Lesson 11: Нан үзу рәсімі

Құтқарылу мейрамы яһудилердің мерекесі болды, оның барысында Исраил халқының Мысырдан шыққан түні еске алынды. Мейрамның мәні Египеттен азат етілу ғана емес: бұл Құдайдың мейірімділігіне арналған мереке болды. Өйткені Иеміз мысырлықтарды өлтірді, бірақ исраилдіктердің үйлеріне тиіспеді (Мысырдан шығу 12:27). Сондықтан бұл оқиға Құдайдың өз халқына деген мейірімділігінің бейнесі болды.

Египеттен босатылғаннан кейін, Құдай халқы Құтқарылу мейрамын жыл сайын тойлайтын болды. Иеміз бұл күнге арнайы тағамдар мен қанды қолданатын рәсімдерін енгізді.

Бұл оқиға құтқарылудың түпүлгісі болды. Бұл сол күні азат етілген адамдардың күнәлары кешірілді және Құдаймен қарым-қатынастары қалпына келтірілді дегенді білдірмейді. Бірақ олар құлдықтан босатылды, Құдайдың мейіріміне бөленді, өйткені қанның төгілуі Құдайдың талаптарының бір бөлігі болды. Бұл оқиға Мәсіх кейіннен ұсынған құтқарылудың бейнесі болды. Исраилдіктердің көпшілігі Құтқарылу мейрамын оның мәнін толық түсінбей тойлады.

Иса шәкірттерімен өткізген соңғы күні Құтқарылу мейрамының мәнін түсіндірді. Мәсіх қауым үшін қасиетті рәсімді: «Мені естеріңе түсіру үшін осылай істеңдер!» – деп енгізді (Лұқа 22:15-20). Қауымдар оны әртүрлі: «Иеміздің кешкі асы», «Қатысу», «Нан үзу», «Евхаристия» немесе «Месса» деген атаулармен атайды.

Пауылдың сөздері бізге қауым бұл рәсімді Мәсіх қайта келгенше дейін үнемі орындауы керек екенін көрсетеді (Қорынтт. 1-хат 11:24-26). Қауымда мейрам мен қарым-қатынастың басқа да ерекше уақыттары болды, оларды нан үзу рәсімімен шатастыруға болмайды. Мысалы, Киелі кітапта: "...өз үйлерінде бас қосып, нан үзу рәсімін орындап",- деп ерте кездегі сенушілер туралы айтқанда, "нан үзу" деген термин "тамақтану" дегенді білдіретінін есте сақтауымыз қажет (Елшіл. істері 2:46). Олар күн сайын қарым-қатынаста болды, әр үйде бірге тамақ жеді; сондай-ақ, қауымда «достық дастарханы» да болды, ол нан үзу рәсімімен бірдей емес (Яһуданың хаты 12).

► Студенттердің біріне дауыстап Жохан 6:47-58 оқуды ұсыныңыз.

Иса көктен түскен «нан» екенін және оларға Оның «денесінен жеп», «қанынан ішу» керектігін айтқан кезде, көпшілікті таң қалдырды.

► Мәсіхтің бұл мәлімдемелері нені білдірді?

Жохан 6:51-де Иса адамзаттың шынайы өмірге ие болуы үшін Өзін құрбан ететінін айтты. Ол өтеуді қамтамасыз ету үшін Өзін құрбан ету туралы айтты. Жаратқан Ие құтқарылу үшін жасаған құрбандығын аспен және сусынмен салыстырып айтты. Адамға физикалық түрде өмір сүруі үшін тамақ пен сусын қажет екеніндей, мәңгілік өмірге ие болуы үшін Мәсіхтің құрбандығы қажет.

► Студенттердің біріне дауыстап Лұқа 22:15-20 оқуды ұсыныңыз.

Шәкірттерімен бірге соңғы Құтқарылу мейрамының кешкі асында Иса «нан» – Оның «денесі», ал «шарап» – Оның «қаны» екенін айтты. Ол олардың құтқарылуы үшін Өзің құрбандыққа беретінін айтты.

► Иса неліктен Нан үзу рәсімі үшін шарап пен нанды қолданды?

Бірнеше себептерді келтіруге болады. Дәл сол кезде, қазіргі кездегідей, әлемнің көптеген бөліктерінде нан – негізгі тағам болды.[1] Ол жалпы тағамды ғана емес, өмірді де бейнелейді, себебі тамақ – өмір үшін ең қажет нәрсе. Шарап, сумен бірге сол кездегі ең кең таралған сусын болды; ол мейрамның да белгісі болды.

Кейбір қауымдар шарапты басқа жағдайларда мүлде қолданбаса да, Нан үзу рәсіміне қолданады. Басқалары жүзім шырынын қолданады, себебі олар адамдардың алкоголь ішуге деген ынталарын оятқылары келмейді. Жүзім шырыны ашудың қай кезеңінде болса да, Жаңа Келісімде шарап деп аталды.

Кейбір қауымдар Нан үзу рісміне арналған нан мен сусынды мүлде өзгертті. Біз Нан үзү рәсіміне басқа тағамдарды қолданарда, абай болуымыз керек. Мормондар нан мен суды пайдаланады, бірақ олар мәсіхшілердің құтқарылу туралы іліміне сенбейді.

Әлемнің кейбір бөліктерінде негізгі тамақ пен сусын басқа тағамдар болуы мүмкін. Бұл жағдайда қауым дұға ету арқылы басқа нұсқаларды қарастыруы мүмкін.

Рим-католик қауымы мен Шығыс-православие қауымы нан мен шарап – Мәсіхтің шын денесі мен қанына айналады деп сенеді. Исаның шын денесі мен қаны – нан мен шарапта бар деп есептейтін басқа қауымдар да бар. Көптеген протестанттық қауымдар нан мен шарап жай ғана Мәсіхтің денесі мен қанын бейнелейді деп есептейді.

Мәсіх шәкірттеріне Нан үзу рәсімін үйреткенде: «Бұл менің денем... бұл менің қаным», – деді. Иса олардың алдында физикалық түрде тұрды; Оның денесі мен қаны әлі құрбандыққа шалынбаған болатын. Бұдан шығатыны, Ол нан мен шарап –Оның шын денесі мен қаны емес, Оның қаны мен денесінің белгісі екенін білдіргісі келді. Нан үзу рәсімінде қолданылатын нан мен шарапқа да осылай қарау керек.

Құтқарылу – Мәсіхтің бір реттік құрбандығы арқылы келеді: Оның өлімі үнемі болып тұрмайды. Нан үзу рәсімі – Исаның өліміне деген сенім мен табынушылық болғандықтан, нан мен шарапты Оның шын денесі мен қаны ретінде қабылдаудың қажеті жоқ.

Рим-католик қауымы Мәсіхтің шын денесі мен қанын таратамыз деп санайды. Сондықтан көптеген қызметкерлер қауым құтқарылу мүмкіндігін өз бақылауында ұстайтындықтан, діни қызметкер адамды Нан үзу рәсіміне қатыстырудан бас тартса, оны құтқару мүмкін емес деп есептейді. Миллиондаған адамдар «адам Нан үзу рәсіміне қатысу арқылы құтқарылады» деп ойлайды.

Нан үзү рәсіміне деген дұрыс көзқарас – бұл оны біз үшін Мәсіхтің өлімін бейнелейтін ғибадат ретінде қабылдау. Нан үзү рәсіміне қатысушы адамның сеніміне жауап ретінде Құдай оған рақымын төгеді. Нан үзү рәсімі – құтқарылған адамдар үшін. Және олардың құтқарылуы бұл рәсімге қатысуға байланысты емес.

► Неліктен шарап пен нанды Иса Мәсіхтің шын «қаны» мен «денесі» деп ойлау қате?

► Неліктен құтқарылу үшін Нан үзу рәсімі кезінде алынған нан мен шарапты, Мәсіхтің шын денесі мен қаны деп ойлаудың қажеті жоқ?

[1]Нан үзу рәсімі көбінесе – рақымға ие болу құралы деп аталады. Бұл рәсімді Исаның құтқарушы құрбандығына деген сеніммен қабылдаған жағдайда, Құдайдың рақымы беріледі. Мәсіхші Киелі кітаптағы бұйрықтарды орындауда Құдайға мойынсұнуы керек және Құдайдың осы бізге рақымын беру әдісін елемей қоймауы керек.

Адам Мәсіхке сенбестен Нан үзу рәсіміне қатысу арқылы, автоматты түрде рақымға ие бола алмайды.

Егер адам Нан үзу рәсімінің мағынасына құрмет көрсетпестен лайықсыз қатысса, ол өзіне Құдайдың үкімін шығартады (Қорынтт. 1-хат 11:27-29).

Шомылдыру рәсімі секілді, Нан үзу рәсімі де – тәубеге келу мен сенім сияқты құтқарудың негізі емес. Бұл тек мойынсұну мен сенімнің көрінісі. Егер мәсіхші Нан үзу рәсіміне қатыса алмаса, мәсіхші болуын тоқтатпайды.

► Мәсіхші Нан үзу рәсіміне қатысуы қажет пе? Тек «иә» немесе «жоқ» деп жауап бермеңіз. Түсіндіріңіз.

Елші Пауыл Нан үзу рәсіміне дұрыс қатыспаған қорынттықтарды түзеткен. Оның берген нұсқаулары біз үшін де құнды.

► Студенттердің біріне дауыстап Қорынтт. 1-хат 11:20-34 оқуды ұсыныңыз. Қорынттықтар нені дұрыс істемеді?

Қорынттықтар тамақ әкеліп, Иеміздің асын кешкі ас ретінде өткізген. Әр адам басқалармен бөліспей, өздері әкелгенін жеді. Олар рәсімді бастау үшін бір-бірін күтпеді. Кейбір адамдар тым көп тамақтанып, ал басқалары аш қалды. Кейбіреулер көп ішіп, мас болды.

► Пауыл оларға қандай нақты бұйрықтар берді?

Бұл хатында елші қорынттықтарға Иеміздің кешкі асын кәдімгі жай кешкі асқа айналдырмасын дейді. Қауымда бірлескен мейрамдар мен ортақ кешкі астар болды, бірақ олар басқа уақытта өткізілуі керек болған. Сондай-ақ елші оларға бір-бірін күтіп, Кешкі асты бірге бастауды бұйырды.

Пауыл Иса қауымның әдеті ретінде орнатқан форманы растады. Мәсіх нанды, шарапты берді, содан кейін олардың мағынасын түсіндірді. Кешкі асқа қатысатындар бұл рәсімнің мағынасын еске алып, нан мен шарапты құрметпен қабылдауы маңызды.

Пауыл адам «лайықсыз» түрде рәсімге қатыспауы үшін өзін сынауы керек деді. Кейбір адамдар мұны: «адам Құдайға барлық жағынан ұнайтынына сенімді болғанға дейін нан үзуге қатыспауы керек» деп түсіндіреді. Бірақ бұл аят бұған үйретпейді. Елші Нан үзу рәсіміне қатысу формасы туралы: «егер адам оны лайықсыз және құрметсіз қабылдайтын болса, үкімделеді» деп айтты.

Нан үзу рәсімінде жиналғандардың бірге дұға еткені жақсы. Адамдардан қызметтің әртүрлі кезеңдерінде дұға етуді, сондай-ақ бірге ән айтуды сұрауға болады. Барлығы тыныш және тәртіппен жасалуы керек. Бұл кездейсоқ қатты қуаныштың уақыты емес; бұл біздің құтқарылуымыз үшін өзін құрбан еткен Исаның құрбандығы туралы ойланатын уақыт.

► Нан үзу рәсіміне кім қатыса алады?

Иса шәкірттеріне Нан үзу рәсіміне бірге қатысуды бұйырды; бұдан біз Иеміздің Кешкі асына тек мәсіхшілер ғана қатыса алады деген қорытындыға келеміз. Басқа дінді ұстанатын адам Нан үзу рәсіміне қатыспауы керек. Басқа құдайларға табынушы жындарға табынады; сондықтан ол бір мезгілде Мәсіхке табына алмайды (Қорынтт. 1-хат 10:20-21).

Егер біреу ашық күнәмен өмір сүріп жатса, тәубе етпесе, онда ол бұл рәсімге қатыспауы керек. Нан үзу рәсіміне қатысу – бұл Мәсіхтің өлгені сияқты, біз де күнәға өліміз деп куәлік ету; саналы түрде күнә жасайтын адам мұндай куәлік келтіре алмайды.

Азғындық, жалған құдайларға табыну, маскүнемдік сияқты айқын күнәмен өмір сүретін адам мәсіхші емес (Қорынтт. 1-хат 6:9-10). Киелі кітапта біз бұл күнәларды істеп, өзін мәсіхшімін деп атайтын адаммен қарым-қатынаста болмауымыз керектігі айтылады (Қорынтт. 1-хат 5:11), сондықтан мұндай адамға Нан үзу рәсіміне қатысуға рұқсат беру дұрыс емес.

Егер қауым мүшесі күнә жасап, қауымның тәлімінен бас тартса, оны құтқарылмаған деп санау керек (Матай 18:17), сонымен қатар оның Кешкі асқа қатысуына рұқсат бермеу керек.

Нан үзу рәсімі – бұл сөздің мағынасына тән мәсіхшілердің ерекше бірлігінің көрінісі. Елші Кешкі асқа қатысу арқылы біз бір ерекше дене екенімізді көрсететінімізді айтты (Қорынтт. 1-хат 10:16-17), сондықтан егер адам ашық жауапсыз күнәһар болса, ол бұл бірліктің бөлігі бола алмайды.

Бағушы сенушілерге Нан үзу рәсімін өткізуге жауапты, бірақ ол қауымның әрбір мүшесінің өмірінің егжей-тегжейін зерттеуге жауапты емес. Егер адам өзінің мәсіхші екенін мойындаса және ашық күнә жасап жүрмесе, бағушы оның куәлігін қабылдай алады.

Шынымен құтқарылған әрбір адам Нан үзу рәсімі бейнелейтін, күнәнің өтелуіне ие болады. Және бұл оның жергілікті қауымның мүшесі немесе мүшесі емес екендігіне байланысты емес, сондықтан жергілікті қауымның мүшесі болу – Нан үзу рәсіміне қатысу үшін қойылатын талап болмауы керек.

Шынымен жаңадан сенімге келген адам – Шомылдыру рәсіміне де, Нан үзу рәсіміне де қатыса алады. Егер ол шомылдыру рәсімінен өтуге шынымен дайын болса, онда Нан үзу рәсіміне қатысу үшін бірінші Шомылдыру рәсімінен өтуді күтудің қажеті жоқ.

Егер қауымда, мәсіхшілерден басқа, көп сенбеушілер адамдар болса, сонымен қатар айқын күнәлармен өмір сүретіндер болса, Нан үзу рәсімін өткізбеген дұрыс. Бұл рәсімді басқа уақытта және тек оған қатыса алатындар үшін өткізген жөн.

► Қандай себептерге байланысты айқын күнәһар адам Нан үзу рәсіміне қатыспауы керек?

► Нан үзу рәсімін қаншалықты жиі өткізу керек? Неліктен?

Кейбір қауымдар Иеміздің Кешкі асын апта сайын, басқалары айына бір рет, тіпті жылына бір рет өткізеді. Бекітілген кестесіз Нан үзу рәсімін қалаған уақыттарында өтте сирек өткізіп тұратын қауымдар бар.

Киелі кітапта Нан үзу рәсімін қаншалықты жиі өткізу керектігі айтылмайды.

Кейбір адамдар құтқарылуды қабылдамай тұрып, рәсімдер арқылы құтқарылуға болады деп есептеді. Егер олар Ізгі хабарға сеніп, діннің мұндай түрінен бас тартса, кез келген діни рәсімдерді орындау кезінде өздерін ыңғайсыз сезінулері мүмкін. Олар Нан үзу рәсімін сирек өткізу керек деп ойлауы мүмкін.

Кейбір адамдар қателесіп сенімдерін ырымдарға артады. Олар Нан үзу рәсіміне жиі қатысқылары келеді, себебі бұл оларға құтқарылуды сезінуге көмектеседі.

Бағушы Нан үзу рәсімінің мағынасын түсіндіру маңызды. Ол Құдаймен қарым-қатынаста жарылқауға ие болу үшін қауымына келушілердің оның мағынасын түсінуіне көмектесуі керек.

► Нан үзу рәсімін кім өткізе алады?

Киелі кітапта әрбір сенушінің діни қызметкер екені айтылады (Аян 1:6; Петірдің 1-хаты 2:5, 9). Бұл дегеніміз, біз Құдайға тікелей ғибадат ете аламыз және сол арқылы басқаларға көмектесе аламыз дегенді білдіреді. Жер бетінде бізді Құдайға апаратын келістірушінің қажеті жоқ, өйткені Иса – біздің Бас діни қызметкеріміз және Ол Иемізге жол ашып берді (Тімотеге 1-хат 2:5; Еврейл. хат 4:14-16). Ол арқылы біз үнемі Құдайды мақдақтап, сый-тартуымызды ұсынуымыз керек (Еврейл. хат 13:15).

Әрбір сенуші діни қызметкер болғандықтан, біз кез келген сенуші Нан үзу рәсімін, әсіресе бағушы болмаған жағдайда өткізе алады деп қорытынды жасай аламыз. Бірақ әдетте Нан үзу рәсімі қауымдастық жетекшісінің басшылығымен жүргізілуі керек себептер бар.

Киелі кітапта бұл рәсімді тек бағушы ғана өткізуі керек деп айтылмайды, бірақ Пауыл бұл рәсім ретімен және құрметпен өткізілуі үшін нақты нұсқаулар берді. Нұсқаулар сенушілер тобына арналған, ал жетекші оны басқаруы керек болды. Қауымдағы адамдар, әрине, Нан үзу рәсімінің дұрыс өтілуіне көз жеткізу үшін бағушыға сенім артады және бағушы бұл жауапкершілікті өз мойнына алуы керек.

► Қорынтт. 1-хат 11:27-34-те берілген ескертулерді қайтадан қараңыз.

Пауыл бұл өсиеттер Мәсіхтің «Денесі» мен «Қанын» құрметтеу үшін маңызды екенін айтты. Егер адам бұған жауапсыздықпен қараса, ол кінәлі болады. Көптеген қорынттықтар аурумен және өліммен үкімделді. Пауыл «егер олар өздерін мұқият сынағанда, өздеріне Құдайдың үкімін шығармас еді» деп баса айтты. Елші оларға кейінірек қосымша нұсқаулар беруге уәде берді.

Дұрыс қатыспаған үшін жаза алмас үшін ғана емес, Құдай жоспарлаған батаны алу үшін де Нан үзу рәсіміне дұрыс қатысқан маңызды.

Пауыл қауым жетекшілерінен осы нұсқауларды ұстануды күткен деп ойлау орынды. Қауым мүшелері бағушының Нан үзу рәсімінің маңыздылығын түсініп, оның дұрыс өткізілуіне көмектескенін қалайды.

Бағушыға ерекше жауапкершілік жүктеледі, себебі айқын күнәмен өмір сүріп жатқан немесе басқа дінге сенетін адамдарға Иеміздің Кешіне қатысуға рұқсат беруге болмайды.

Сондықтан, әдетте, Нан үзу рәсімін бағушы немесе оның басшылығындағы біреу өткізуі керек. Ол нан мен шарап таратуда көмек сұрай алады. Ал егер өзі болмайтын болса, рәсімді өткізетін адамды тағайындай алады.

Жиналыс. Сенушілер тобы үшін Нан үзу рәсімін өткізу тәртібі белгіленуі керек. Егер рәсім жиналыс қызметінде өткізілсе, жетекшілер нан мен шарапты дұрыс адамдарға қалай тарататынын білуі керек.

Киелі Жазба. Нан мен шарапты таратпастан бұрын, Жазбадан үзінді оқу керек. Оқылған бірнеше үзіндіге түсініктеме беруге болады, бірақ ол өте қысқа болуы керек. Нан үзу рәсіміне қолдануға болатын Жазба үзінділерінің мысалдары: Матай 26:26-30; Марқа 15:22-28; Лұқа 22:14-20; Жохан 10:11-18; Жохан 19:1-6; Жохан 19:16-19; Жохан 20:26-29; Қорынтт. 1-хат 11:23-26; Еврейл. хат 10:11-17; Еврейл. хат 9:24-28; Еврейл. хат 4:12-16; Аян 1:12-18; Ишая 53:1-5 немесе Ишая 53:6-12.

Дұға. Біреу дұға етуі керек. Және дұға барысында келесі сөздер айтылса болады: «Ием, Исаның құрбандығы арқылы бізді құтқарғанын үшін алғыс айтамыз. Бізге төлемсіз берілген рақымын үшін рахмет. Осы рәсімді орындай отырып, біз рухани өмірімізде Саған арқа сүйейтінімізді және сенушілер арасында бірлікті көрсететінімізді куәлік етеміз. Күн сайын Саған ұнамды өмір сүру үшін бізге рақымынды төгуінді сұраймыз».

Нан тарату. Бағушы мен тағайындалған адамдар нанды тарата алады. Олар: «Бұл нан біздің құтқарылуымыз үшін берілген Мәсіхтің денесін бейнелейді», – деп айтса болады. Нан үзу рәсімі кезінде әркім тыныштықты сақтап және құрметпен қатысуы қажет. Кейбір қауымдарда бағушы барлығынан бір-бірін күтіп, қасиетті рәсімге бірге қатысуларын сұрайды. Басқа қауымдарда адамдар нанды алған кезде ешкімді күтпей жеке қатыса береді.

Дұға. Бағушы немесе тағайындалған қызметші Құдайға Оның көрсеткен рақымы үшін дұға етіп, қысқаша алғыс айта алады.

Шарап тарату. Бағушы рәсімді келесі сөздермен сүйемелдей алады: «Бұл шарап – біздің құтқарылуымыз үшін төгілген Исаның қанын бейнелейді». Кейбір қауымдар шарапты жеке шынымен таратады, басқаларында бәрі бір тостағаннан ішеді. Кейбір қауымдарда адамдар нанның бір бөлігін шарапқа батырады. Барлығы тәртіппен және құрметпен өткені өте маңызды.

Дұға. Бағушы мен тағайындалған қызметші ғибадатта дұға ете алады.

Мадақтау ән. Қауымдастық бірге Құдайды мадақтап, ән айта алады.

1. Нан үзу рәсімінің түпкі ойы яһудилердің Құтқарылу мейрамын тойлау дәстүрінен шыққан.

2. Құтқарылу мейрамы – Мәсіхтің біз үшін құрбан болып, күнәларымыздың құнын өтеуін суреттеді.

3. Нан мен шарап – Исаның «денесі» мен «қанының» белгісі.

4. Нан үзу рәсіміне қатысу – адамды құтқармайды.

5. Нан үзу рәсіміне адам Мәсіх арқылы құтқарылғандығына деген сеніммен қатысса, ерекше рақымға бөленеді.

6. Ашық күнәмен өмір сүретін адамдар, сондай-ақ басқа дінді ұстанушылар Нан үзу рәсіміне қатыспауы керек.

7. Бағушы Иеміздің Кешкі асының дұрыс өткізілуіне жауапты.

1. 11-сабақ бойынша Жеті қорытынды ұстанымды есте сақтау керек. Студенттер жеті қорытынды ұстанымның әрқайсысына (барлығы жеті абзац) түсініктеме жазып, олардың мәні мен маңыздылығын тақырыппен таныс емес адамдарға түсіндіре алатындай етіп жеткізулері керек. Жазбаша жұмыс келесі сабаққа дейін жетекшіге тапсырылуы тиіс. Талқылау кезінде жетекші сұраса, студенттер топқа белгілі бір пункттер бойынша орындалған тапсырмалардың нұсқаларымен бөлісуге дайын болу керек. Келесі сабақтың басында студенттер есте сақтау қабілеті бойынша, жеті қорытынды ұстанымды жазу керек.

2. Cтудент сабақты немесе сабақтың бір бөлігін топтан тыс адамдарға өткізуді жоспарлауы керек. Сабақты өткізген сайын студент бұл туралы жетекшіге есеп беруі керек.

3. Тапсырма (сұхбат): Студент үш сенушіден Нан үзу рәсімі олар үшін нені білдіретіні туралы сұхбат алып, қысқаша қорытынды жазуы керек.