Lesson 9: Хайрын таван хэл – 2-р хэсэг

Энэ хичээлийн төгсгөлд суралцагч дараах чадварт суралцсан байна:

(1) Хайрыг илэрхийлэх таван хэлийг ойлгох.

(2) Хайрын таван хэл тус бүрийг буруу ашиглах эсвэл үл тоомсорлох аюулын талаар хэлэлцэх.

(3) Хүүхдийн сэтгэл санааны сав дүүрэн байх нь ямар ашиг тустай болохыг тайлбарлах.

(4) Гэр бүл, ойр дотно хүмүүсийнхээ хайрын үндсэн хэлийг тодорхойлох.

(5) Гэр бүлийнхээ хүн нэг бүр дээр хайрын таван хэл тус бүрээр хайраа илэрхийлэх тодорхой аргуудыг жагсаах.

(6) Гэр бүлийнхээ хүмүүсийн хайрын үндсэн хэлээр нь хайраа харуулахыг зорих.

Өнгөрсөн хичээлээр бид өөрийгөө золиосолдог, болзолгүй хайрын тухай сурсан. Мөн хайрыг илэрхийлэх дор хаяж таван өөр арга (хэл) байдаг болохыг мэдсэн. Ихэнх хүмүүс хайрыг эдгээр таван аргын аль нэг эсвэл хоёроор нь төрөлх байдлаар таньж, илэрхийлдэг.

Бид урмын үгсийн талаар ярилцаж, гэр бүлийн хүмүүстээ хайраа илэрхийлэх практик аргуудыг олж мэдсэн. Энэ хичээлээр бид хайрын бусад дөрвөн хэлийг судалж, дараа нь хүүхдэдээ хайраа илэрхийлэх тодорхой хэрэгжүүлэлт хийх болно.

Хайрын үндсэн хэл нь чанартай цаг байдаг хүмүүс хэн нэгэн тэдэнтэй хамт байхын тулд зориуд цаг гаргах үед хамгийн ихээр хайрлагдсанаа мэдэрдэг. Энэ цаг нь хамтдаа байх, бие биедээ анхаарал хандуулахын тулд сайтар бэлдсэн цаг байдаг. Энэ бол хөгжилдөх, нөхөрлөлийн цаг юм.

Чанартай цаг нь санамсаргүй гаргасан эсвэл илүүдэл цаг биш. Хэрэв та замын түгжрэлд зогсож байгаа эсвэл уулзалтаа хүлээж байгаа бол цагийг ухаалгаар ашиглах ёстой, гэхдээ эдгээр цаг нь ихэвчлэн зориудаар гаргасан чанартай цаг байдаггүй. Та хань ижилтэйгээ эсвэл хүүхэдтэйгээ хамт ямар нэг ажил төсөл хийж болно. Мэдээж энэ цаг нь үнэ цэнтэй ч, тэдний төлөө чанартай цагийг хамт өнгөрөөх хэрэгцээг нь үргэлж хангахгүй.

Яриаг нь таслахгүй сонсох нь чанартай цагийн хамгийн сайн хэлбэрүүдийн нэг юм. Ийм ярианд хүн бүр нөгөө хүнээ анхааралтай сонсдог. Мессеж, утасны дуудлага гэх мэт саадгүйгээр ярилцдаг. Ингэснээр тухайн хүн нөгөө хүндээ болон яриандаа төвлөрч чаддаг.

Хүнийг анхааралтай сонсож байгаагаа илэрхийлэх хэд хэдэн арга бий:

1. Нүдээрээ харилцах.

2. Идэвхтэй сонсох. Нөгөө хүний хэлж байгаа зүйлд хариу өг. Дараа нь юу хэлэхээ бодохын оронд, нөгөө хүний юу бодож, юу хэлж байгааг үнэн зөвөөр ойлгосон эсэхээ шалгахад цаг гарга. "Хэрэв би таныг зөв сонсож байгаа бол та ийм зүйлийг мэдэрч байна уу..." гэх зэргээр хэлж зөв ойлгосон эсэхээ баталж болно.

3. Бүү тасал. Сонсогч ихэвчлэн санаагаа ойлгосон гэж бодоод, дараа нь өөрийнхөө бодлыг хэлэхийн тулд хүний яриаг хурдан тасалдаг. Энэ нь сонсож буй хүн түүний яриаг үнэхээр ойлгоё гэж хичээхгүй байгаа мэт мэдрэмж төрүүлдэг.

4. Зөвхөн хэлж буй зүйлийг бус, мэдрэмжийг сонс. Бид бусад хүний үзэл бодлыг ойлгохыг хичээснээрээ тэднийг үнэ цэнтэй гэж бодож байгаагаа харуулдаг. Чин сэтгэлээсээ сонссоноор бид тэдний үзэл бодол, мэдрэмж нь бидэнд чухал болохыг, мөн тэд өөрсдөө бидэнд чухал болохыг илэрхийлдэг!

Хамгийн сайн чанартай цаг бол хоорондоо харилцахдаа өөр юу ч хийхгүй байгаа үе юм. Гэхдээ хамтдаа өнгөрөөх бусад цаг хугацаа ч бас үнэ цэнтэй. Гэр бүлийнхэнтэйгээ өдөр бүр хооллох үедээ хамтдаа чанартай цагийг өнгөрөөж, хамтдаа хооллох үедээ бие биедээ зориудаар анхаарал хандуулах боломжтой.

Бага насны хүүхдүүдэд үлгэр уншиж өгөх, хамтдаа тоглох, эсвэл хамтдаа амралт зугаалга хийх нь гэр бүлтэйгээ чанартай цаг гаргах бусад аргууд юм. Сургууль, ажил, үйлчлэлд зориулагдаагүй харин зөвхөн хөгжилдөхийн тулд хамтдаа ямар нэг төсөл, урлал хийх нь мөн чанартай цаг байдаг.

Хэн нэгэн гэр бүлээсээ хол байх үед чанартай цагийг утсаар ярьж гаргах боломжтой.

Чанартай цаг гэдэг нь бие биедээ анхаарлаа төвлөрүүлж, бие биенийхээ нөхөрлөлийг таашаахын тулд тусгайлан гаргасан, өөр зүйлд сатаарахгүй, яарах зүйлгүй цаг хугацаа юм. Өдөр бүр хань ижил, хүүхдүүдтэйгээ тодорхой хэмжээний чанартай цаг гаргах нь хамгийн сайн байдаг.

Тусгайлан гаргах боломжгүй цаг

Эхнэр эсвэл эцэг эх нь үйлчлэлийн удирдагч бол гэр бүлтэйгээ чанартай цаг гаргах нь илүү хэцүү байдаг. Пасторуудын хүүхдүүдэд ийм зүйл их тохиолддог. Бусад хүмүүс аавтай нь холбогдож, анхаарлыг нь татах үед тэрээр хүүхдүүддээ хангалттай цагийг гаргаж чаддаггүй бөгөөд хүүхдүүд нь аавыгаа дэндүү завгүй, цаг гаргадаггүй гэж мэдэрдэг. Гэр бүлийн цаг нь ихэвчлэн үйлчлэлийн төлөө золиослогддог цаг мэтээр тэдэнд санагддаг.

Үйлчлэлд байгаа хүний хувьд ийм саад тасалдуулах зүйлээс бүрэн зайлсхийх боломжгүй ч, гэр бүлдээ цаг гаргахыг хичээх ёстой. Хэрэв та ингэж хийвэл, тэд таны тогтмол үүрэг хариуцлага болон нэмэлт, хойшлуулашгүй байдлаар гарч ирдэг зүйлсийг сайн ойлгох болно.

Хайрын үндсэн хэл нь чанартай цаг байдаг хүн гэр бүлийнхэнтэйгээ зориудын, төвлөрсөн цагт байхгүй л бол хамгийн бага хайрлагдсан гэж мэдэрдэг. Тэрээр чанартай цагийг чухалчлаагүй үед, мөн энэ цагийг алдагдуулдаг саад гарч ирэхэд, чанартай цагийн төлөвлөгөө хойшлогдох зэрэгт хамгийн их гомддог. Гэр бүлийнхэн нь түүнтэй цаг өнгөрөөж амжихгүй хэт завгүй байх нь түүнд хэцүү санагддаг. Гэр бүлийн хүмүүс нь түүнийг бүрэн анхааралтай сонсохгүй байх үед тэрээр өөрийгөө үнэ цэнгүй мэтээр мэдэрдэг.

Хэрэв та хань ижил эсвэл хүүхдэдээ хувьчлан анхаарал хандуулахгүй байгаа бол, тэдний төлөө хэдий их зүйлийг хийсэн ч тэд таны хайрыг мэдрэхгүй байх боломжтой. Эрэгтэй хүн гэр бүлийнхээ төлөө шаргуу ажилладаг ч, эхнэртээ цаг гаргахгүй хэт завгүй байгаагаас болж тэр хайрлагдаагүй мэтээр мэдэрдэг.

Нэгэн бяцхан хүү аавдаа саяхан сонссон түүхээ ярихаар очжээ. Аав нь ном уншиж байсан боловч хэсэг зогсоод хүүгээ сонсож, улмаар хүү нь түүхээ ярьсаар дунд хэсэгт очих үед аав нь номоо үргэлжлүүлэн уншжээ. Энэ хүүгийн хувьд тухайн мөчид мэдэрсэн зүйлээ бүх амьдралынхаа туршид санах болно.

► Танай гэр бүлийн хувьд чанартай цаг ихэвчлэн ямар байдаг вэ? Та нар утга учиртай цагийг хамтдаа өнгөрөөхийн тулд ямар саад бэрхшээлийг даван туулах шаардлагатай болдог вэ?

Хайрын үндсэн хэл нь бэлэг хүлээн авах байдаг хүмүүс хэн нэгэн өөрийг нь бодож байгаагаа харуулсан зүйл өгөх үед хамгийн ихээр хайрлагдсанаа мэдэрдэг.

Хүнийг хайрлагдсан гэдгийг мэдрүүлдэг бэлэг нь бодож бэлтгэсэн бэлэг байдаг. Ийм бэлгийг тухайн хүний сонирхлыг харгалзан сонгосон байдаг. Тэдгээр нь заавал практик эсвэл хэрэгтэй бэлэг байх шаардлагагүй. Хайрын бэлгийг зөвхөн өгч байгаа хүн эдгээрийг хүсэхээ больсон учраас өгөхөө больдоггүй. Бэлгийг өгч буй хүн өөрөө үүнийг зорилготойгоор сонгож, өгдөг.

Хүнийг хайрлагдсан гэдгийг мэдрүүлдэг бэлэг нь үнэтэй байх албагүй. Энэ нь нэг удаагийн онцгой хоол эсвэл амттан зэрэг хэсэг зуур үргэлжлэх зүйл ч байж болно. Эсвэл энэ нь бэлэг өгсөн хүний харилцааг байнга сануулах харагдахуйц зүйл байж болно. Хайрын үндсэн хэл нь бэлэг хүлээн авах байдаг хүмүүсийн хувьд төрсөн өдөр, ой, баяр ёслол маш чухал юм. Эдгээр өдрүүдийг гэр бүлийн хүмүүс нь санаж, тухайн хүнд онцгой бэлэг бэлдэх нь маш чухал байдаг. Эдгээр онцгой өдрүүдэд бэлэг хүлээн авахгүй байх нь энэ хүнд маш муухай сэтгэгдэл төрүүлдэг.

Бэлэг өгөх нь зөвхөн онцгой өдрүүдээр хязгаарлагдах ёсгүй. Энэ нь амьдралын байнгын хэв маяг байх ёстой. Хайрын үндсэн хэл нь бэлэг хүлээн авах байдаг хүний хань ижил, эцэг эх, эсвэл хүүхэд нь хайртай хүнээ бодож, хайрладаг гэдгийг сануулахад туслах бэлэг хайх зуршилтай болох ёстой.

Хайрын үндсэн хэл нь бэлэг хүлээн авах байдаг эмэгтэй хүн нөхөр нь мөнгөө хэмнэж ямар ч байсан түүнд хэрэгтэй байсан ердийн зүйлийг авч өглөө гэж бодвол хайрлагдаагүй мэдрэмж ихээр тээх болно. Магадгүй түүнд шинэ шүүр хэрэгтэй байгаад нөхөр нь түүнд нэгийг авч өглөө ч тэр бэлэг нь түүнийг хайрлагдсанаа мэдрэхэд тус болохгүй.

Бэлэг нь хүлээн авагчийг ойлгож, халамжилсныг харуулах үедээ үнэ цэнтэй болдог. Тэдгээр нь шаардлагагүй байхдаа чухал ач холбогдолтой байдаг. Бэлэг нь бодол, хүчин чармайлт, үнэ өртөг шингэсэн үедээ ач холбогдолтой байдаг.

Хайрын үндсэн хэл нь бэлэг хүлээн авах байдаг хүүхдүүдийн хувьд аав нь тэдний сургуулийн төлбөрийг төлөхөөс илүүтэйгээр (хэдийгээр сургуулийн төлбөр нь хамаагүй том, илүү чухал байсан ч гэсэн) зайрмаг авч өгөхөд нь илүү ихээр хайрлагдсанаа мэдэрдэг. Та гэр бүлийнхэндээ байнга өгдөг зүйлээ үнэлэхийг тэднээс шаардахын оронд, тэдэнд зориулж онцгой зүйл хийх арга замыг олоорой.

Зарим хүмүүс хүүхдүүд эсвэл хань ижлээрээ бүх зүйлийг гуйлгадаг. Тооцоотой, өөртөө ховорхон юм худалдаж авдаг хүний хувьд өгөөмөр байж, шаардлагагүй мэт санагдах бэлэг өгөх нь амар биш байж болно. Гэр бүлийнхэн нь бэлэг хүлээж эхлэхийг тэр хүсдэггүй. Гэхдээ түүний хань эсвэл хүүхдийнх нь хувьд бэлэг чухал бол тэр өөрийн төрөлх хандлагаа даван туулахын тулд хичээх ёстой. Тэрээр бэлгийг тэдний хардаг шиг (чухал бөгөөд үнэ цэнтэй) гэж харахыг хичээх учиртай. Бэлэг өгөхдөө, баяр хөөртэйгөөр, чөлөөтэй өгч байгаарай!

► Нэг суралцагч 2 Коринт 9:6-9 эшлэлийг бүлэгт уншина. Энэ эшлэлд Паул Коринтын итгэгчдийг хэрэгцээтэй байгаа бусад итгэгчдэд өгөөмрөөр өгөхийг уриалж байна. Эдгээр эшлэлээс өгөөмөр байх дөрөв эсвэл таван өдөөгч зүйлсийг тодорхойлно уу. Энэ эшлэлийн зарчмууд манай гэр бүл дэх өгөөмөр байдалд ямар байдлаар хамаарах вэ?

► Танай гэр бүлд бэлэг өгөх нь ямар байр суурь эзэлдэг вэ? Та бэлэг өгөх замаар хайрыг илэрхийлэхэд ямар нэгэн хүндрэлтэй тулгардаг уу? Эдгээр хүндрэлүүд юу вэ, мөн та тэдгээрийг хэрхэн даван туулж чадах вэ?

Үндсэн хайрын хэл нь тусламж үзүүлэх байдаг хүмүүс хэн нэгэн хүн тэдний төлөө ямар нэгэн зүйл хийх үед хамгийн ихээр хайрлагдсанаа мэдэрдэг.

Тусламж үзүүлэх нь практик хэрэгцээг хангадаг. Тэдгээр нь тухайн хүн өөрөө хийж чадахгүй байсан зүйл байж болно, эсвэл үгүй ч байж болно. Тусламж нь хэн нэгэнд уух зүйл аваачиж өгөх зэрэг энгийн зүйлээс эхэлнэ. Өвчтэй хүнийг асарч болно. Хэрэгцээтэй нөхцөл байдалд нь туслэх гэх мэт.

Ихэнх гэр бүлийн хувьд гэр бүлийн хэн нэгэн нь удаан хугацаанд хувийн асаргаа шаарддаг тийм үеийг туулдаг. Гэр бүлийн хайр, зориулалтын ачаар тухайн хүн тогтмол олон тооны тусламжийг хүлээн авдаг. Хэдийгээр тусламж үзүүлэх нь маш их цаг хугацааг зориулж байгаа ч, гэр бүлийн гишүүд хайраа илүү утга учиртай илэрхийлэх бусад аргыг ч санах ёстой (ялангуяа тухайн хүний хайрын үндсэн хэл нь тусламж биш бол).

Зарим тусламжийг тогтмол удаан хугацаанд үзүүлснээс болоод үл тоогдох, байдаг л зүйл мэт болж орхидог. Олон эмэгтэйчүүд өдөр тутмын хоол хийх болон гэрийн ажлаараа хайраа илэрхийлдэг. Эрэгтэй хүн гэр бүлээ хангахын тулд ажилладаг байж болно. Хэрэв аль аль нь гэр бүлийнхээ төлөө өдөр тутам ийм байдлаар үйлчилж байгаа бол, ялангуяа хайрын үндсэн хэл нь тусламж үзүүлэх байдаг нэгэндээ онцгой байдлаар тусламж үзүүлэхийг эрэлхийлэх хэрэгтэй.

Эхнэр нь нөхрийнхөө жижиг хэрэгцээнд анхаарал хандуулахгүй байх үед энэхүү хайрын хэлээр ярьж чадахгүй байна гэсэн үг. Магадгүй тэрээр "Тэр өөрөө ус ууж чадна" гэж бодож болох юм. Гэхдээ эхнэр нь түүнд ус аваачиж өгсөн бол энэ нь нөхөрт нь түүний онцгой хайрыг илэрхийлэх ч байсан болов уу.

Үүнтэй адилаар, нөхөр нь анхаарал тавих ёстой. Тэрээр эхнэрийнхээ байнга хийдэг ажлыг өөрөө хийж, түүнд амралт өгөхдөө түүний үүргийг хүндэтгэж, эхнэрийнх нь ажил нь хүнд хэцүү бөгөөд чухал гэдгийг хүлээн зөвшөөрч байдаг.

Эрэгтэй хүн өөрийгөө аль хэдийн хангалттай ажилласан, ар гэрийн бүх ажлыг эхнэр нь хариуцах ёстой гэж мэдэрч болно. Нөхөр нь эхнэрээ одоо байгаагаасаа илүү үр дүнтэй байх ёстой гэж бодож ч болно. Хэрэв тэрээр ар гэрийн ажлыг өөрийн нэр хүндээс доогуур гэж үзвэл, энэ нь тухайн нөхөр эмэгтэй хүнийг дорд үзэж, бага ажил хийх ёстой гэж үздэг болохыг харуулж байна. Эмэгтэй хүн дорд биш, мөн гэрийн ажил нь гэрийн гаднах ажлаас доогуур ажил биш юм.

Эрэгтэй хүн гэртээ туслахдаа зарцын (эхнэрээсээ доогуур) үүрэг гүйцэтгэж байна гэж мэдэрч болох ч, энэ нь үнэн биш юм. Хэрэв тэр сайн дураараа ажилд нь тусалдаг бол үүгээрээ гэр бүлийн хүнийхээ үнэ цэнийг батлан харуулж байдаг. Түүний үзүүлсэн тусламж нь энэ ажлыг ердийн байдлаар хийдэг хүнийг хүндэтгэж, түүнийг үнэлж буйгаа харуулдаг. Эхнэр нь түүнийг зарц гэж бус, харин илүү хүндэтгэлтэй хүн гэж харах болно.

Хэрэв хүн дурамжхан бөгөөд дургүйцсэн хандлагаар туславал, тэр нь хүчээр туслахад хүргэж байна гэсэн утгыг илэрхийлдэг. Энэ тохиолдолд тэдний тусламж үзүүлэх нь хайрыг дамжуулахгүй. Хэрэв тэд тусламжийг баяр хөөртэйгөөр үзүүлж, чадах бүхнээ хийвэл, энэ нь тухайн хүн сайн дураараа туслахыг сонгож байгааг харуулдаг. Учир нь хэн ч тэднийг тийнхүү үйлчлэхийг албадаж чадахгүй. Ингэж баяртайгаар тусламж үзүүлэх нь тэдний хайрыг маш тодорхой байдлаар илэрхийлдэг. Энэ нь мөн хайртай хүнийхээ хүндэтгэлийг хүлээхэд тэдэнд тусалдаг.

► Та гэр бүлдээ үйлчлэх нь хэзээ хамгийн хэцүү байдаг вэ? Тусламж үзүүлэх нь хайрын илэрхийлэл гэж бодох нь таны үзэл бодлыг хэрхэн өөрчилж байна вэ?

Хайрын үндсэн хэл нь биеэр хүрэлцэх байдаг хүмүүс гэр бүлийнхэн нь тэдэнд хайраар хүрэх үед хайрлагдсанаа хамгийн их мэдэрдэг.

Биеэр хүрэлцэх байдлаар хайрыг илэрхийлэх олон арга бий. Зарим нь тодорхой харилцаа болон тодорхой орчинд тохиромжтой байдаг бол, өөр зарим нь ийм харилцаанд тохиромжгүй байдаг. Энд хэдэн жишээ байна:

• Бие биенээ тэврэх

• Нөгөө хүнийхээ нуруу эсвэл мөрөөр нь тэврэх

• Нөгөө хүнийхээ мөрөн дээр гараа тавих

• Нөгөө хүнийхээ нуруу эсвэл мөрийг алгадах

• Хамтдаа суух

• Бие биенийхээ гарыг атгах

• Бие биенээ үнсэх

• Нуруунд нь массаж хийж өгөх

• Хүүхдээ тэврэх

• Хүүхдийнхээ үсийг самнах эсвэл сүлжих

• Хэн нэгэн нь өвчтэй эсвэл бие нь сул байх үед эелдэг зөөлөн байдлаар халамж үзүүлэх

Хэн нэгэн хүнд хэцүү үеийг туулж явахад биеэр хүрэлцэх нь илүү утга учиртай байх боломжтой. Хайрын үндсэн хэл нь биеэр хүрэлцэх байдаг хүний хувьд гашуудал, өвдөлт, ганцаардал, эсвэл сэтгэл гутралын үед нь хүрсэн тэврэлт ямар ч үг эсвэл тусламж үзүүлэхээс илүү утга учрыг илэрхийлдэг.

Хайрын үндсэн хэл нь биеэр хүрэлцэх байдаг хүний хувьд түүнийг өвчтэй байхад нь ч (хэрэв боломжтой бол) хайраа биеэр илэрхийлэх нь чухал байдаг. Хайр бол болзолгүй бөгөөд өөрийгөө золиослодог гэдгийг санаарай. Лук 15:20-д эцэг нь гэмшсэн хүүгээ бохир заваан, муухай үнэртэй, хайр татахуйц юу ч үгүй байхад нь тэвэрч, үнссэн байдаг.

Биеэр хүрэлцэх хайрын хэл нь заавал сексийн тухай биш юм. Бэлгийн харилцаа нь хүрэлцэх нэг ангилал мөн. Хүрэх, хүрүүлэх хүсэл нь бэлгийн харилцааг өдөөж, үүнийг илэрхийлж болох ч, хайрын үндсэн хэл нь биеэр хүрэлцэх байдаг хүнд бэлгийн харилцаа нь дангаараа хангалттай байж чадахгүй.

Биеэр хүрэлцэх байдлаар хайрлагдах хүсэл нь хүнийг ёс бус бэлгийн үйл ажиллагаанд уруу татагдахад хүргэж болно. Эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ биеэр хүрэлцэх хэрэгцээг хангахын тулд тэдэнд зохих ёсоор, бэлгийн харилцааны бус биеэр хүрэлцэх байдлаар хангалттай илэрхийлэх нь чухал юм. Хайрлагдсанаа мэдэрдэг хүүхэд уруу таталтыг эсэргүүцэх илүү хүч, урам зоригтой байдаг.

Биеэр хүрэлцэх байдлын нүгэл

Хайрын үндсэн хэл нь биеэр хүрэлцэх байдаг хүмүүс бие махбодын хувьд тэдэнтэй бүдүүлэг ширүүн харьцахад их өвдөлтийг мэдэрдэг. Уурлаж хэн нэгнийг цохих (Галат 5:20), хэн нэгний нүүрийг алгадан доромжлох (Матай 5:39) эсвэл эрх мэдлээ урвуулан ашиглаж хэн нэгнийг зодох (Матай 24:48-49) нь бузар муу үйл. Эдгээр Бичвэрээс бид эцэг эхчүүд уурласан эсвэл бухимдсан үедээ ч хүүхдүүдээ өвтгөх эрхгүй гэдгийг мэдэж болно. Түүнчлэн хүүхдүүд нь эцэг эхээ зодох нь бузар муу хэмээн Бурхан хэлсэн байдаг (Гэтлэл 21:15).

Эцэг эхчүүд хүүхдүүдээ зохистой, хяналттай байдлаар бие махбодын хувьд сахилгажуулахдаа үүнийг уян зөөлөн сүнс дотор (Колоссай 3:21) хийх учиртай. Энэ нь зөвт байдалд засаж залруулах, сургах зорилготой бол нүгэл биш юм. Сахилгажуулалт нь эцэг эхчүүдэд тавигддаг Бурханы шаардлага бөгөөд ингэснээр тэд хүүхдүүдийнхээ сэтгэлийг аврах боломжтой болдог (Сургаалт үгс 13:24, Сургаалт үгс 19:18, Сургаалт үгс 29:15, Еврей 12:5-7).

Бүх бэлгийн ёс бус үйлдэл, хүчирхийлэл, цус ойртолт (Леви 20:11-12, 14) зэрэг нь бузар муу юм.

Хүмүүс өөрсдийн хайрын үндсэн хэлийг үргэлж таньсан байдаггүй. Тэд бусдад хайраа хэрхэн илэрхийлдэг арга замуудын талаар бодож үзээгүй ч байж болох юм. Бусдын хийдэг зүйлээс болж хайрлагдсанаа мэдэрдэг гэдгийг ч тэд мэдэхгүй байх боломжтой. Хайрын таван хэлний талаар та юу мэддэгээ эргэцүүлэхэд бага зэрэг цаг гаргаарай.

► Та бусдад төрөлх байдлаар хайраа харуулахдаа ямар хайрын хэлээр ихэвчлэн илэрхийлдэг вэ?

► Таны үндсэн болон хоёрдогч хайрын хэл юу вэ? Хэрэв танд хамгийн утга учиртай хайрын илэрхийллээ ялгаж танихад хүндрэл гарч байвал, дараах асуултууд танд тусалж мэднэ:

• Таныг баярлуулдаг зүйлсийн жишээ юу вэ?

• Таны хамгийн дуртай дурсамжууд юу вэ?

• Та юуны талаар гомдоллодог вэ (бусдад хэлэхгүй ч гэсэн)?

• Таныг юу өвтгөдөг вэ?

Бүх хүн хайрын таван хэлээр хайрыг хүлээн авах хэрэгцээтэй байдаг ч, энэ нь ялангуяа хүүхдүүдийн хувьд бүр илүү чухал байдаг. Тэнцвэртэй, сэтгэл санааны хувьд эрүүл хүүхдүүд болохын тулд тэднийг эцэг эх нь болзолгүйгээр хайрладаг гэдгийг тогтмол, байнга хэлж, харуулж байх хэрэгтэй. Эцэг эхчүүд хүүхдэдээ өдөр бүр олон арга замаар хайраа илэрхийлэх үед энэ нь тэдний зүрх сэтгэлийн хөрсийг зөөлөн дэвтээх, тэтгэх бороо адил нөлөө үзүүлдэг.

Таны хүүхдүүд та тэдэнд хайртайг мэддэг, мэдэрдэг гэж бүү таамагла. Тэд таны хайрыг өөрсдийн хайрын үндсэн хэлээрээ болон бусад хайрын хэлээр байнга, тогтмол харах ёстой.

Хүүхдийн хайрын үндсэн хэлийг тодорхойлох нь

Гари Чапмен болон Росс Кэмпбелл нар хүүхдийнхээ хайрын үндсэн хэлийг хэрхэн илрүүлэх талаар дараах санаануудыг жагсаажээ:[1]

1. Хүүхэд тань танд хэрхэн хайраа илэрхийлж байгааг ажигла.

2. Хүүхэд тань бусдад хэрхэн хайраа илэрхийлж байгааг ажигла.

3. Хүүхдийнхээ хамгийн олон удаа хүссэн зүйлийг сонс.

4. Хүүхдийнхээ хамгийн олон удаа гомдоллосон зүйлийг анзаар.

5. Хүүхдээрээ хоёр сонголтын аль нэгийг сонгуулаарай.

Тав хүртэлх насанд хүүхдийн хайрын үндсэн хэлийг тодорхойлох боломжгүй байж болох юм.

Хүүхдийн хайрын хэлтэй холбоотой тусгай тэмдэглэл

Бид энд хайрын хэл тус бүрийг дэлгэрэнгүй авч үзэхгүй, учир нь тэдгээрийг өмнө нь хэлэлцсэн. Үүний оронд бид хүүхдүүдэд хайрыг харуулахтай холбоотой хэд хэдэн хэрэгжүүлж болох санааг тэмдэглэх болно.

Урмын үгс

Хэн нэгнийг буруу зүйл хийсэн эсвэл сайн гүйцэтгэл үзүүлэхгүй байх үед урмын үгс хэлэх нь ихэвчлэн хэцүү байдаг. Гэхдээ хэрэв та чин сэтгэлээсээ урмын үг олж хэлж чадвал энэ нь хүүхдийг сэдэлжүүлж, тэднийг өсөн дэвжихэд их тус болдог.

Чанартай цаг

Гэр бүлүүд өдөрт дор хаяж нэг удаа хамтдаа хооллож, тэр үедээ бие биетэйгээ ярилцахад анхаарлаа хандуулах нь маш их ашиг тустай.

Олон хүүхэдтэй гэр бүл хүүхэдтэйгээ хувьчилсан чанартай цаг гаргалгүй орхигдуулах нь олон байдаг. Гэсэн хэдий ч, хүүхэдтэйгээ хувьчлан тусгай цаг гаргаж ямар нэгэн зүйл хийх нь тэдэнд таны хайрыг мэдрэхэд тусалдаг. Ганцаараа хамт байх цаг нь мөн тэдэнд ах эгч, бусад гэр бүлийнхнийхээ дэргэд яримааргүй санагддаг, хувийн бодлуудаа хуваалцах аюулгүй орчныг бүрдүүлж өгдөг.

Хүүхдүүд үе үе эцэг эхийнхээ хэн нэгэнтэй ганцаараа чанартай цаг өнгөрөөхийг гэнэт хүсэх боломжтой. Заримдаа хүүхэд унтахаасаа өмнө нээлттэй болж, зүрхэндээ дарамт болж буй зүйлийн талаар ярихыг хүсдэг. Эцэг эхчүүд энэ мөчид хүүхдүүдээ сонсоход цаг гаргах нь маш чухал юм. Хүүхдүүд сүнслэг асуудалтай олонтоо тулгарч байдаг бөгөөд ээж эсвэл аавдаа хувьчилсан байдлаар хандахдаа сүнслэг тусламж хайж байдаг. Энэ үед хүүхдүүдээ Есүс рүү хандуулах онцгой боломж эцэг эхчүүдэд олддог.

Хүүхэдтэйгээ чанартай цаг өнгөрөөхдөө тэдний хэрхэн бодож, юу мэдэрч байгааг ойлгоход туслах нээлттэй асуултууд асууж сураарай. Нээлттэй асуулт нь "Тийм" эсвэл "Үгүй" гэж хариулж болохгүй асуулт юм. Нээлттэй асуултад тодорхой хариулт байдаггүй. Нээлттэй асуулт ихэвчлэн "Яагаад...", "Хэрхэн...", эсвэл "Юу..." гэж эхэлдэг. Нээлттэй яриа нь "Надад ... энэ тухай хэлээч" эсвэл "Та ... энэ тухай юу гэж бодож байна вэ?" гэсэн хэллэгээр эхэлдэг.

Таны хүүхэд асуултад хариулах үед хариултыг нь анхааралтай сонсож, зохих ёсоор хариулахаа мартуузай. Зарим тохиолдолд та үргэлжлүүлэн асуулт асууж болно. Заримдаа та тэдний тайлбарлахыг хичээж буй зүйлийг ойлгосон эсэхээ тодруулах хэрэгтэй. Заримдаа та тэдний юу мэдэрч, юу ойлгож байгааг баталгаажуулах ёстой. Хүүхэд ярилцлага өгч байгаа юм шиг биш, харин илэн далангүй чөлөөтэй ярих нь чухал. Таны анхааралтай байдал хүүхдэд өөрийг нь сонсдог, үнэлдэг, хайрладаг гэж мэдрэхэд тусалдаг.

Хүүхдийнхээ ярих түүхийг үнэхээр сонирхон сонсох үедээ та хайраа маш утга учиртайгаар илэрхийлдэг. Хүүхдэд түүх ярих эсвэл ном уншиж өгөх нь хамтдаа чанартай цаг өнгөрөөх гайхалтай арга юм.

Хамтдаа тоглоом тоглох эсвэл хөгжилтэй төсөл дээр хамтдаа ажиллах нь хүүхэдтэйгээ чанартай цаг өнгөрөөх бусад аргууд юм.

Зарим эцэг эхчүүд хүүхдэдээ хангалттай чанартай цаг гаргадаггүй. Тэд үүний оронд хүүхдэдээ бэлэг өгөхийг хичээдэг. Бэлэг нь чанартай цагийг орлож чадахгүй. Хүүхдүүдийн хайрын үндсэн хэл нь юу байхаас үл хамааран, эцэг эхтэйгээ маш их чанартай цаг өнгөрөөх хэрэгцээтэй байдаг.

Бэлэг

Олон эцэг эхчүүд хүүхдэдээ тоглоом эсвэл сонирхолтой ном худалдан авч өгөх нь ховор байдаг. Учир нь эдгээр нь шаардлагагүй мэт санагддаг. Харин эдгээр зүйлс нь хайрын илэрхийлэл байхаас гадна, хүүхдийн хөгжилд тус болох боломжтой.

Тусламж үзүүлэх

Тусламж үзүүлэх байдлаар хүүхдэдээ хайраа илэрхийлэх зарим санаа:

• Төрсөн өдрөөр нь дуртай хоолыг нь хийж өгөх

• Өвчтэй байхад нь асарч халамжлах

• Хүүхдийнхээ сургуулийн ажил, төсөлд нь туслах

• Хүүхэдтэйгээ хамт гэрийн ажил хийж, тэдний хийсэн ажлыг үнэлэх

• Хүүхэдтэйгээ хамт гэр бүлээсээ гадуур хэн нэгэнд туслах

Биеэр хүрэлцэх

Бүх нялх хүүхдүүд болон бага насны хүүхдүүдийн хувьд биеэр хүрэлцэх байдлаар хайрыг мэдрэх ёстой. Нярай хүүхдэд хооллох, живхийг нь солих зэрэг практик хэрэгцээ байдаг ч, мөн тэврүүлэх, эрхлэх, илж, үнсүүлэх хэрэгцээ ч мөн бий. Энэхүү биеэр хүрэлцэх зөөлөн байдал нь хайрыг тэдний мэдэрдэг байдлаар дамжуулдаг бөгөөд хүүхдүүдийн сэтгэл санаа болон оюун санаа эрүүл саруул байхад зайлшгүй чухал юм.

Аав нь хөвгүүдтэйгээ ноцолдох нь хайрын илэрхийлэл байж болно. Тэдний өрсөлдөөн нь гомдоох, дарангуйлах, биеэ барихгүй байх эсвэл уур хилэн үүсгэх ёсгүй.

Эцэг эхийн үг, үйлдлээс улбаатай урт хугацааны нөлөө

Эцэг эхчүүд хүүхэдтэйгээ харилцахдаа Бурханы үлгэр дуурайлыг дагах ёстой. Тэр хүүхдүүддээ үргэлж төгс, өөрийгөө золиослох, болзолгүй хайраар ханддаг. Тэрээр хүүхдүүдээ хайрладаг учраас тэднийг сахилгажуулж, засаж залруулж, сургадаг (Еврей 12:5-7). Эцэг эх/хүүхдийн харилцааны хүрээнд Тэрбээр итгэгчдийн амьдралд ажиллаж, тэднийг өөртэйгөө адилхан болгодог (Еврей 12:10-11).

Эцэг эхийн хүүхдээ хайрлах хайр нь хүүхдийнх нь зан байдлаас хамаарах ёсгүй. Мэдээж, зан байдлын эерэг шагнал эсвэл сөрөг үр дагавар нь хүүхэд хүмүүжүүлэхэд тохиромжтой боловч, хайрын илэрхийллийг зан байдлаас болж өгөх эсвэл татгалзах учиргүй.

Хэрэв хүүхэд эцэг эхийнхээ болзолгүй хайрыг тогтмол мэдэрдэг бол тэрээр Бурханы өөрт нь хандах хайрыг илүү хялбар ойлгож, итгэх болно. Гэсэн хэдий ч, хүүхэд насандаа хүчирхийлэлд өртсөн эсвэл үл тоомсорлогдсон хүн, насанд хүрсэн хойноо ч хайраар дүүрэн тэнгэрлэг Эцэгт итгэж ойлгох нь илүү хэцүү байдаг.

Хүүхдийн өөрийнхөө талаарх ойлголт нь (ялангуяа хувь хүний үнэ цэнэ) бараг үргэлж бусдаас сонссон, мэдэрсэн зүйлээс нь бүрэлдэн бий болдог. Эцэг эхийн үг, үйлдэл нь хамгийн их нөлөөтэй байдаг ч, хамаатан садан, найз нөхөд ч бас ихээхэн нөлөөлдөг. Хүүхэд өөртөө хэрэгцээтэй хайрын илэрхийллийг хүлээн авсан эсэх нь тэдний өөрийгөө үнэлэх үнэлэмжийг бүрдүүлдэг зүйлсийн нэг юм. Хүүхэд хайрыг хүлээн авахгүй байх эсвэл сэтгэл санааны болон бие махбодын хүчирхийлэлд өртөх үед энэ нь тэдний өөрийгөө үнэлэх үнэлэмжид хохирол учруулж, бүх амьдралд нь нөлөөлдөг.

Эцэг эхийн үгс нь хүүхдийн өөрийгөө ойлгох ойлголтод нөлөөлдөг. Жишээлбэл:

• Урмын үгс: "Хичээл зүтгэлтэй ажиллаж байгаад чинь би бахархаж байна! Чи чадна гэдэгт би итгэж байна.” Энэ нь тухайн хүүхдэд хүчин чармайлт гаргах нь үнэ цэнтэй бөгөөд түүнийг амжилтанд хүрч чадна гэдэгт та итгэдгийг хэлдэг.

• Хортой үгс: "Чи дэндүү залхуу. Чамд найдах юм юу ч алга!" Энэ нь хүүхдийг өөрчлөгдөх чадваргүй гэж итгэхэд хүргэж болно. Та тэднээс аль хэдийн татгалзсан учраас тэдэнд өөрчлөгдөх эсвэл таны хүндэтгэлийг хүлээх ямар ч шалтгаан байхгүй. Энэ нь хүүхдэд та түүнээс татгалзсан мэт мэдрэмж төрүүлдэг.

• Урмын үгс: "Зүгээр ээ. Бид бүгдээрээ заримдаа алдаа гаргадаг, дараагийн удаа илүү сайн хийхийг сурна." Энэ нь хүүхдэд алдаа гаргах нь аюулгүй гэдгийг түүнчлэн таны тэдэнд хандах хайр нь тэдний төгс гүйцэтгэлээс хамаарахгүй гэдгийг хэлж байдаг. Мөн энэ нь хүүхдэд өсөн дэвжих боломжтой гэдгийг, үргэлж хичээх шалтгаан байгааг хэлдэг.

• Хортой үгс: "Чи дэндүү тэнэг юм. Чи үргэлж асуудал гаргадаг." Энэ нь хүүхдийг хичээх нь найдваргүй гэж итгэхэд хүргэх боломжтой. Энэ нь тэдний үнэ цэн төгс гүйцэтгэлээс хамаардаг, мөн тэд үргэлж алддаг учраас хэзээ ч үнэ цэнтэй байж чадахгүй гэсэн утгаар төвөггүй ойлгогддог. Тэд танаар болон өөр хэн нэгнээр хэзээ ч хайрлагдах үнэ цэнгүй болж болох юм.

Хүүхдийг хэр их хайрласан эсвэл хайрлаагүйгээс түүний хувь хүн гэдгээ ойлгох ойлголт нь бүрэлдэн бий болдог. Бусадтай эрүүл харилцаа тогтоох чадвар нь эцэг эхтэйгээ харилцах харилцаанаас шалтгаалж хөгждөг эсвэл хязгаарлагддаг. Их хайрлуулсан хүүхэд бусдыг өөрийгөө золиослодог, болзолгүй хайраар хайрлахыг сурч чадна. Түүнд хэрэгтэй цагт утган өгөх хайрын нөөц ундарга байдаг.

Жинхэнэ хайр бол насанд хүрэгчидтэй адил, хүүхдийн хувьд ч сэтгэл санааных нь түлш байдаг.

Сэтгэл санааны сав дүүрэн байхын ашиг тус

Хүүхдийн сэтгэл санааны сав дүүрэн байх нь олон талын ашиг тустай. Хүүхэд хайрлагдсан гэдгээ мэдэх үедээ сорилт бэрхшээлтэй нүүр тулж, зөв хөгжихөд шаардлагатай хүч чадал, тогтвортой байдлыг олж авдаг.

Болзолгүйгээр хайрлагдсан гэдгээ мэддэг хүүхэд сэтгэл санааны хувьд аюулгүй байдаг. Үүнээс болж тэр эцэг эхээсээ залруулга, сахилгажуулалт, удирдамжийг бусдаас илүүтэйгээр хүлээн авахад бэлэн байдаг. Тэрээр үе тэнгийнхний дарамтаас үүдэлтэй уруу таталтыг эсэргүүцэх чадвартай байдаг. Учир нь тэр өөрийгөө хэн бэ гэдэгт итгэлтэй бөгөөд бусдад өөрийгөө батлах шаардлагагүй гэдгийг мэддэг.

Ерөнхийдөө хөвгүүдийн анхаарлыг татаж сээтгэнэдэг охин хөвгүүдэд таалагдахгүй, эсвэл тэд өөрт нь анхаарал хандуулахгүй байх вий гэж айдаг учраас тэгж биеэ авч явдаг байх боломжтой. Хөвгүүдтэй харилцахдаа ичдэг охин өөрийн хувийн онцлог байдлаа үнэнээр илэрхийлбэл тэд түүнийг тоохгүй байх вий гэж айдаг байж болно. Эцгээсээ урмын үгс, хайр халамж авч өссөн охин хүүхэд хөвгүүдэд сээтэгнэх эсвэл тэднээс ичихгүйгээр эрүүл харилцаа тогтоох магадлал өндөр байдаг. Тэрээр эцгийнхээ хайраас болж өөрийнхөө хэн болох үнэ цэнд итгэлтэй байдаг.

Эцэг эхийн болзолгүй, жинхэнэ хайр нь хайрын таван хэлээр байнга илэрхийлэгдэх нь хүүхдийг олон хор хөнөөлөөс хамгаалдаг. Сайнаар хайрлуулсан хүүхэд ихэвчлэн өөрт нь муу зүйл хийхийг хүсдэг тийм хүмүүсээс хайр, аюулгүй байдлыг хайж очдоггүй.

Дүгнэж хэлэхэд, хүүхэд байхдаа сэтгэл санааны түлшний сав нь дүүрэн байх нь олон ашиг тустай юм:

• Өөрийн үнэ цэн болон түүний эх сурвалжийг зөв ойлгох

• Хүчин чармайлт, алдаа, өсөлт, болзолгүй хайрыг зөв ойлгох

• Бусдыг сайн хайрлаж сурах чадвар

• Сорилт бэрхшээлтэй нүүр тулж, зөв хөгжихөд шаардлагатай хүч чадал, тогтвортой байдал

• Сэтгэл санааны аюулгүй байдал

• Сахилгажуулалт, залруулга, удирдамжийг хүлээн авах чадвар

• Үе тэнгийнхний буруу нөлөөг эсэргүүцэх чадвар

• Ирээдүйн харилцаандаа хүчирхийлэлд өртөх магадлал бага байх

Сайн хайрлуулсан хүүхдээс өөр ямар ашиг тусыг та олж харсан бэ?

Сэтгэл санааны сав хоосон байхын сул тал

Хайрлагдсанаа мэдэрдэггүй хүүхэд ээж аавыгаа баярлуулах өдөөлт дутагдсанаас болж тэдний удирдамжийг эсэргүүцэх боломжтой. Сэтгэл санааны түлшний сав нь дүүрэн биш байх үед олон хүүхэд тэднийг чиглүүлэхийг хичээх эцэг эхдээ үнэнч, эерэг харилцаа холбоогоор дутагдаж байдаг.

Сэтгэл санааны сав нь хоосон хүүхэд гэр бүлийнхэнтэйгээ эрүүл, хайрлуулж өссөн хүүхдээс илүү хүчирхийлэлд өртөмтгий байдаг. Тэд хайрлагдсанаа мэдэрдэггүй учраас тэднийг ашиглах эсвэл хорлохыг хүссэн хүмүүсээс хайрыг хайх боломжтой.

Эдгээр хичээлээр бид хайрын таван үндсэн хэлний талаар сурсан. Хэдийгээр хувь хүн бүр ихэвчлэн нэг эсвэл хоёр хайрын үндсэн хэлтэй байдаг ч, хүн бүр энэхүү таван арга замаар тогтмол хайрлагдах хэрэгцээтэй байдаг. Эрүүл гэр бүл гэдэг нь хүн бүр бусадтайгаа харилцаагаа зорилготойгоор хөгжүүлж, өдөр бүр урмын үгс хэлж, чанартай цаг хамтдаа өнгөрөөж, тусламж үзүүлж, хайраар бие биедээ хүрэлцэж байдаг гэр бүл юм. Бие биедээ бэлэг өгөх нь өдөр тутам хийх зүйл биш байж болох ч, гэр бүл доторх эрүүл харилцааны чухал хэсэг хэвээр байдаг.

► Танай гэр бүлд хайрыг хамгийн ихээр хэрхэн илэрхийлдэг вэ? Хайрыг энэхүү хайрын таван хэл бүгдээр илэрхийлдэг үү? Хайрын илэрхийллийг хэр олон удаа хуваалцдаг вэ?

14,000 гэр бүлүүдийг (шашин харгалзахгүй) хамруулсан 25 жилийн судалгаагаар өөр өөр соёлын төлөөлөл болсон эрүүл, амжилттай, тэнцвэртэй гэр бүлүүдэд зургаан нийтлэг чанар байсныг тогтоожээ.[1] Эдгээр чанарын зарим нь хайрын янз бүрийн хэлтэй шууд холбоотой байгаа нь хайрын янз бүрийн илэрхийллийн ач холбогдлыг онцолж буй мэт санагддаг. Стиннетт болон Бим нар эдгээр зургаан чанар болон тэдгээрийн тайлбарыг жагсаажээ:

1. Зориулалт. Бат бэх гэр бүлийнхэн бие биенийхээ сайн сайхан, аз жаргалыг дэмжихэд өөрсдийгөө тууштай зориулдаг. Тэд гэр бүлийн нэгдмэл байдлыг эрхэмлэдэг.

2. Талархал ба санаа тавилт. Бат бэх гэр бүлийнхэн бие биедээ байнга талархал илэрхийлдэг. Гэр бүл нь сайн сайхан гэж тэд мэдэрдэг.

3. Эерэг харилцаа. Сайн гэр бүлийн гишүүд харилцааны сайн ур чадвартай байдаг бөгөөд бие биетэйгээ ярилцахад их цаг зарцуулдаг.

4. Хамтдаа өнгөрөөх цаг. Бат бэх гэр бүлүүд бие биетэйгээ их хэмжээний чанартай цагийг өнгөрөөдөг.

5. Сүнслэг сайн сайхан байдал. Шашны үйл ажиллагаанд оролцдог эсэхээс үл хамааран, бат бэх гэр бүлүүд амьдралд агуу сайн сайхан эсвэл хүч чадал байдгийг ойлгож мэдэрсэн байдаг. Энэ итгэл нь тэдэнд хүч чадал, зорилгыг өгдөг.

6. Стресс, хямралыг даван туулах чадвар. Бат бэх гэр бүлийнхэн стресс эсвэл хямралыг өсөн дэвжих боломж гэж хардаг.

Эдгээр хоёр хичээлээр бид олон зүйлийг авч үзлээ. Бид жинхэнэ хайрын тухай хэлэлцүүлгээс эхэлж, дараа нь хайрыг илэрхийлдэг таван хэлийг таньж мэдсэн. Бид сэтгэл санааны түлшний сав болон гэр бүлийн гишүүд маань хайрыг өөрсдийн хайрын үндсэн хэлээр мэдрэх хэрэгцээтэй байдлын талаар сурсан. Гэр бүлийн хүмүүсийн маань хувийн онцлог байдал ялгаа нь биднийг хайранд өсөхөд хэрхэн нөлөөлж болох талаар ярилцсан.

Үүний дараа бид хайрын таван хэл тус бүрийг гүнзгийрүүлэн судалж, тус бүрийн жишээ болон үл тоомсорлох эсвэл буруугаар ашиглахад үүсдэг хор хохирлыг авч үзсэн. Хүүхдийн сэтгэл санааны түлшний сав нь дүүрэн байх нь ямар ашиг тустай болох, мөн сав нь хоосорсон үед хэрхэн зовж зүдэрдэг талаар бид суралцсан. Хүүхдүүддээ хайраа илэрхийлэх талаар илүү дэлгэрэнгүй бид ярилцсан. Улмаар бид хайрын таван хэлийг хэрэглэх нь эрүүл гэр бүлийн зургаан нийтлэг чанартай хэрхэн холбогддог болохыг анзаарсан.

Эдгээр хичээлийг дүгнэж, бид таны хувийн үүрэг хариуцлагын талаар (таны юу хийж чадах талаар болон сурсан зүйлээ хэрхэн хийх тухай) ярилцах болно.

(1) Та гэр бүлээ хайрлах үүрэгтэй.

Та гэр бүлийн гишүүдээ таныг хайрлахыг хүлээлгүйгээр шаардлагатай бүх зүйлийг өөрчлөхөд бэлэн байх ёстой. Жинхэнэ хайр нөгөө хүн танд хайраа харуулахыг хүлээдэггүй. Энэ нь нөгөө хүн үүнийг хүлээн авах зохистой биш, бага мэт санагдах үед ч өөрийгөө илэрхийлдэг. Учир нь хайр бол хүлээн авагчийн зүй зохистой байдалд тулгуурладаггүй.

(2) Гэр бүлийнхэн тань бие биедээ хамгийн чухал байдлаар хайраа илэрхийлэхийн тулд та чадах бүхнээ хийх үүрэгтэй.

Та төрөлх байдлаар хийж байгаагүй нэг эсвэл хэд хэдэн хэлээр хайраа илэрхийлэхийн тулд илүү хүчин чармайлт гаргах шаардлагатай болж магадгүй. Эхэндээ, хайрын зарим илэрхийлэл танд хиймэл, эвгүй, эсвэл утгагүй санагдаж болох юм.

Гэр бүлийнхэн тань хайраа харуулах боломжуудыг анзаарч сур. Таны гэр бүлийн хүмүүст тухайн мөчид юу хэрэгтэй байж болохыг анхаар. Хайрын хэл тус бүрийн зарим жишээг эндээс харна уу:

• Урмын үгс: "______ саяхан хэлсэн зүйлдээ итгэлгүй байж магадгүй. Гэхдээ тэр зөв хэлсэн. Би зарим нэг баталгааг өгөх хэрэгтэй санагдлаа" гэх мэт бодож үз.

• Чанартай цаг: "Энэ талаар ярилцах уу?" гэж асуугаарай. Дараа нь хийж байгаа зүйлээ зогсоож, түүнд бүрэн анхаарлаа хандуулж, үнэхээр сонсож байгаагаа биеийн хэлэмжээрээ харуул.

• Бэлэг: Бэлгээ өгөхдөө "Би үүнийг харахдаа чамайг бодсон" гэж хэлээрэй.

• Тусламж үзүүлэх: Босч очоод "Би үүнийг танд авч өгөх үү?" эсвэл "Би танд үүнийг хийхэд нь туслах уу?" гэж асуугаарай.

• Биеэр хүрэлцэх: Та түүн дээр очоод "Чамд тэврэлт хэрэгтэй юм шиг харагдаж байна" гэж хэлээд тэврээрэй.

(3) Та өөрийн сэтгэл хөдлөлдөө хариуцлага хүлээх үүрэгтэй.

Бурхан таныг бусадтай эрүүл харилцаанд байх хэрэгцээтэйгээр бүтээсэн. Гэхдээ энэ нь боломжтой эсэхээс үл хамааран, Бурхан өөрөө таны төгс эх сурвалж, сэтгэл хангалуун байдал юм. Таны сэтгэл санааны сайн сайхан байдалд гэр бүл тань хариуцлага хүлээхгүй. Хэдийгээр өөр хэн ч тэгж хайрлаж чадахгүй ч, Бурхан таныг төгс хайрладаг. Түүний хайр дотор байх үед (Иохан 15:9-11) танд дутагдаж буй бүхнийг Тэр нөхөж чадна.

Таны гэр бүл хайрын үндсэн хэлээр тань таныг хайрлахгүй байж болно. Магадгүй тэд таны хайрын үндсэн хэл болон сэтгэл санааны хэрэгцээг мэдэхгүй ч байх боломжтой. Магадгүй таны хувьд хамгийн их утга учиртай байдлаар хайрлах өдөөлт тэдэнд дутагдаж байж ч болно. Та тэдэнд өөрийгөө хамгийн ихээр хайрлагдах үедээ хэрхэн мэдэрдгээ тайлбарлаж чадна. Гэхдээ та тэднээр ийм аргаар хайрлахыг сонгуулж хүчилж болохгүй.

Магадгүй гэр бүлийнхэн тань таныг бусад аргаар хайрлаж байгаа байх. Та хайрын хэлүүдийн талаар ойлголттой болох тусам, гэр бүлийнхэн нь таныг аль хэдийн хайрлаж байгааг анзаарч эхлэх болно. Та тэднийг өөрчилж чадахгүй ч, та тэдний хайрын илэрхийллийг хүлээн авч, хайрыг нь үнэлж байгаагаа харуулахыг сонгож чадна.

Тэнгэрлэг Эцэг минь,

Гэр бүлийг минь надад өгсөнд талархъя. Тэднийгээ хүн тус бүрчлэн зохих ёсоор үнэлж, хувьчлан сайн харилцааг хөгжүүлэхэд минь туслаач.

Гэр бүлдээ хайраа илэрхийлэх аргуудад суралцах боломж олгосонд талархъя. Есүстэй адилхан байж, суралцахад надад туслаач. Цаг зав, сэтгэл хөдлөл, бие махбодын эрч хүч, нөөц баялгаараа гэр бүлээ ерөөж, урамшуулахад өөрийгөө зориулахад туслаач. Даруу зүрх сэтгэлтэй байхад надад туслаач. Ингэснээр би өөрийн хэрэгцээнээс илүү бусдын хэрэгцээг чухалчилж чадна. Гэр бүлийн хүн нэг бүрдээ хайраа илэрхийлэх боломжийг анзаарч харахад надад туслаач.

Та надад жинхэнэ хайр юу болохыг харуулсан. Гэр бүлдээ таны надад зориулсны адил хайраар зориулахыг та надаас хүсэж байгаа. Би хань ижил, хүүхдүүдээ болзолгүй, өөрийгөө золиосолдог хайраар хайрлахыг сонгож байна. Олон удаа бүтэлгүйтсэн, миний гэм бурууг өршөөж, нигүүлслээ хайрлаач. Тэднийг зохих ёсоор хайрлах боломжийг надад олгооч.

Амен

(1) Эхнэр/нөхөр болон хүүхдүүдийнхээ хайрын үндсэн хэлийг бодож үзээрэй. Гэр бүлийн гишүүдийнхээ нэрийг жагсаа. Дараа нь тус бүрийнх нь үндсэн нэг эсвэл хоёр хайрын хэлийг бичнэ үү.

(2) Хайрын ямар илэрхийлэл нь танаас илүү их хүчин чармайлт шаардах вэ? Тэдгээрийг тэмдэглэ. Та эдгээр арга замаар гэр бүлээ зориудаар хэрхэн хайрлаж эхлэх талаар зарим санааг бичээрэй.

(3) Ахуй соёлоо, ялангуяа өөрийн нийгмийн бүлгийг судал. Хайрын таван хэлийг жагсаа. Танай соёлд хайрын хэл тус бүрийг хэрхэн илэрхийлдэг вэ? Таван хэлний аль нь ихэвчлэн орхигддог вэ? Танай нийгмийн бүлэгт ахуй соёлын тогтсон байдлаас илүү сайн аргаар хайрыг илэрхийлэх ямар тодорхой аргууд байж болох вэ? Эдгээр асуултад хариулж, хэд хэдэн догол мөрөнд багтаан бичнэ үү.