიანი, რომელიც არ არის კარგი მოსაუბრე, იყოს ეფექტური ლიდერი.

► არსებობს ძველი გამოთქმა: "კალამი ხმალზე უფრო ძლიერია." როგორ ფიქრობთ, რას ნიშნავს ეს?

ფიზიკური ძალა ვერ შეედრება ეფექტურად გადაცემული იდეის, აზრის ძალას. იარაღი აიძულებს ადამიანებს რაიმეს გაკეთებას, ხოლო იდეა იპყრობს მათ გონებას და გულს. ამიტომ ზოგიერთი მთავრობა ზღუდავს სიტყვის თავისუფლებას.

► სტუდენტმა ჯგუფს უნდა წაუკითხოს იაკობის 3:1-8. იმსჯელეთ რას ამბობს ეს მუხლი ურთიერთობის ძალაზე.

იაკობის ეს მუხლები ძირითადად ლაპარაკობს იმ სავარუდო ზიანის შესახებ, რომელიც ენას შეუძლია მიაყენოს. კომუნიკაციის ძალა შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც სასიკეთოდ, ასევე საზიანოდ. ღმერთმა აირჩია სულიწმიდით გაძლიერებული ადამიანური ურთიერთობები, თავისი გადარჩენის გეგმის შესრულების საშუალებად.

ურთიერთობების ძალის გათვალისწინებით, ქრისტიანმა ის ყოველთვის ფრთხილად უნდა გამოიყენოს. როგორც სპიკერიმა, თქვენ ყოველთვის უნდა დაიცვათ ქრისტიანული ეთიკა. ყოველთვის სიმართლის მხარეს იყავით. არასდროს შეუწყოთ ხელი ისეთ რამეს, რისიც არ გჯერათ. არასოდეს შეეცადოთ აკონტროლოთ ხალხი, იმის თქმით მათ, რაც მთლად სიმართლეს არ შეესაბამება, ან ინფორმაციის დამალვით, რაც მათთვის მნიშვნელოვანია.

ის, თუ როგორ კომუნიკაციის გზას ირჩევთ, გავლენას ახდენს ადამიანებთან თქვენს ურთიერთობებზე. ლიდერის პირადი ურთიერთობა ხალხთან მნიშვნელოვანია. ხალხს სურს იცოდეს, რომ ლიდერი პატივს სცემს და აფასებს მათ. მან თავისი მანერებით და ქცევით უნდა აჩვენოს, რომ აფასებს ადამიანებს.

თქვენ უნდა ივარჯიშოთ ხალხთან იმ სახის კომუნიკაციაში, როგორსაც ისინი აფასებენ. ზოგი ფიქრობს, რომ ისინი არასოდეს არ უნდა იქცეოდნენ არაბუნებრივად, მაგრამ თქვენ უნდა ისწავლოთ მეგობრული დამოკიდებულება.

თქვენს ქცევაში უნდა გამოავლინოთ მეგობრული დამოკიდებულება და პატივისცემა, რომელიც ხალხის მიმართ გაქვთ, მათთვის გასაგები გზით. წინააღმდეგ შემთხვევაში, თქვენი საქციელი თქვენი გულის მდგომარეობას არ ემთხვევა.

თუ ჩანს, რომ თქვენ უინტერესო დამოკიდებულება გაქვთ, როდესაც ვინმეს ესალმებით, ან თუნდაც სხვაგან იყურებით, როცა ხელის ჩამორთმევა გიწევთ, მათ იციან, რომ თქვენ მათ არ აფასებთ. თუ თქვენ ხართ ლიდერი, სხვა ადამიანები თავს პრივილეგირებულად გრძნობენ თქვენთან საუბრისას. მიეცით მათ განცდა, რომ ღირებულნი არიან, მათ მიმართ ყურადღების და ინტერესის გამოჩენით. შეიძლება იფიქროთ, რომ დრო არ გაქვთ ამის გასაკეთებლად ყველას მიმართ, მაგრამ ადამიანზე რამდენიმე წამით ფოკუსირებაც კი ღირს ამად.

თუ თქვენი კულტურა სხვა რამეს არ მოითხოვს, ხელი მაგრად ჩამოართვით, ადამიანს თვალებში შეხედეთ, თვენს ხმას მეგობრულობა შეჰმატეთ და გაუღიმეთ. კაცი უნდა წამოდგეს, თუკი ვინმე იმ დროს მოდის მისასალმებლად, როდესაც ის ზის.

► ივარჯიშეთ ასეთ ქცევაში.

ერთ-ერთი უდიდესი შიში, რაც ადამიანებს გააჩნიათ, არის საჯაროდ სიტყვით გამოსვლა.

► რატომ ეშინია ბევრ ადამიანს საჯაროდ გამოსვლის?

ბევრ ადამიანს ეშინია საჯაროდ გამოსვლის, რადგან

1. მათ არ იციან რა უნდა თქვან,

2. მათ არ აქვთ ორგანიზებული აზრები, რომ ისინი კარგად გადმოსცენ

3. ისინი არ არიან დარწმუნებულნი, რომ ხალხს მოეწონებათ მათი გამოსვლა.

შიშის პირველი მიზეზი მგზნებარებით აღმოიფხვრება. მომხსენებელს უნდა ჰქონდეს ის შეტყობინება, რომლის გადმოცემაც სურს. თუ ქადაგება ან სწავლება მოგთხოვეს, უნდა ილოცოთ და შთაგონება ღმერთს სთხოვოთ, სანამ არ იგრძნობთ, რომ რაღაც მნიშვნელოვანი გაქვთ, რაც სხვებს უნდა გაუზიაროთ.

შიშის მეორე მიზეზის მოშორება შესაძლებელია მომზადებით. გამოყავით დრო დაფიქრებისთვის, თუ როგორ განუმარტავთ იდეებს. ჩამოთვალეთ თქვენი მოსაზრებების პუნქტები ან პრინციპები და გადაწყვიტეთ, რა თანმიმდევრობით უნდა წარმოადგინოთ ისინი. დაგეგმეთ როგორ დაასრულებთ სიტყვას. თქვენს ბოლო წინადადებებში ხაზგასმული უნდა იყოს ყველაზე მნიშვნელოვანი აზრი და სთხოვოთ თქვენთვის სასურველი პასუხი.

შიშის მესამე მიზეზს მოგიხსნით წარმატების გამოცდილება. მას შემდეგ, რაც ისაუბრებთ და დადებით გამოხმაურებას მიიღებთ, მეტი თავდაჯერებულობა გექნებათ სამომავლოდ.

მისიონერული ოჯახების ნაწილი დიდ კონგრესს დაესწრო. დირექტორმა ჰკითხა ორ მამას, შეეძლოთ თუ არა თავიანთი შვილების მომზადება, რომ რამდენიმე წუთის განმავლობაში ხალხისთვის მოეთხროთ მისიონერული ცხოვრების შესახებ. ერთმა მამამ თავისი 10 წლის ვაჟი მოამზადა და მისი მისიონერული ცხოვრების შესახებ საინტერესო სათქმელი მოიფიქრა. ისინი ერთად ვარჯიშობდნენ და ბარათებზე დაწერეს რამდენიმე სიტყვა, რომლებიც დაეხმარებოდა გახსენებაში, თუ რა უნდა ეთქვა. როდესაც ის ხალხის წინაშე იდგა, დარწმუნებით საუბრობდა; ხალხს მოეწონა მისი გამოსვლა.

მეორე მამამ არაფერი გააკეთა შვილისთვის. როდესაც ბიჭი აიძულა ელაპარაკა, ის შიშისგან გაიყინა, ვეღარ ფიქრობდა რა უნდა ეთქვა და თავს დამცირებულად გრძნობდა თავისი წარუმატებლობის გამო.

თემა უნდა შეესაბამებოდეს შეხვედრის გრემოებას. ჰკითხეთ საკუთარ თავს: „რას ელიან ისინი ამ სიტყვისგან ?”

გამოსვლის თემა უნდა ღირდეს ამად. ჰკითხეთ საკუთარ თავს: „რაში სჭირდებათ მათ ამის მოსმენა? როგორ დაეხმარება ეს მათ?”

თქვენ გჭირდებათ სანდოობა თემასთან დაკავშირებით. ჰკითხეთ საკუთარ თავს: ”რატომ უნდა მომისმინონ ამ თემაზე საუბრისას?” თუ თქვენთვის აუცილებელია ისაუბროთ თემაზე, რომლის შესახებ ცოტა რამ იცით, უნდა გამოიკვლიოთ ის. კვლევის სწრაფი გზაა პატივცემულ პიროვნებასთან საუბარი, რომელიც ამ საკითხში კარგად ერკვევა და მცოდნეა.

თემა უნდა კავშირში იყოს აუდიტორიის ინტერესებსა და გამოცდილებასთან. ჰკითხეთ საკუთარ თავს: „რატომ უნდა გაითვალისწინონ ეს? როგორ შემიძლია გავაგებინო მათ?”

დაპირისპირება იქცევს ყურადღებას, მაგრამ ზოგიერთ აუდიტორიას თქვენ წინააღმდეგ განაწყობს. გაუმკლავდით დაპირისპირებას, როდესაც ეს აუცილებელია რწმენის გამო, მაგრამ არასდროს ისაუბროთ ამაზე მხოლოდ ყურადღების მისაქცევად.

ფრთხილად იყავით საკამათო მასალის წარდგენაზე, რომელიც თქვენთვის ახალია. დრო ხელს უწყობს ახალი იდეების ადბალანსებას.

ამბები საკუთარი გამოცდილების და მიღებული გაკვეთილების შესახებ საინტერესოა, მაგრამ იმდენს ნუ ისაუბრებთ საკუთარ თავზე, რომ შთაბეჭდილება შეიქმნას, თითქოს თქვენი გამოსვლა მთლიანად თქვენზეა.

ხშირად სიტყვით გამოსვლა ძალიან მოულოდნელია, რომ მოსაუბრე საფუძვლიანად მოემზადოს. ამიტომ მომხსენებელმა უნდა გამოიყენოს საკუთარი გამოცდილება და ცოდნა. მომხსენებელმა მუდმივად უნდა ისწავლოს, რათა გაზარდოს თავისი გამოსვლების მასალების მარაგი.

სპიკერმა მთელი თავისი გამოსვლის მანძილზე ხშირად უნდა მიიპყროს აუდიტორიის ყურადღება. არ ჩათვალოთ, რომ ისინი ისმენენ.

კარგი მოსმენის ნიშნებია, როდესაც მსმენელიც მზერას უბრუნებს მოსაუბრეს, აქვს აზრიანი გამომეტყველება, თავს უქნევს, ან ხმოვან პასუხებს სცემს, ოდნავ წინ არის გადმოხრილი, ყურადღებას არ აქცევს კონცენტრირების გამფანტველ ფაქტორებს და რეაგირებს მოსაუბრის იუმორზე ან სხვა ემოციებზე. ამ ნიშნების შემთხვევაში იცით, რომ გისმენენ.

თქვენი გამოსვლის დროს შეგიძლიათ გამოიყენოთ სხვადასხვა ტაქტიკა, რომ კვლავ მიიპყროთ მათი ყურადღება. მაგალითად, მიმდინარე სტატისტიკით, იუმორით, ბიოგრაფიული ან ისტორიული ილუსტრაციით, საინტერესო ციტატით, რიტორიკული კითხვით, ცხოვრებისეული პრობლემით, ჰიპოთეტური სიტუაციით, ფრაზის ან ლოზუნგის დრამატული განმეორებით, მიმდინარე მოვლენით ან ეროვნული სიტუაციით, ან პირადი გამოცდილებით.

შესაძლო სავარჯიშო: დაეხმარეთ სტუდენტს აღწეროს ბოლოდროინდელი გამოსვლა ან ქადაგება. მან უნდა აღწეროს ზემოთ აღნიშნულ პუნქტში მოცემული ნებისმიერი ტაქტიკა, რომელიც მან გამოიყენა. ჯგუფმა უნდა განიხილოს, თუ როგორ შეიძლება სხვა ტაქტიკის დამატება გამოსვლაში. თუ დრო საშუალებას მოგვცემს, რამდენიმე გამოსვლის ან ქადაგების განხილვა შეიძლება ამ გზით, რომ ასწავლოთ სტუდენტებს, თუ როგორ გამოიყენონ ეს რამდენიმე სახის ტაქტიკა.

სანამ მნიშვნელოვან პუნქტზე ისაუბრებთ, დარწმუნდით, რომ გისმენენ. გააკეთეთ რამე, რომ მათი ყურადღება მიიპყროთ.

უგულებელყავით დროებითი ყურადღების გაფანტვა. თუ რამდენჯერმე წამით, რაღაც ხელს უშლის მოსმენის განწყობას, მიმოიხილეთ უკვე ნათქვამი სანამ ეს შეფერხება დასრულდება და შემდეგ დაიბრუნეეთ მათი ყურადღება.

როდესაც ოლივერი ქადაგებდა, პატარა ბავშვი დადიოდა სცენის წინ და დედას ეძახდა. ეკლესიაში ხალხის უმეტესობა ბავშვს უყურებდა. ოლივერმა გაიმეორა რამდენიმე უკვე ნათქვამი ფრაზა, სანამ ბავშვი არ წაიყვანეს, შემდეგ კი რამდენიმე წამით აიმაღლა ხმა, რათა ხალხის ყურადღება კვლავ მიეპყრო.

1. მოამზადეთ ბოლო დებულბები სიტყვასიტყვით.

2. მოიფიქრეთ, რა გსურთ ყველაზე მეტად, რომ მათ დაამახსოვრდეთ.

3. გააკეთეთ მოკლე დასკვნა.

4. ნუ მოიხდით ბოდიშს იმ ხარვეზების გამო, რაც, თქვენი აზრით, თქვენს გამოსვლას ჰქონდა.

5. დაასრულეთ გამოწვევით ან მოწოდებით, რომელიც მათ გრძნობებს აღძრავს.

მოსაუბრემ უნდა იყურებოდეს აუდიტორიის ყველა მონაკვეთისკენ, რაც უშუალო თვალის კონტაქტის დამყარებას უზრუნველყოფს რაც შეიძლება მეტ ადამიანთან.

მოხსენების, ანუ სიტყვის ჩანაწერები უნდა იყოს შედგენილი იმისთვის, რომ სწრაფი გადახედვით წაიკითხოთ, იმისთვის რომ მოსაუბრეს არ მოუხდეს ბევრის წაკითხვა. კარგად გაეცანით თქვენს ჩანაწერებს, რომ უბრალოდ თვალის სწრაფი გადავლება გჭირდებოდეთ.

ვოკალური, ანუ ხმოვანი ხარისხის საერთო ნაკლოვანებებია ზედმეტად სწრაფი ან შენელებული საუბარი, ბუტბუტი, მონოტონურობა, ხელოვნური ტონი ან აქცენტი მრავალფეროვნების გარეშე. ხმის ხარისხი გავლენას ახდენს თქვენი გზავნილის ეფექტურობაზე. ხმის ხარისხის გაუმჯობესებისთვის გაითვალისწინეთ ეს ფაქტორები:

• ისაუბრეთ გარკვევით და ზუსტად.

• ილაპარაკეთ საუბრის ფორმატში, სადაც შესაძლებელია.

• ცვალეთ ხმის ტემპი, ძალა, ტონი და სიმაღლე .

► იმსჯელეთ მაგალითებზე, თუ როგორ უნდა ცვალოს პიროვნებამ წინა წინადადებაში ნახსენები ოთხი ელემენტი (ტემპი, ძალა, ტონი და სიმაღლე).

გამოსვლა არის აუდიტორიასთან ინტერაქტიული ურთიერთობა, მაშინაც კი, თუ აუდიტორია პასუხს არ გცემთ. მათ აქვთ გრძნობები და მოსაზრებები თქვენს ნათქვამთან დაკავშირებით, და ეს შეიძლება შეიცვალოს სიტყვის დროს.

მაღალი სცენა და დიდი პოდიუმი მოსაუბრეს ღირსებას ჰმატებს, მაგრამ ისინი მას აშორებენ ხალხისგან და ართულებენ ურთიერთკომუნიკაციას. თუ ხალხის მცირე რაოდენობაა, მომხსენებელი უნდა დადგეს აუდიტორიის სიმაღლეზე და გამოიყენოს პატარა პოდიუმი.

თქვენი სტილი მისაღები უნდა იყოს, რომ პატივისცემით გამსჭვალული ყურადღება დაიმსახუროთ. მაგალითად, თუ მაგიდაზე დადგებით სალაპარაკოდ, ყველა მოგისმენთ; მაგრამ რადგან თქვენი მოქმედება ძალიან უჩვეულოა, ისინი შეიძლება სერიოზულად არ მოეკიდონ თქვენს სათქმელს. სხვადასხვა გარემო გარკვეული ქცევისა და ჩაცმის მოლოდინს ქმნის. თუ ამ მოლოდინს ძალიან დაშორდებით, შესაძლოა ხალხმა ლეგიტიმურ მოსაუბრედ არ მიგიჩნიონ.

შეეცადეთ გაიგოთ თქვენი აუდიტორიის წინასწარი განწყობა და ცრურწმენები, რომ შემთხვევით არ გაანაწყენოთ ისინი. თუ მათ გაანაწყენებთ რაიმეზე, რაც თქვენი მიზნის ნაწილი არ არის, ვერაფერს მიაღწიეთ.

ნუ შეეცდებით გამოასწოროთ მათი ყველა პრობლემა და გაუგებრობა ერთ გამოსვლაში.

ილიუსტრაცია: თუ თქვენ ასხამთ რძეს ბოთლიდან ბოთლში, უნდა ჩაასხათ მცირე რაოდენობა, ჩაასხით ნელა და ფრთხილად, თორემ რძის უმეტესი ნაწილი ძირს დაიღვრება. ანალოგიურად, თუ შეეცდებით ერთბაშად ბევრი რამ შეცვალოთ თქვენს აუდიტორიაში, ისინი მას არ მიიღებენ.

• ნუ გამოიყენებთ სარკაზმს აუდიტორიის მიმართ.

• ნუ გამოიწვევთ მსმენელებში თქვენ მიმართ შეცოდების გრძნობას. ისინი, სავარაუდოდ, ნაკლებ პატივს გცემენ, თუ შეგიცოდებენ .

• მოერიდეთ თქვენი ქმედებების ან ხასიათის პირად დაცვას, თუ ეს არ არის თქვენი სიტყვის დაგეგმილი მიზანი. აჩვენეთ პრინციპები, რომლებიც უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე თქვენი მიზეზი.

• მოერიდეთ თქვენი მიღწევებით ტრაბახს. ფრთხილად იყავით პირად ამბებთან მიმართებით, რომლებიც შეიძლება თავის მოწონების და ტრაბახის მსგავსად ჟღერდეს.

• დარწმუნებისთვის ან ემოციური გამოწვევისთვის მიმართეთ ხალხის უმეტესობას.

• წაუძეხით მათ ნაბიჯებში გადაწყვეტილების მიღებისკენ. მოსაზრებების შესაცვლელად, ისინი კიდევ ერთხელ უნდა დაფიქრდნენ. ნაბიჯები გადაწყვეტილების მიღებისკენ:

ა. ინფორმირებულობა სირთულის შესახებ

ბ. კონკრეტული პრობლემის განსაზღვრა

გ. შესაძლო გადაწყვეტილებების, ანუ გამოსავალის და მათი საწინააღმდეგო მოსაზრებების გათვალისწინება

დ. საუკეთესო გამოსავლის აღწერა

ე. მოქმედებების დაგეგმვა გამოსავალის მოსაძებნად

• განჭვრიტეთ პრობლემები და უპასუხეთ მათ.

• ემოციებით მოტივირებამდე, ააგეთ არგუმენტი მიზეზის საფუძველზე.

საუბრის მიზანი უნდა გასაგები იყოს. არ გამოიყენოთ ლექსიკა, რომელიც მიზნად ისახავს აუდიტორიის ცალკეულ წევრებზე შთაბეჭდილების მოხდენას, ამავდროულად სხვების უინფორმაციოდ დატოვების ხარჯზე. ქვემოთ მოცემული ზოგიერთი პუნქტი არ ეხება თხრობითი სტილის ქადაგებას.

• დარწმუნდით, რომ ყოველი წინადადება დაუყოვნებლივ აღიქმება. მსმენელს არ შეუძლია გადახედოს ან აკონტროლოს პრეზენტაციის სიჩქარე.

• გქონდეთ დასამახსოვრებლად ჩამოყალიბებული ერთწინადადებიანი თემა.

• უარი თქვით ყველა მასალაზე, რომელიც არ არის ხელსაყრელი მიზნის მისაღწევად.

• დააკავშირეთ თითოეული იდეა წინა იდეასთან, ან თემასთან.

• მხედველობაში იქონიეთ თემა მთელი გამოსვლის განმავლობაში.

• შეარჩიეთ პუნქტების საუკეთესო თანმიმდევრობა.

• საფუძვლიანად ჩამოაყალიბეთ ყოველი პუნქტი, ვიდრე შემდეგზე გადახვალთ.

• დაგეგმეთ მწყობრი გადასვლა ერთი პუნქტიდან მეორეზე.

მომხსენებელმა უნდა ივარჯიშოს მოხსენებების და სტატიების წერაში. ეს ვარჯიში განავითარებს მის მკაფიოდ კომუნიკაციის უნარს. წერის დროს გამოსაყენებელ საუკეთესო სიტყვების მოფიქრების პრაქტიკა დაეხმარება მას მოიფიქროს საუკეთესო სიტყვები საუბრის დროსაც.

[1]წერა ეხმარება მოსაუბრეს იდეების (მოსაზრებების) განმარტებაში გავარჯიშებაში. თუ რამის წერას იწყებთ და არ ხართ დარწმუნებული, როგორ უნდა დაწეროთ ეს, უნდა გააცნობიეროთ, რომ თქვენ ასევე არ ხართ მზად ამ იდეაზე სასაუბროდ თქვენ უნდა გამოყოთ დრო, რათა განიხილოთ როგორ განმარტოთ რაიმე წერილობით.

წერის პროცესი ეხმარება ადამიანს გააცნობიეროს, როდის სჭირდება მეტი ინფორმაცია. თუ ის არ არის დარწმუნებული ფორმულირების სისწორეში, მას შეუძლია გამოიკვლიოს ის. ყოველთვის გახსოვდეთ, რომ თქვენი სიტყვების ციტირება შესაძლებელია როგორც ზეპირად, ისე წერილობით. თუ რამე არაზუსტს იტყვით, ხალხი მიხვდება, რომ თქვენს ნათქვამს ვერ დაეყრდნობიან.

მიეცით საშუალება რამდენიმე სტუდენტს, გაგიზიარონ, თუ როგორ აპირებენ ამ გაკვეთილის შედეგად, მიზნების ან მოქმედების შეცვლას.

1. ადამიანებს, შთაბეჭდილებას თქვენი ინტელექტის, სანდოობისა და შესაძლებლობების შესახებ, თქვენი კომუნიკაციის უნარის შედეგად ექმნებათ.

2. გამოიჩინეთ მეგობრულობა და პატივისცემა ისე, რომ ხალხმა შეძლოს მათი ამოცნობა.

3. სპიკერმა მთელი თავისი გამოსვლის მანძილზე ხშირად უნდა მიიპყროს აუდიტორიის ყურადღება.

4. დასარწმუნებლად, წაუძეხით მათ ნაბიჯებში გადაწყვეტილების მიღებისკენ.

5. წერა ეხმარება მოსაუბრეს იდეების (მოსაზრებების) განმარტებაში გავარჯიშებაში.

1.    დაწერეთ ამ გაკვეთილში ნასწავლი კონცეფციის შემაჯამებელი აბზაცი, რომელსაც თქვენი ცხოვრების შეცვლა შეუძლია. ახსენით, რატომ არის ის მნიშვნელოვანი. რა სარგებელი მოაქვს ამის ცოდნას? რა ზიანი შეიძლება მოჰყვეს ამის არცოდნას?

2.    განმარტეთ, როგორ გამოიყენებთ ამ გაკვეთილის პრინციპებს თქვენს ცხოვრებაში როგორ ცვლის ეს გაკვეთილი თქვენს მიზნებს? როგორ აპირებთ თქვენი მოქმედებების შეცვლას?

3.    დაწერე გაკვეთილი 16-ის ხუთი შემაჯამებელი დებულება მეხსიერებით.