Lesson 13: Хүүхэд хүмүүжүүлэхэд тулгардаг асуудлууд

Энэ хичээлийн төгсгөлд суралцагч дараах чадварт суралцсан байна:

(1) Хүүхдийг Бурханы зарчмаар сахилгажуулж, засаж залруулах.

(2) Хүүхдийг дагалдуулахын тулд гэр бүлийн таатай орчинг бүрдүүлэх.

(3) Хүүхдийнхээ Бурханы өмнө хүлээх хариуцлагыг ойлгох.

(4) Өдөр тутмын эцэг эхийн үүрэг ажилд зориулсан практик зүйлсэд бэлтгэгдсэн байх

Сузанна Весли 19 хүүхэд төрүүлсэн боловч тухайн үеийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан ес нь урт наслаагүй. Түүний өсгөсөн 10 хүүхдийн дунд Жон болон Чарльз Весли нар байв. Түүний хүү Жон насанд хүрснийхээ дараа ээжээсээ хүүхдүүдээ өсгөсөн арга барилаа бичиж өгөхийг хүссэн бөгөөд ээж нь энэ талаар захидалдаа дурдсан байдаг.[1]

Хүүхдүүд ярьж чаддаг болмогцоо Эзэний заасан залбирлыг заалгаж, өглөө, орой бүр давтдаг байв. Хүүхдүүд өдөр бүр хамтдаа Библийн нэг бүлгийг уншдаг. Тухайн үед ихэнх эмэгтэйчүүд боловсрол багатай байсан ч Сузанна бүх хүүхдүүд уншиж сурах ёстой гэж шаарддаг байжээ. Тэрээр ажил хөдөлмөрт сурахаас илүүтэйгээр бичиг үсэгт тайлагдахыг чухалд тооцож байлаа.

Сузанна “Дураараа авирлах бол бүх нүгэл, зовлонгийн үндэс” гэж хэлсэн. Тэр хүүхдүүддээ өөрсдийн дур хүслийг хянаж, эрх мэдэлд захирагдахыг заасан. Хэдий төгс биш байсан ч гэсэн дуулгавартай байдлын үйлдэл бүрийг сайшааж урамшуулах ёстой гэж тэрээр хэлжээ. Алдааг тэвчиж болох ч, зориуд дуулгаваргүй байгаа тэрслэл бүрийг шийтгэх ёстой гэж тэр мөн хэлсэн.

Тэд гэр бүлээрээ үргэлж хамтдаа хооллодог байсан бөгөөд хүүхдүүд нь өгсөн хоолыг гомдоллохгүйгээр идэж сурсан.

Библи бидэнд "Саваагүй мунхаглал хүүхдийн зүрхэнд уяатай..." (Сургаалт үгс 22:15) гэж хэлдэг. Дууллыг бичсэн хүн хүүхдүүд төрөхөөсөө л худал ярьдаг гэж хэлсэн, "...Төрөлхөөсөө төөрөлдсөн тэд худал ярьдаг" (Дуулал 58:3). Энэ нь үнэн учраас эцэг эхчүүд хүүхдүүдээ засах үүрэгтэй.

3 настай хүүхдэд одоо нэг ширхэг зайрмаг идэх эсвэл нэг жилийн дараа зайрмагны үйлдвэртэй болох хоёр сонголтыг санал болгож байна гэж төсөөлөөд үз дээ. Эцэг эх нь хүүхдэд сонголтуудыг тайлбарласан ч гэсэн, ихэнх хүүхдүүд нэг ширхэг зайрмагийг тэр даруй идэхийг сонгох болно. Энэ жишээ нь тайлбарлах нь хүүхдийг засахад хангалтгүй болохыг харуулж байна.

Зөв, бурууг тайлбарлах нь хүүхдийг засахад хангалтгүй. Учир нь:

1. Хүүхэд төлөвшсөн сэтгэлгээг ойлгох чадваргүй (1 Коринт 13:11).

2. Хүүхэд үйлдлийнхээ бүрэн, урт хугацааны үр дагаврыг харж чадахгүй.

3. Хүүхэд өөрийн дур хүслийг ухаалгаар хянах хэмжээнд хангалттай төлөвшөөгүй.

Магадгүй хүүхдэд бие махбодын өвдөлт учруулах нь харгис мэт санагдаж болох ч, хайртай эцэг эх нь үүнээс ч илүү муу хохирлоос урьдчилан сэргийлэхийн тулд үүнийг хийдэг: "Хүүгээ саваанаасаа хэлтрүүлэгч нь түүнийг үзэн ядагч юм. Хүүгээ хичээнгүй сахилгажуулагч нь түүнийг хайрлагч юм" (Сургаалт үгс 13:24). Жишээлбэл, ил галын ойролцоо тоглож буй бяцхан хүүхэд аюулыг ойлгохгүй учраас түүнд унаж, их хохирол амсаж болно. Гэхдээ эх нь түүнийг галд хэт ойртлоо гэж алганы амт үзүүлэхэд бяцхан өвдөлт нь том өвдөлтөөс урьдчилан сэргийлдэг.

Зарим хүмүүс өөрсдийг нь хайрладаггүй хүмүүсээс бие махбодын хүчирхийлэл амссан байдаг. Тэдний амссан туршлага нь хүүхдийг бие махбодын хувьд шийтгэх тухай санааг үзэн ядахад хүргэдэг. Гэсэн хэдий ч, зөвөөр засаж залруулахыг үл тоомсорлодог эцэг эх хожим нь хүүхдэдээ ихээхэн асуудал үүсгэдэг.

► Суралцагчид Сургаалт үгс 19:18 ба Сургаалт үгс 29:17 эшлэлийг бүлэгт уншина.

Засаж залруулах нь хүүхэд эцэг эхээ эсэргүүцэж байгаагаа ойлгох хангалттай насанд хүрэх үед эхлэх ёстой. Бүр маш бага хүүхэд ч хамтран ажиллахаас татгалзаж байгаагаа мэддэг.

Ихэнх засах ажлыг хүүхэд бага, зөөлөн байх үед хийх хэрэгтэй (Сургаалт үгс 22:15). Шавар цаг хугацаа өнгөрөх тусам хатуурч, хүссэн хэлбэрт оруулахад улам хэцүү болдог шиг, хүүхдийн зан чанар ч цаг хугацаа өнгөрөх тусам төлөвшүүлэхэд улам хэцүү болдог. Хэрэв хүүхэд 10 наснаас хойш эцэг эхдээ дуулгаваргүй байх нь тогтмолжоод эхлэвэл эцэг эхийн засах залруулах ажил амжилт олоогүй гэсэн үг бөгөөд эцэстээ амжилттай байх магадлал маш бага болж байна. Бие махбодын хувьд засаж залруулах нь хүүхэд томрох тусам үр дүн багатай болдог. Эцэг эхчүүд хүүхэд нь том болох үед засаж залруулах нь илүү хялбар болно гэж бодох нь алдаа юм. Энэ нь илүү хэцүү болж, эцэстээ боломжгүй болдог.

Хүүхэд өсвөр насанд хүрэх үед түүнийг бага насных шиг нь бие махбодын хувьд засах боломжгүй болдог. Залуу эрэгтэй эсвэл эмэгтэйг хэдийгээр зан байдал нь төлөвшөөгүй байсан ч хүндэтгэх хэрэгтэй юм. Эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ хийдэг зугаатай зүйлс, утас үздэг цаг эсвэл нийгмийн үйл ажиллагааг нь хязгаарлах зэрэг бусад засах залруулах хэлбэрийг ашиглаж болно. Гэхдээ хайрлаж, санаа тавьдаг харилцаа хамгийн чухал байх болно. Эцэг эх нь залуу хүн бодит шийдвэр гаргаж байгааг ойлгох ёстой. Түүнчлэн хэдий эцэг эх нөлөөтэй ч гэсэн залуу хүнийг хувийн хүслээ илэрхийлэх, шийдвэрийнхээ үр дагаврыг амсахаас урьдчилан сэргийлж чадахгүй юм.

Зарим эцэг эхчүүд хүүхдэд бие махбодын шийтгэл өгөхдөө хэр зэрэг хатуу байх ёстойгоо мэддэггүй. Хэрэв хүүхэд засах залруулах ажлын дараа ч ууртай, дуулгаваргүй байдалтай байвал, шийтгэл нь хангалттай хатуу байгаагүй (энэ зарчим нь бие махбодын шийтгэлээр үр дүнтэй засагдах нас хэтэрсэн хүүхдийн хувьд хамаарахгүй) байх боломжтой. Засаж залруулах нь хүүхдийг дуулгаваргүй байдалдаа харамсаж, эрх мэдэлд захирагдахыг сонгох хэмжээнд хангалттай хатуу байх ёстой. Засаж залруулах нь гэмтэл учруулж болохгүй. Хэдхэн минутаас илүү хугацаанд үлдэх хөхрөлт эсвэл арьсан дээр ул мөр үүсгэх сахилгажуулалт нь хэт хатуудсан байх боломжтой.

Библид Бурхан өөрийн хүүхдүүдтэй хэрхэн харилцдаг болохыг тайлбарлахын тулд бие махбодын шийтгэлийн жишээг дүрсэлсэн байдаг.

► Суралцагчид Сургаалт үгс 3:11-12 ба Еврей 12:5-8 эшлэлийг бүлэгт уншина.

Эдгээр эшлэлд Бурхан өөрийн хүүхдүүдийг хайрладаг учраас сахилгажуулдаг гэдгийг хэлсэн. Үүнтэй адил, эцэг нь хүүгээ хайрладаг учраас сахилгажуулдаг. Зөв сахилгажуулалт нь хайрын тэмдэг юм. Сахилгажуулахгүй байгаа нь хайргүй байна гэсэн үг.

Бие махбодын сахилгажуулалт нь хүүхдэд өөрийгөө хянах чадварыг зааж сургадаг. Учир нь тэр буруу зүйл хийвэл шийтгүүлэхийг мэдэж, уруу таталтыг эсэргүүцэж сурдаг. Тэрээр буруу зүйл хийх уруу таталтыг эсэргүүцэх тусам, илүү хүчтэй зан чанарыг хөгжүүлдэг. Тэрбээр төлөвшсөн үедээ уруу таталтыг эсэргүүцэх болно. Учир нь тэр бие махбодын шийтгэлээс болж биш, харин үр дагаврыг нь ойлгосон учраас тэр юм. Гэсэн хэдий ч, хүүхдийг тогтмол засаж залруулаагүй тохиолдолд тухайн хүүхэд өөрт нь муу гэдгийг мэдэж байсан ч уруу таталтыг эсэргүүцэх чадваргүй сул дорой насанд хүрэгч болдог.

Хүүхэд нь зөвхөн чихэр идэхийг л хүсдэг учраас эцэг эх нь түүнийг зөвхөн чихрээр хооллодог гэж төсөөлөөд үз дээ. Тийм эцэг эх хүүхдээ аз жаргалгүй байлгахыг хүсэхгүй байгаа ч, хүүхдэдээ хор хохирол учруулж байгаа юм. Үүнтэй адил, хүүхдийнхээ зан авирт үргэлж буулт хийдэг эцэг эх нь түүний зан чанар, ирээдүйн нөхцөл байдалд хор хөнөөл учруулдаг. Тэр ч байтугай, эцэг эх нь хүүхдээ засахгүй бол түүнийг үзэн ядах болно гэж Библид хэлсэн (Сургаалт үгс 13:24).

Хил хязгааргүй гэрт амьдардаг хүүхэд жаргалтай байдаггүй. Хязгаарлалтууд аюулгүй байдлыг авчирдаг. Хэрэв хүүхэд маргаж, цухалдсанаар хүссэн зүйлээ авч болохыг сурвал, тэрээр үүнийг үргэлж хийдэг болно. Гэхдээ тэр жаргалтай байхгүй. Хүүхдүүд аюулгүй, хязгаарлагдмал байдалтай байхдаа жаргалтай байдаг. Ямар нэг зүйлийг өөртөө байлгахын тулд тэмцэлдэж, хяналтыг эсэргүүцэх шаардлагагүй гэж мэдэрдэг. Сахилгажуулагдаагүй хүүхэд жаргалтай байх нь ховор юм.

Хүүхдийг насанд хүрэх үед нь дэлхий түүнд хүссэн бүхнийг нь өгөхгүй. Хэрэв тэрээр бүдүүлэг, хувиа хичээсэн, хариуцлагагүй байвал түүнийг хүндлэх, дэмжих хүн олдохгүй. Эцэг эх нь хүүхдээ амьдралд бэлтгэгдэх байдлаар өсгөх ёстой. Эцэг эхчүүд хүүхэд өсгөж байгаа бус, харин насанд хүрэгчдийг өсгөж байгаа гэдгээ санах ёстой.

Хүүхдээ засаж залруулах нь хүүхдийг итгэл даасан, хүндлэл хүлээсэн сайн зан чанартай хүн болгох зорилготой гэдгийг эцэг эхчүүд тайлбарлаж, харуулах учиртай.

► Суралцагчид Сургаалт үгс 22:15, Сургаалт үгс 23:13-14, ба Сургаалт үгс 29:15 эшлэлийг бүлэгт уншина.

Засаж залруулахын зорилго нь хүүхдийг хөгжүүлэх гэдгийг санаарай. Хүүхэд өөрийн хийсэн буруу зүйлээ ойлгож, аль хэдийн харамссан бол, бие махбодын сахилгажуулалт шаардлагагүй ч байж болно. Зорилго нь шударга байх биш, харин засаж залруулах юм. Тиймээс эцэг эхчүүд хүүхэд нь зохих шийтгэлээ авсан эсэхийг баталгаажуулах шаардлагагүй юм.

► Эцэг эхийн сахилгажуулалт нь хүмүүсийг өөрийн хүссэнээрээ байлгахын тулд дээрэлхэж, бие махбодын хохирол учруулна гэж заналхийлдэг хүний үйлдлээс юугаараа ялгаатай вэ?

Хүчирхийлэгч хүн өөрийн хүссэн зүйлээ авахын тулд бусад хүмүүст хор хохирол учруулахад бэлэн байдаг. Эцэг эх бол хүүхдээ хайрладаг. Бие махбодын сахилгажуулалт нь хүүхдийн сайн сайхны төлөө байдаг. Хайрладаг эцэг эх хүүхдэдээ хор хохирол учруулахыг хүсдэггүй. Хүн дээрэлхдэг эсвэл дарангуйлагч хүнээс хайрыг мэдэрч чадахгүй, харин хүүхэд сахилгажуулагдаж байхдаа ч өөрийг нь хайрлаж байгааг мэдэрч чаддаг. Хүүхэд эцэг эхийнхээ эрх мэдлээс болж амьдрал нь илүү дээр байгааг ухаардаг.

Зарим эцэг эхчүүд уур хилэн эсвэл харгис хэрцгий байдлаасаа болж хатуу, тогтмол биш шийтгэл оногдуулдаг. Тэд хүүхдэдээ бие махбодын болон сэтгэл санааны гэмтэл учруулдаг. Тийм хүмүүс хүүхдээ өөрсдийн стресс, амьдралын бухимдлаа тайлах арга болгон шийтгэдэг. Энэ нь үүнийг харж ажигласан хүмүүсийн хувьд чимээгүй өнгөрч, тэвчээртэй хандах ёсгүй ноцтой асуудал юм. Найз нөхөд, хөршүүд, хамаатан садан нь хүүхдийг хүчирхийлж буй хүнтэй нүүр тулах ёстой. Хүчирхийлэгч гэр бүлийн хань ижил нь хамаатан садан, найз нөхөд эсвэл пастораас тусламж хайх хэрэгтэй. Хүүхдийг хамгаалах нь чухал юм.

► Зарим эцэг эхчүүд хүүхдээ буруу зүйл хийхэд нь олон нийтийн өмнө ичгүүртэй байдалд оруулдаг. Энэ нь засаж залруулах сайн арга мөн үү?

► Нэг суралцагч Ефес 6:4 эшлэлийг бүлэгт уншина.

Хүүхэд эцэг эх нь түүнийг хайрладаг, мөн тэдний сахилгажуулалт нь түүний сайн сайхны төлөө гэдэгт итгэлтэй байх хэрэгтэй. Хүүхэд эцэг эхээрээ гутаан доромжлогдох үедээ хайрлагдсанаа мэдэрч чадахгүй. Харин тэр хорсож, эцэг эхийн эрх мэдэл нь түүнийг зугтаах шаардлагатай аймшигтай зүйл гэж мэдрүүлэх боломжтой. Эцэг эхчүүд хүүхдээ хувьчилсан байдлаар засаж, бусад хүмүүсийн дэргэд тэднийг ичээхээс зайлсхийх ёстой. Эцэг эхчүүд хүүхдэдээ зөөлөн, тэвчээртэйгээр зааж, засах ёстой.[1] Сургаалт үгс 16:21б эшлэлд "... Үг амтат бол ятгалга хүчтэй байна" гэж хэлсэн байдаг.

► Та гэрийнхээ амьтдад санаа тавь гэж хүүхдэдээ хэлсэн гэж төсөөлье. Орой нь таныг гэртээ ирэхэд амьтдыг хооллоогүй байж. Та өдөржин ажиллаад ядарсан ч, хүүхэд тань дуулгаваргүй байсан учраас амрахаасаа өмнө амьтдаа хооллох ёстой болов. Та уурлах ёстой юу? Эцэг эх нь хүүхдэдээ уурлах нь буруу юу?

Эцэг эхийн засах залруулга хүүхдэд ашиг тустай байх ёстой гэдгийг санах хэрэгтэй. Эцэг эх өөрсдийгөө үл хүндэтгэсэн мэт мэдэрсэн, эсвэл хүүхдийн дуулгаваргүй байдал нь түүнд таагүй байдал үүсгэсэн учраас уурласан бол, тэдний уур уцаар нь ямар ч сайн зүйлд хүргэхгүй (Иаков 1:20). Тэр нь хувиа хичээсэн уур уцаар юм.

Эцэг эхчүүд уураа ийнхүү зөвөөр илэрхийлж болно: "Хүү минь, чи миний хэлсэн шиг амьтдыг хооллосонгүй. Амьтад өлсгөлөн байсан, хэрэв би тэднийг хооллоогүй бол тэд бүтэн шөнөжин өлсгөлөн байх байлаа. Би өдөржин ажиллаад ядарсан ч тэднийг хооллох шаардлагатай болсон. Би чамайг хариуцлагаа үл тоомсорлож, бусдын хэрэгцээг анхаардаггүй хүн байгаасай гэж хүсэхгүй байгаа учраас уурлаж байна. Сургаалт үгс 12:10 эшлэлд ‘Зөвт хүн малынхаа амийг ч хэрэгсэнэ буруу санаатан энэрэхдээ ч харгисална’ гэж заасан байдаг.’”

Ребекка хүүхдүүддээ шинэ хивстэй өрөөнд хоол, унд авч орохгүй гэж хэлжээ. Маргааш нь хүүхдийн нэг нь тэр өрөөнд юм идэж байхыг хараад тэр түүнийг загнав. Дараа нь өөр нэг хүүхэд нь хивсэн дээр ундаа барьж явахыг хараад тэр мөн л загнажээ. Харин дараагийн хэдэн өдөр хүүхдүүд нь зарим үед ундаагаа бариад тэр өрөөнд орж ирдэг байсан ч Ребекка завгүй байснаасаа болоод тэднийг зассангүй. Тэгтэл нэг өдөр түүний хүү хивсэн дээр кока-кола асгачихав. Ребекка уурлаж, түүнийг алгадаж орхив.

► Ребеккагийн хүүхдүүдээ засаж залруулах арга барилд ямар алдаа байна вэ?

Ребеккагийн дүрэм нь хүүхдүүд хивстэй өрөөнд хоол, ундаа оруулахгүй байх ёстой байсан ч, энэ нь тохиолдох хүртэл хүүхдүүд нь тухайн дүрмийг зөрчихөд тэрээр хүлцэнгүй хандсан. Тэр дүрмийг зөрчсөн үйлдлийг бус аль хэдийн болоод өнгөрсөн хойно шийтгэжээ. Энэ нь хүүхдүүдэд муу үр дагаварт өртөхгүй хамгаалагдаж л байвал дүрмийг зөрчиж болно гэдгийг зааж байна. Энэ санаа нь бүх дүрмийг зөрчих үндэс болдог учраас муу зан чанарыг хөгжүүлдэг. Хүн хүссэн үр дүндээ хүрч, муу үр дагавраас зайлсхийж чадна гэж боддог учраас дүрмийг зөрчдөг. Эцэг эхчүүд болоод өнгөрсөн зүйлийн төлөө хүүхдээ шийтгэхээс илүүтэйгээр дуулгаваргүй байдлыг нь засах ёстой юм.

Майкл хөвгүүддээ орой бүр унадаг дугуйгаа үргэлж байранд нь тавихыг хэлдэг байж. Долоо хоногийн турш Майклыг гэртээ ирэх болгонд унадаг дугуйнууд гадаа байсаар байлаа. Тэгтэл нэг өдөр ажил дээрээ Майкл нэг багажаа гээж, санамсаргүйгээр хуруугаа гэмтээн, гэртээ харих замд нь машиных нь дугуйн хий гарчихав. Тэгээд гэртээ иртэл унадаг дугуйнууд гадаа байсаар байсан тул тэр хөвгүүдээ шийтгэв.

► Майклын хөвгүүдээ засах арга барилд ямар алдаа байна вэ?

Олон эцэг эхчүүд сэтгэл санаа нь давгүй байхдаа дуулгаваргүй байдлыг тэвчиж өнгөрөөгөөд амьдралын нөхцөл байдлаас болж уурлах үедээ дуулгаваргүй байдлыг шийтгэдэг. Эцэг эхчүүд тогтмол засахгүй бол хүүхэд дуулгавартай байхад суралцдаггүй.

► Дараах зүйлсийг хараад, тус бүр яагаад чухал болохыг тайлбарлана уу. Хэрэв эцэг эх нь эдгээр зааврыг дагаж мөрдөхгүй бол юу болдог вэ?

• Шаардлага нь хүүхдийн чадвар, төлөвшилд тохирсон байх ёстой.

• Зөвхөн санаатайгаар дуулгаваргүй байгаа байдлыг шийтгэх (тохиолдлын зүйлсийг биш)

• Дүрэм, шаардлага нь тодорхой, ойлгомжтой байх ёстой.

• Хүүхдийг дуулгаваргүй байх үед нь эцэг эх нь түүнд юу хийх ёстой байсныг тайлбарлах ёстой.

• Өөрийнх нь хянаж чадахгүй зүйлийнх нь төлөө хүүхдийг хэзээ ч бүү шийтгэ.

Олон жилийн өмнө Британийн сэтгэл судлаач, доктор Р.Ф. Херц нэгэн судалгааны төсөл хэрэгжүүлжээ. Тэрээр 24 орны 8-14 насны 100,000 хүүхдээс эцэг эхдээ зориулж биеэ авч явах талаарх дүрэм гаргахыг хүссэн байна. Энэ судалгаа нь Бурханы Үгийн эрх мэдлийг агуулаагүй хэдий ч, хүүхдүүдийн мэдэрдэг зарим хэрэгцээг харуулдаг. Хамгийн түгээмэл хариултуудын зарим нь энд байна:

• Хүүхдийнхээ дэргэд бүү хэрэлд.

• Хүүхдэдээ бүү худал хэл.

• Үргэлж хүүхдийнхээ асуултад хариулж байгаарай.

• Бүх хүүхдүүддээ ижилхэн хайр халамжаар хандаарай.

• Эцэг эх, хүүхдийн хооронд [нөхөрлөл] байх ёстой.

• Хүүхдийнхээ найзуудад зочлон ирсэн хүн шиг хандаарай.

• Хүүхдээ найзуудынх нь дэргэд бүү буруутгаж, шийтгээрэй.

• Хүүхдийнхээ сайн талуудад анхаарлаа хандуулж, алдаа дутагдлыг нь хэт онцлохгүй байх.

• Хайр халамж, сэтгэл санааныхаа байдалд тогтвортой байгаарай.

Нэг эцэг эх нөгөө эцэг эхийг хүүхдийнхээ дэргэд байнга шүүмжлэх үед хүүхэд нь ч бас тэрхүү үл хүндлэгдсэн эцэг эхтэй санал зөрөлдөж, алдааг нь олж харах ёстой гэж таамаглаж болох юм.[1] Эцэг эхчүүд өөрсдийн санал зөрөлдсөн асуудлаа хувьчилсан байдлаар ярилцаж, хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэхийг хичээх хэрэгтэй юм.

Эцэг эхчүүд хүүхдэдээ худал хэлэх ёсгүй (Колоссай 3:9). Ингэхдээ тэдний санааг зовоосон зүйлийг тайлахын тулд эсвэл тэдэнтэй хамтрахын тулд ямар нэг шалтгаан болгож ч бүү худал хэл. Эцэг эх нь өөрт нь худал хэлдгийг ойлгож мэдэхдээ хүүхэд аюулгүй байдлыг мэдрэхээ больдог. Зарим эцэг эхчүүд хүүхдээ айх үед нь тайвшруулж, чиглүүлж чаддаггүй, учир нь эцэг эхийнхээ хэлсэн үгэнд хүүхэд нь итгэдэггүй.

► Дээрх хэсэгт байгаа нэг зааврыг сонгож, хэрэв эцэг эх нь тэр зааврыг дагаж мөрдөхгүй бол үүсэх асуудлуудыг тайлбарлана уу.

► Гэрт тань танихгүй хүн ирвэл, танайхыг христитгэлт хүн амьдардаг гэр орон байна гэж харах болов уу? Тийм бол яагаад тэр вэ?

► Нэг суралцагч Дэд хууль 6:6-9 эшлэлийг бүлэгт уншина.

Израилчууд хүүхдүүдийнхээ зан чанарыг төлөвшүүлэх замаар ирээдүйгээ цогцлооход анхаарах ёстой байв. Тэд үүнийг хэрхэн хийх ёстой байсан бэ? Хүүхдүүдээ Библийн зарчмуудаар сургахад зориулсан хамгаалагдсан орчныг тэд бүрдүүлэх ёстой байж. Тэд Библийн эшлэлийг хаа сайгүй байрлуулж ("түүнийг гэрийнхээ хатавчин дээр ч, хаалган дээр ч бич") харуулах ёстой байлаа. Библийн эшлэлийг гэртээ бичээд зогсохгүй, хамгийн чухал нь гэрт байгаа бүх зүйл Библийн эшлэлтэй нийцэх ёстой байжээ.

Эдгээр гэр бүлүүд нь нэг ханан дээрээ Арван тушаалыг өлгөчихөөд нөгөө ханан дээрээ дэлхийн зугаа цэнгэлийг төлөөлөх нүгэлт хүний зургийг өлгөхгүй байх байсан. Энэ нь хүүхдийн үнэт зүйлсийн талаарх ойлголтод маш их төөрөгдөл үүсгэх байв.

Хүүхдүүд өдөр бүр харж, сонсдог зүйлээсээ ухамсаргүйгээр нөлөөлөгддөг. Хэрэв хүүхдийн гэрт үргэлж радио асаалттай байвал, тэд тухайн сонсдог хөгжмийнхөө зарим философийг өөртөө шингээдэг.

Эцэг эхчүүд хүүхдээ хорон муу философи, дэлхийн нөлөөнөөс бүрэн хамгаалах боломжгүй ч, христитгэлт эцэг эхчүүд хүүхдэдээ сонссон, харсан бүх зүйлээ Бурханы Үгийн үүднээс үнэлж дүгнэхийг заах ёстой. Есүс “тэднийг Та ертөнцөөс аваач гэж Би гуйхгүй, харин муу нэгнээс хамгаалахыг гуйж байна… Үнэнээр тэднийг ариусгаач. Таны үг үнэн мөн” (Иохан 17:15, 17) хэмээн залбирчээ.

Хүүхдүүд эцэг эх нь хэнийг баатар мэт биширдгийг анзаардаг. Эцэг эх нь хэнийг хүндэлдгийг тэд мэддэг. Эцэг эхчүүд өөрсдөө дэлхийн болон ёс суртахуунгүй хүмүүсийг биширч байхдаа хүүхдэдээ Христийн үнэнийг заах нь зүйд нийцэхгүй. Үүнийг хийдэг эцэг эхчүүд өөрийн хүүхдэд Христийг дагадаг итгэмжит хүн байхаас илүүтэй амжилттай зугаацагч байвал илүү жаргалтай байх болно гэсэн утга санааг дамжуулдаг.

Зарим эцэг эхчүүд хүүхдэдээ тухайн зүйл яагаад буруу болохыг тайлбарлахдаа нүгэлт зүйлстэй харьцаж, тэдгээрийг мэдэж авах нь зүгээр хэвийн зүйл мэтээр боддог. Гэсэн хэдий ч, үүнийг бодож үзээрэй. Хэрэв та хүүхдэдээ зөв эрүүл хоол өгөхийг хичээдэг бол түүний өмнө чихэр, бялуу овоолж тавиад, идсэнийх нь дараа яагаад ногоо идэх хэрэгтэй талаар тайлбарлахгүй байсан. Амттаныг хараад идэхийг хүсдэг төрөлх дур хүсэл нь амин дэмийн талаарх бүх дэлгэрэнгүй мэдээллээс ч илүү хүчтэй байх болно.

Зарим эцэг эхчүүд хүүхэд нь юу үзэж байгаад огт санаа зовохгүйгээр телевизороо үргэлж асаалттай байлгадаг. Үр дүнг нь хянаж чадаж л байвал нүгэл бол зүгээр гэж заадаг нийгэмд бид амьдардгийг итгэгчид санах ёстой. Телевизийн нэвтрүүлгүүд нь нүгэлд амьдарч буй хүмүүсийг үр дагаваргүйгээр харуулдаг. Гэхдээ энэ нь бодит амьдралын үнэн зөв дүрслэл биш юм. Телевизор хүүхдийг эцэг эх нь түүнийг амьдралаас таашаал авах зүйлээс нь холдуулж байна гэж бодоход хүргэдэг бөгөөд улмаар тэр хүссэнээ хийх цагийг хүлээдэг.

Олон итгэгч хүмүүс итгэгч бус хамаатан садантайгаа хамт амьдардаг. Энэ тохиолдолд гэр орон нь буруу нөлөөнөөс хамгаалагдсан орчин байж чаддаггүй. Христитгэлт эцэг эх нь хайр, итгэмжит байдал, цэвэр ариун байдал, баяр хөөрийн талаарх үлгэр дуурайлыг харуулж, амьдралдаа зөв чиглэлийг сонгоход нь Ариун Сүнс хүүхдэд нь туслахын төлөө залбирах нь чухал юм.

Гэр бүлүүд төгс бус учраас харилцаанд ихэвчлэн өмнөх алдаа, шийдэгдээгүй зөрчилдөөний түүх байсаар байдаг.

Итгэгч эцэг эхчүүд ч төгс бус. Тэд дүрэм тогтоож, хэрэгжүүлэхдээ үргэлж тогтвортой байдаггүй. Тэд өсвөр насны хүүхдийнхээ нөхцөл байдлыг үргэлж ойлгодоггүй (шинэ үеийнхний хувьд бүх зүйл нь өөр байдаг). Тэд хүүхдийнхээ бодит асуудлуудад уужуу сэтгэлээр энэрч хандах нь бага байдаг. Тэд үргэлж хамгийн сайн хандлагатай байж чаддаггүй бөгөөд гомдоох үг хэлдэг.

Бурхан анхны хүмүүсийг бүтээж, гэр бүлийг загварчилсан. Тэр эрэгтэй хүнийг бүтээж, түүнд эхнэрийг өгсөн бөгөөд тэдэнд өсгөн хүмүүжүүлэх хүүхдүүдийг өгчээ. Бурхан бүх зүйлийг мэднэ. Эцэг эхчүүд алдаа гаргахыг Тэр мэдэж байсан ч, эцэг эхийн үүргийг хэвээр үлдээсэн. Хүмүүст олон дутагдал байсан ч энэ нь хамгийн сайн арга гэдгийг тэр харж байсан. Энэ нь гэр бүл цааш урагшлахын тулд заавал арга зам байх ёстой гэсэн үг юм. Гэр бүлийн систем төгс бус байсан ч, энэ нь олон ашиг тусыг агуулдаг.

Бурхан эцэг эхийн үүргийг санаачилсан нь хүүхдийн хувьд чухал ач холбогдолтой. Энэ нь хүүхдүүд эцэг эхээ эсэргүүцэх үедээ Бурханы тогтоосон системийг үгүйсгэж байна гэсэн үг юм. Бурхан "Хүүхдүүд ээ... эцэг эхдээ дуулгавартай бай" (Ефес 6:1) гэж хэлсэн юм. Эцэг эхчүүд Бурханы өгсөн үүрэг хариуцлагаа үл тоомсорлох үедээ Бурханы төлөвлөгөөний эсрэг тэрсэлдэг. Бурханы төлөвлөгөөг үгүйсгэх нь Бурханы эсрэг тэрслэх явдал юм.

Эцэг эх байх энэхүү хариуцлага нь гурван хүрээг хамардаг. Хүүхдийн хүлээх хариуцлага. Эцэг эхийн хүлээх хариуцлага. Бурханы хүлээх хариуцлага. Бид эцэг эхийн хүлээх хариуцлагыг сүүлийн хоёр хичээлээр нарийвчлан үзсэн. Одоо бид хүүхдийн амьдралд болон хүүхдийн хүлээх хариуцлагад Бурханы оролцоо ямар байдгийг авч үзэх болно.

Хүүхдүүдийн амьдрал дахь Бурханы ажил

1. Бурхан хүүхдүүдийг Есүст итгэх итгэлээр дамжуулан өөртэй нь хувийн харилцаатай болохыг хүсдэг (Матай 18:1-6 ба Матай 19:13-15 эшлэлийг унш).

2. Бурхан хүүхдүүдийг өөртэй нь харилцаатай байхаар ойртуулахдаа итгэмжтэй ханддаг (Иохан 6:44 эшлэлийг унш).

3. Бурхан хүүхдүүдтэй өөрийн Үгээр дамжуулан ярьдаг (2 Тимот 3:14-15 эшлэлийг унш).

Хүүхдийн Бурхантай харилцах харилцаа

1. Хүүхдүүд нүглээ уучлуулж чадна (1 Иохан 2:12).

2. Хүүхдүүд Бурханыг таньж чадна (1 Иохан 2:13).

3. Хүүхдүүд Бурхантай харилцаагаа хөгжүүлж чадна (1 Самуел 2:26).

4. Хүүхдүүд Бурханыг мөргөн хүндэлж чадна (Матай 21:15-16).

5. Хүүхдүүд болон залуучуудыг Бурхан өөрийн зорилгын төлөө ашиглаж чадна (Иоел 2:28).

Библид Самуел, Нааманы эхнэрийн шивэгчин охин, Есүс цугласан олныг хооллохын тулд өдрийн хоолыг нь ашигласан хүү, Даниел, Иосеф, Давид, Мариа гэх мэт Бурханы зорилгыг биелүүлэхэд ашиглагдсан хүүхэд, залуучуудын олон жишээ бий.

Хүүхдийн хүлээх хариуцлага

Бурханы Үгийн дагуу хүүхдийн хүлээх хариуцлага нь эцэг эхдээ дуулгавартай байх явдал юм (Ефес 6:1-3). Хэрэв эцэг эх нь заримдаа буруу байвал яах вэ? Хүүхэд өөрийн хариуцлагаа биелүүлэх ёстой бөгөөд энэ нь эцэг эхийн гүйцэтгэлээс хамаарах ёсгүй. Хүүхэд эцэг эхийнхээ зан байдлын төлөө хариуцлага хүлээхгүй. Хүүхэд дуулгавартай байх үүрэгтэй.

Хэрэв хүүхэд зөвхөн эцэг эхээ зөв гэж бодсон үедээ л дуулгавартай байхаар шийдэж чаддаг байсан бол, эцэг эх нь ямар ч эрх мэдэлгүй байх байсан. Энэ нь Бурханы хүссэн зүйл байж чадахгүй. Учир нь энэ нь эцэг эх байх талаарх бүх системийг сүйтгэх байсан.

Хүүхэд эцэг эх нь эрх мэдлээ хэрхэн ашиглах талаар хариуцлага хүлээхгүй. Түүний өөрийн хариуцлагын хүрээ нь дуулгавартай байх явдал юм. Хэрэв эцэг эх нь хүүхдэд буруу зүйл хийхийг, жишээлбэл, хөргөгчнөөс пиво авчир гэж хэлвэл яах вэ? Хүүхэд эцэг эхийн зөв эсвэл буруу эсэхийг шийдэх хариуцлага хүлээхгүй. Тэрээр өөрийн үзэл бодлоо хүндэтгэлтэйгээр илэрхийлж болно, гэхдээ тэр дуулгавартай байх ёстой.[1]

Хүүхдүүд эцэг эхтэйгээ асуудалтай байгаа нь ихэвчлэн эцэг эхийн тэдэнд тушаасан зүйл Христийн зарчмуудтай нийцэж байгаа эсэхэд эргэлзэж байгаагаас биш юм. Тэрслүү хүүхэд ихэвчлэн өдөр тутмын асуудлууд болох өрөөгөө цэвэрлэх, гэрийн ажил хийх, тодорхой цагт гэртээ байх, зугаацах зүйлсийг нь хязгаарлах зэрэгт эцэг эхээ эсэргүүцдэг.

Тэрслүү хүүхэд эцэг эхийнхээ тушаасан зүйл буруу байх үед өөрийн шийдэх эрхээ шаардаж, эцэг эхийнхээ эрх мэдлийн талаарх үзэл баримтлалыг эсэргүүцдэг. Түүний эсэргүүцэл нь тусгаар тогтнох, өөрөө бүгдийг мэдэх, бие даан шийдвэр гаргах үндсэн хүслээс үүдэлтэй байдаг. Хүн хэдэн насандаа үүнийг олж авдаг вэ? Хэзээ ч үгүй.

Ийм бие даасан байдлын үзэл баримтлал бол хуурмаг зүйл юм. Бусад хүмүүсийг харгалзан үзэхээс үүдэлтэй хариуцлагууд танд үргэлж байх болно. Ээж тань дэргэд нь байж хэлэхгүй байсан ч танд хийх ёстой гэдгийг мэддэг ажлууд үргэлж байсаар байх болно. Бусдын өмнө ямар ч үүрэг хүлээхгүйгээр амьдрах гэж оролддог хүн өвдөлт, сүйрлийн зам мөрийг үлдээх бөгөөд түүнд итгэдэг, түүнээс хамаарал бүхий хүмүүсийг зовоодог.

Заримдаа хүүхэд эцэг эхийнхээ санаа зовнилд гомдож, эцэг эх нь түүнд илүү итгэх ёстой байсан гэж мэдэрдэг. Хэрэв хүүхэд эцэг эхийнхээ санаа зовнилыг ойлгож, хүндлэхийг хичээвэл, эцэг эх нь түүнд илүү итгэж, хязгаарласан зүйлс дээрээ тохиролцоход бэлэн байх боломжтой. Хүүхэд эцэг эхийнхээ санаа зовнилыг үгүйсгэх үед, эцэг эх нь түүнийг илүү их хязгаарлах хэрэгтэй гэж мэдэрдэг.

Олон хүн харилцаандаа алдаагаа хүлээн зөвшөөрөхөөс айдаг. Учир нь энэ нь ирээдүйн зөрчилдөөнд тэднийг сулруулна гэж айдагтай холбоотой байдаг. Бодит байдал дээр үнэнч, зөвийг хийхэд бэлэн байх нь хамгийн хүчтэй байр суурь юм. Энэ байр сууринд байх, мөн үүндээ үлдэх цорын ганц арга бол өөрийн хийсэн буруу зүйлээ хүлээн зөвшөөрч, зөвийг хийж эхлэх, мөн алдаа гаргасан үедээ засахад бэлэн байх явдал юм.

Заримдаа эрх мэдэлтэй хүн өөрийн дор байгаа хүмүүсээсээ алдаагаа хүлээн зөвшөөрөхийг хүсдэг боловч өөрийн алдаагаа хүлээн зөвшөөрөхөөс татгалздаг. Учир нь энэ нь түүний эрх мэдлийг бууруулна гэж тэр боддог. Энэ нь буруу юм. Хэрэв эрх мэдэлтэй хүн алдаагаа хүлээн зөвшөөрч чадахгүй бол, түүний дор байгаа хүмүүс түүнд итгэхээ больдог. Энэ зарчим нь эцэг эхийн эрх мэдлийг оролцуулаад бүх эрх мэдлийн байр сууринд хамаардаг.

Эцэг эхчүүд ээ, хэрэв та хүүхэдтэйгээ зөрчилдсөн бол, та магадгүй зарим алдааг гаргасан байж болох бөгөөд үүнийгээ хүлээн зөвшөөрөх шаардлагатай. Хүүхэд таны алдаагаар өөрийн буруу үйлдлээ зөвтгөж байж ч болох юм. Өөрийн хатуу үг, яаруу хариу үйлдэл, нөхцөл байдлыг ойлгож чадаагүйдээ уучлалт гуйгаарай. Та үүнийг хийхгүй бол зөрчилдөөнийг дуусгах тал дээр ахиц гарахгүй байж магадгүй. Учир нь “… Бурхан бардмыг эсэргүүцэж дарууд нигүүлсэл өгдөг” (Иаков 4:6).

Та эцэг эх ч бай, хүүхэд ч бай, өөрийн буруугаа хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй. Гэмшил, уучлалт гуйх, Бурханы өгсөн эрх мэдэлд тууштай захирагдах байдлаар ихэвчлэн бусдаас илүү их дэмжлэг хамтын ажиллагааг олж авч болох ч энэ нь та үүнийг хийх шалтгаан биш юм. Та үүнийг Бурханыг баярлуулахын тулд хийх ёстой.

Та өөрийн хийсэн буруу зүйлээ хүлээн зөвшөөрөхдөө нөгөө хүнийг ч бас өөрийнхөө хийсэн буруу зүйлдээ буруутай гэж нотлох хэрэггүй юм. Бусдын алдааг өөрийн буруу үйлдлийг зөвтгөх шалтгаан болгон бүү ашигла.

Харилцаа шууд сайжирч болох ч, цаг хугацаа шаардагдаж ч болно. Заримдаа хүмүүс өөрчлөгдөхөөсөө өмнө өөрчлөлт бодитой гэдгийг харах хэрэгтэй байдаг. Гэхдээ таны зөвийг үйлдэх шалтгаан нь өөр хэн нэгнийг өөрчлөх биш юм. Та Бурханы хүссэн зүйлийг хийх ёстой. Магадгүй нөгөө хүн өөрчлөгдөхгүй байж болох ч, та цэвэр мөс чанартай, Бурханаар ерөөгдсөн байх болно. Учир нь та өөрийн хариуцлагаа биелүүлж байна. Бурхан өөрийн хариуцлагыг биелүүлнэ гэдэгт ч итгээрэй.

Зивиа хэмээх жижиг арлын улсыг төсөөлөөд үз дээ. Грекиа хэмээх ойролцоох арлын улс Зивиаг эзлэн авахыг хүссэн гэж бодьё. Грекиагийн захирагч Зивиагийн засгийн газарт хэрэв танайх арлынхаа дунд хэсэгт ердөө 0.4 км газрыг Грекиад өгөх юм бол хоёр улс энх тайван харилцаатай байж болно гэж амлав. Энэ нь энх тайван байдлын төлөөх сайн шийдэл байх болов уу? Хэрэв Зивиа дайсандаа нутаг дэвсгэрийнхээ дунд хэсэгт газар өгөх юм бол дайсан нь тухайн хэсгээс бусад хэсгийг эзлэхээр тархаж болно.

Та өөрийн амьдралыг янз бүрийн бүс нутагтай улс орон гэж төсөөлөөд үз дээ. Нэг бүс нутаг нь ажил эрхлэлт эсвэл сургууль байж болно. Өөр нэг бүс нутаг нь таны зугаацдаг зүйлс байх боломжтой. Өөр нэг бүс нь гэр бүлийнхэнтэйгээ харилцах харилцаа гэх мэт. Өөр олон бүс нутаг байх боломжтой.

Амьдралын тань бүх бүс нутаг, улс орон тань бүхэлдээ Бурханы эрх мэдэлд байх ёстой. Хэрэв нэг бүс нутаг болох гэр бүлийнхэнтэйгээ харилцах харилцаа тань Бурханы эрх мэдэлд байхгүй бол юу болох вэ? Та Сатаныг тэр бүс нутагт орохыг зөвшөөрсөн гэсэн үг юм. Тэрхүү бүс нутгаас Сатан таны амьдралын бусад бүс нутгийг эзэлж эхлэх болно. Үүнтэй адил, хэрэв хүн зугаацдаг зүйлсээ бузар байлгавал түүний амьдралын бусад бүс нутаг Сатанд эзлэгдэх болно. Итгэгч хүн амьдралынхаа бүх бүс нутгийг Бурханы эрх мэдэлд авчрах ёстой.

► Суралцагчид Ефес 6:4, Колоссай 3:21, 1 Коринт 13:11, ба Колоссай 3:8 эшлэлийг бүлэгт уншина.

Хэрэв таны хүүхэд сэтгэл хөдлөл ихтэй, уур эсвэл бухимдлаа илэрхийлж байвал, та түүнийг ойлгохгүй байна гэж тэр боддог. Тэрээр таныг сонсож, ойлгохыг хичээж хангалттай санаа тавихгүй байна гэж боддог байх магадлалтай.

Та сонсож, ойлгохыг хичээгээрэй. Хэрэв та түүний асуудлуудыг үргэлж өчүүхэн эсвэл утгагүй гэж үл тоомсорлодог бол түүнд тулгарч буй зүйлийг та үнэхээр ойлгохгүй байна. Хэрэв энэ нь түүнд том асуудал мэт санагдаж байгаа бол энэ нь түүний итгэл, зан чанарт нөлөөлөх болно. Тэр яагаад ийм хүчтэй хариу үйлдэл үзүүлж байгааг та ойлгохгүй байвал энэ нөхцөл байдал ямар ээдрээтэй том болсныг та ойлгохгүй байна гэсэн үг.

Хүүхдийнхээ асуудалд хэзээ ч бүү бууж өг. Түүнчлэн бууж өгсөн мэт сонсогдох зүйлийг ч та бүү хэл.

Таны бүх хүүхдүүд адилхан гэж битгий бодоорой.

► Нэг суралцагч Ефес 4:30-32 эшлэлийг бүлэгт уншина.

Асуудал гарч ирэх үед бүтэлгүйтлийн түүхээ бүү сөх. Хүүхэд өөрийн өнгөрсөн дэх бүтэлгүйтлээ одоогийн нөхцөл байдалд хамааралгүй гэж бодохыг хүсдэг. Тэрээр одоо өөр болсон, мөн та түүнд өнгөрсөн алдааг нь сануулах нь шударга бус гэж бодох болно. Гэсэн хэдий ч, тэр тантай тийм эелдэг байна гэж битгий хүлээгээрэй.

► Энэ хичээлээс танд шинэлэг санагдсан зарим ойлголтууд юу байв? Та өөрийн хийдэг зүйлсдээ юуг өөрчлөхөөр төлөвлөж байгаагаа хуваалцаж болох уу?

► Танай чуулганы гэр бүлүүд гэртээ сайжруулах зүйлс болон чуулганыхаа хүүхдүүдэд туслахын тулд цаашид хэрхэн хамтран ажиллах талаар ярилцана уу.

Тэнгэрлэг Эцэг минь,

Бид гэр орноо хайр, аюулгүй байдал, ерөөлийн газар байгаасай гэж хүсэж байна. Тэнд хийх бүх зүйлдээ цэвэр ариун, хайраар хандахад бидэнд туслаач.

Биднийг Христийн сургаал, зан байдал дотор тогтвортой байхад туслаач. Хүүхдүүдэд маань таныг дагах хүслийг өгөөч.

Бидний хүүхэд бүрд итгэмжит ханддагт баярлалаа. Таны Сүнс тэдний сэтгэл зүрхэнд ажиллаж байгааг бид мэднэ.

Амен

(1) Гэр бүлд зориулсан Библийн долоон чиглэлийг жагсаана уу. Дараа нь бодит амьдралын нөхцөл байдалд тохирсон тодорхой хэрэгжүүлэх зүйлсийг бич. Хэрэгжүүлэлт бүрийг тайлбарлаж нэг догол мөрөнд багтаан бичнэ үү (нийт долоон догол мөр).

(2) Доорх сэдвүүдээс нэгийг сонго. Сургаалт үгс номыг нээж, тухайн сэдвийг хөндсөн Сургаалт үгсийн эшлэлийн жагсаалтыг гаргана уу. Сургаалт үгс энэ сэдвийн талаар юу хэлсэн талаар хоёр догол мөрөнд нэгтгэн дүгнээрэй. Дараа нь эцэг эхчүүд хүүхэд эсвэл өсвөр насныханд эдгээр зарчмыг хэрхэн зааж болох талаар гурван догол мөрөнд бичнэ үү. Сэдвүүд:

• Үнэнийг хэлэх

• Санхүү

• Мэргэн ухаан болон мөнгөний үнэ цэнийн ялгаа

• Итгэл хүлээсэн байдал

• Бэлгийн цэвэр ариун байдал

• Даруу байдал

• Засаж залруулах болон зааврыг хүлээн авах

• Хичээл зүтгэлтэй байх/санаачлагатай байх

• Таашаалын талаар Бурхан юу хэлдэг вэ?

• Үг яриа

• Бусадтай харилцах харилцаа

• Өгөөмөр байдал