Lesson 6: Хөрвүүлэг: Утга зохиолын хэлбэрүүд

(1) Бичвэрт агуулагддаг хэд хэдэн утга зохиолын хэлбэрийн онцлогийг тодорхойлох.

(2) Утга зохиолын хэлбэр нь текстийн хөрвүүлэгт хэрхэн нөлөөлдгийг тодорхойлох.

(3) Бичвэрт тэмдэглэгдсэн тодорхой түүхэн үйл явдал нь дагаж хэрэгжүүлэх жишээ мөн эсэхийг ялгаж сурах.

(4) Бичвэрийн багц хэсгээс бүх цаг үед, бүх хүмүүст хамаатай зарчмуудыг таних.

(5) Хуучин гэрээний багц хэсгүүдийг өнөөгийн итгэгч хэрхэн ашиглахыг тодруулах.

Ангийн удирдагчид өгөх зөвлөмж: Энэ хичээлийн хамрах материал их учраас хичээлийг хоёр хуваан заахыг зөвлөж байна. 2-р хэсгийн хичээлийн дараа суралцагчдад даалгаварыг өгнө.

Утга зохиолын хэлбэрийг мэдэх нь Бичвэрийг зөв ойлгоход тусална.

Библид Давид хонин сүргээ харж хамгаалж байсан тухай (1 Самуел 16:11) өгүүлэхдээ, энэ нь бодит хонин сүргийн талаар хэлж байгааг бид мэддэг. Учир нь тэр хоньчин байсан. Харин Илчлэл номд Иохан луу (Илчлэл 12:3), арслан, баавгай шиг зүйл харсан гэж хэлэхэд, эдгээр амьтад нь ямар нэг зүйлсийг бэлгэдэж буйг бид ойлгодог. Учир нь Илчлэл ном олон бэлгэдлийг агуулдаг.

1 Хаад 5:6 эшлэлд Соломон сүмийн барилгад зориулж хуш мод худалдаж авсан тухай өгүүлэхэд, тэр бодит мод худалдаж авсан гэдгийг бид мэддэг. Харин Дуулал 1:3 эшлэлд зөвт хүн урсгал усны дэргэдэх мод адил гэж өгүүлэхэд, энэ нь харьцуулалт ашиглан илэрхийлж буй санаа болохыг бид ойлгодог. Мөн Исаиа 55:12 эшлэлд модод алгаа таших болно гэж бичигдсэн нь, асар их баяр хөөрийн улмаас байгаль хүртэл баярлан догдолж буйг илэрхийлдэг.

Утга зохиолын хэлбэрийг ойлгох нь Библийн хөрвүүлэгт чухал юм. Яруу найргийн ном (Дуулал) нь захидлаас (Ром) өөр байдлаар утга санааг дамжуулдаг. Эдгээр ялгааг ойлгох нь ном тус бүрийг бичигчийн санаа зорилгыг зөв хөрвүүлэхэд тусалдаг. Энд Бичвэрт багтсан утга зохиолын гол төрлүүдийг танилцуулсан.

Библийн ихэнх хэсэг нь түүх юм: Хуучин гэрээний эхний таван ном (Пентатух), Түүхэн номууд, Сайнмэдээний номууд, Үйлс болон бусад богино хэсгүүд нь бодит хүмүүс ба үйл явдлуудын талаарх үнэн зөв, түүхэн тэмдэглэлүүд юм.

(Библид мөн эш үзүүлэгчдийн өгүүлсэн уран сайхны дүрслэл болон Есүсийн заасан сургаалт зүйрлэлүүдийг агуулдаг. Эдгээр нь түүхэн үйл явдлуудтай харьцуулахад өөр байдлаар хөрвүүлэгддэг тул дараагийн хэсэгт ярилцах болно).

Түүхийг уншихдаа асуух асуултууд

Түүхэн Бичвэрийг уншихдаа дараах асуултуудыг өөрөөсөө асуугаарай:

(1) Хүүрнэл нь юуны талаар өгүүлдэг вэ?

Түүхийг уншихдаа бид хүүрнэлийн бүтэц, зохион байгуулалтыг анхаарч хардаг. Жишээ нь, Лукийн Сайнмэдээ Есүсийн Галил дахь үйлчлэлээс эхэлж, дараа нь Түүний Йерусалим руу хийсэн аяллыг харуулж, улмаар Түүний дагалдагчийн талаарх сургаалыг онцолдог. Лук номын төгсгөлд Есүсийн Йерусалимд цовдлогдож, үхлээс амилсан тухай өгүүлдэг. Үйлс номд анхны чуулганы өсөлтийг харуулдаг. Лук газарзүйн дарааллыг ашиглан, сайнмэдээний тархалтыг тайлбарладаг: эхлээд сайнмэдээ Йерусалимд тунхаглагдсан, дараа нь Иудей ба Самариар дамжин, эцэст нь Ром дахь Паулын үйлчлэлээр дэлхийн хязгаарт хүрснийг өгүүлсэн.

(2) Хүүрнэлд ямар хүмүүс оролцож байна вэ?

Библийн түүхэн хүмүүсийн талаар уншихдаа бид тэдний давуу талаас суралцаж, сул талаас нь зайлсхийх сургамжийг авдаг. Бид дараах асуултуудыг тавьж болно: “Нехемиаг юу үр нөлөөтэй удирдагч болгосон бэ?” “Саулын бүтэлгүйтэл, Давидын амжилтын хооронд ямар ялгаа байсан бэ?” “Петр, Паул нар сайнмэдээг тунхаглахдаа ямар арга барил ашигласан бэ?” Библийн түүхэн Бичвэрүүдийг унших нь бидэнд тухайн цаг үеийн хүмүүсийг ойлгож, тэднээс суралцах боломж олгодог.

(3) Түүхэн үйл явдал нь дагаж хэрэгжүүлэх жишээг өгч байна уу?

Түүхийг уншихдаа үйлдлүүд нь бидний дагаж хэрэгжүүлэх жишээ болж байгаа эсэхийг асуух хэрэгтэй. Түүхэн үйл явдал нь Бурхан ард түмнээсээ хүсэж буй загвар жишээг харуулсан байх боломжтой. Харин эсрэгээрээ, түүхэн үйл явдал нь дагах жишээ биш, зүгээр чухал түүхийг өгүүлсэн байж болно.

Нэгэн номлогч Шүүгчид 21-р бүлгийг эхнэр авах арга замын талаар заахдаа ашигласан тухай жишээг та санаж байна уу? Тухайн номлогч "Шүүгчид ном энэ үйлдлийг дагахыг тушааж байгаа юу эсвэл зөвхөн энэ үйлдлийг тайлбарлаж байгаа юу?" гэж асууж үзсэнгүй. Шүүгчид 21-р бүлэг нь Израилын үйл хэргийг тайлбарлаж байгаа бөгөөд ийнхүү үйлдэхийг тушаагаагүй.

Түүхийг уншихдаа бид "Энэ нь дагах жишээ мөн үү?" эсвэл "Энэ нь зүгээр л тодорхойлолт уу?" гэж асуух ёстой. Олон тохиолдолд хариулт нь маш энгийн байдаг. Шүүгчид 21–р бүлэг нь эхнэр хулгайлахыг бидэнд тушаасан гэж хэн ч бодохгүй шүү дээ! Гэсэн хэдий ч багагүй тохиолдолд мөн тодорхойгүй зүйл байдаг. Үйлс ном нь ялангуяа төвөгтэй байдаг. Бурхан анхны чуулганы өдрүүдэд хийсэн гайхамшгийг өнөөгийн чуулганууд хүсэн хүлээх ёстой юу? Сүнсээр дүүрсэн итгэгч хүн бүр өөр хэлээр ярих ёстой юу? гэх мэт.

Багц хэсэг нь бидэнд дагах жишээ өгч буй эсэхийг хэрхэн мэдэж шийдэх вэ? Хэрэв бид энэ асуултанд зөв хариулахгүй бол Шүүгчид болон Үйлс зэрэг түүхэн номуудыг буруу уншина. Хэрэв бид энэ асуултанд зөв хариулахгүй бол хувийн сонирхлоосоо хамааран Библийн нарийн ширийн зүйлийг онцолж, эсвэл үл тоомсорлох болно. Дараах зарчмыг санаарай: Хэрэв түүхэн багц хэсэг бидэнд дагах жишээ өгч байгаа бол бид үүний талаарх тодорхой зааварчилгаа, эсвэл бусад багц эшлэлд давтагдсан жишээг олох боломжтой.

Жишээлбэл, Үйлс ном нь анхны Христэд итгэгчид сайнмэдээг түгээхдээ маш их хүсэл эрмэлзэлтэй байсныг харуулдаг. Бид үүнийг дагах жишээ гэдгийг мэднэ, учир нь Матай 28:19-20 эшлэл бидэнд дагалдагчдыг бэлтгэхийг тушаадаг. Үйлс ном нь чуулган дахь Ариун Сүнсний үйл ажиллагааг харуулдаг. Бид үүнийг чуулганы амьдралын хэвийн нэг хэсэг байх ёстойг мэднэ, учир нь Есүс Ариун Сүнсээр дагалдагчдынхаа үйлчлэлийг хүчирхэгжүүлнэ гэж амласан (Үйлс 1:8). Хэрэв бид сайнмэдээг түгээж чадахгүй эсвэл үйлчлэлдээ Ариун Сүнсний хүчийг харуулж чадахгүй бол бид Үйлс номын загварт нийцэхгүй байна. Эдгээр хүүрнэлүүд нь чуулганы жишээ юм.

Үйлс ном нь Христэд итгэгчид бүх зүйлийг хамтаар эзэмшиж, айлын гэрт мөргөл хүндэтгэл өргөдөг байсныг мөн өгүүлдэг. Эдгээр зан үйлийг Библид тушаасан уу? Үгүй. Петр Ананиад хэлсэнчлэн эд баялгаа хуваалцах нь албадлагын бус, сайн дурын үйлдэл байсан (Үйлс 5:3-4). Үүнтэй адилаар, Библи биднийг айлын гэрт мөргөж хүндэтгэхийг тушаадаггүй. [1]

Эдгээр зан үйлийг Бичвэрт тушаагаагүй учраас үүнийг чуулганы түүхийн хэсэг болохоос, дагах жишээ биш хэмээн бид дүгнэх боломжтой. Үйлс нь түүхийн тодорхой нэгэн цаг үеийг тодорхойлдог ч, бүх цаг үед хэрэгжүүлэх тушаал биш юм.

(4) Энэ түүхэн үйл явдал ямар зарчмуудыг зааж байна вэ?

Паулын хэлснээр, Библийн түүх нь биднийг зааварчлахын төлөө өгөгдсөн юм (1 Коринт 10:11). Энэ нь Бурхан хүмүүний түүхэнд хэрхэн ажилладаг, Бурханд юу таалагддаг эсвэл таалагддаггүйг харуулдаг. Уншигч бид түүхэн хүүрнэлээс зарчмуудыг олох ёстой.

"Израилын ард түмэн Бурханы эсрэг гомдоллож, шийтгүүлсэн. Та нар Бурханы эсрэг гомдоллож болохгүй" гэж хүүрнэлд ховор өгүүлдэг. Харин Израил Бурханы эсрэг гомдоллосон гэж бидэнд хэлдэг бөгөөд бид тэдний нүглийн үр дагаврыг харж, заагдсан зарчмыг ойлгох ёстой. Шууд тушаахын оронд түүх нь дагах эерэг жишээ, зайлсхийх сөрөг жишээг харуулдаг. Иошуа номоос Бурханыг дуулгавартай дагах нь ялалтад хөтөлдөг гэдгийг харж болно; Шүүгчид номоос дуулгаваргүй байдал нь эмх замбараагүй байдалд дагуулдгийг харж болно.

Үйлс ном

Үйлс ном нь Есүсийн дэлхий дээрх амьдралын дараахан өрнөсөн үйл явдлын түүхэн тэмдэглэл юм. Шинэ гэрээний уншигчдын хувьд Үйлс ном нь чуулгануудад бичигдсэн захидлуудын хам сэдвийг өгүүлдэг.

Үйлс ном нь Ариун Сүнсээр хүчирхэгжсэн чуулганыг сайнмэдээг түгээх үүрэг даалгавраас нь юу ч зогсоох боломжгүй байсныг харуулдаг. Чуулган нь онол сургаалын асуудал, дотоод хуваагдал, хуурамч сургаал заадаг багш нар, зохион байгуулалтын асуудлууд, хоёр нүүртнүүд, чөтгөрийн эсэргүүцэл, нийгэм болон засаг төрийн хавчлага, аяллын үеэрх гамшиг сүйрэл зэрэгтэй тулгарч байжээ. Гэсэн хэдий ч чуулган баяр хөөртэй, ялалттайгаар урагшилсан. Ариун Сүнс чуулганыг хүчирхэгжүүлсэн учраас хувь хүмүүс болон хамт олон сайнмэдээгээр өөрчлөгдөж байлаа.

Лук Үйлс номыг бичсэн зорилго нь сайнмэдээг дэлхий даяар түгээх үүргээ чуулган итгэлтэйгээр үргэлжлүүлэхэд дэм өгөх байв. Энэхүү зорилго нь номын туршид дараах зүйлсээс харагддаг. Бусад ижил төстэй зүйлүүдийг ч нэмж болно.

• Дагалдагчид нь сайнмэдээг дэлхийн хамгийн алслагдсан хязгаарт хүргэнэ хэмээн Есүс хэлсэн байдаг (Үйлс 1:8).

• Пентэкостын өдөр сайнмэдээг номлоход Ариун Сүнс дагалдагчдыг хүчирхэгжүүлж, 3000 хүн итгэжээ (Үйлс 2:41).

• Хүмүүс өдөр бүр чуулганд нэмэгдсээр байсан (Үйлс 2:47).

• Иудейн удирдагч Гамалиел Бурханы ажлыг зогсоох боломжгүй гэж хэлсэн (Үйлс 5:39).

• Хавчигдсан итгэгчид Йерусалимыг орхин, сайнмэдээг түгээсэн (Үйлс 8:1, 4).

• Хавчигч байсан удирдагч итгэлд ирж, хамгийн агуу сайнмэдээг тунхаглагч болсон (Үйлс 9:13-22).

• Паул болон бусад хүмүүс тухайн цаг үед мэдэгдэж байсан дэлхий ертөнц даяар илгээлтийн аяллыг хийжээ (Үйлс 13-21).

• Паул удирдагчдад номлосон (Үйлс 24-26).

• Паул эзэнт гүрний нийслэл Ромд номлосон (Үйлс 28).

Үйлс номын хэрэгжүүлэлт

Заримдаа уншигч нь Үйлс ном бидэнд илгээлтийн ажил хэрхэн хийх, баптисм хүртээх, чуулганыг зохион байгуулах, Ариун Сүнсийг хэрхэн мэдрэх талаар заадаг гэж үздэг. Үйлс ном нь анхны чуулган эдгээр зүйлийг хэрхэн хийсэн талаарх түүхийг тэмдэглэсэн хэдий ч, бичигч нь Үйлс номыг чуулганы үйлчлэлийн гарын авлага байлгах зорилгоор бичээгүй юм.

Бид Үйлс номд бичигдсэн бүх зүйлийг чуулган хийх ёстой гэж үзэх ёсгүй. Харин чуулган зовлон бэрхшээлтэй хэрхэн тулгарч байсныг харахдаа бид маш их зүйлийг сурч болно.

Үйлс ном нь чуулган сайнмэдээг улам бүр алслагдсан газарт хүргэж, үргэлж урагшилж, Ариун Сүнсний хүч, мэргэн ухаанаар бүх асуудлыг даван туулж, практик асуудлыг шийдвэрлэхэд шаардлагатай бүтцийг хөгжүүлэх ёстойг бидэнд харуулдаг.

Хуучин гэрээний хуулийн үнэ цэн

Зарим итгэгчид Хуучин гэрээний христитгэлийн зарчмуудыг дүрсэлдэг түүхэн хэсгийг эс тооцвол бусад нь бага ач холбогдолтой гэж боддог. Тэд Хуучин гэрээний хуулиуд өнөөгийн итгэгчдэд ямар ч хэрэгжүүлэлт болохгүй гэж үздэг.

Элч Паул итгэгчдэд хандан Хуучин гэрээний хуулийн өөрчлөгдсөн хэрэглээний талаар хэд хэдэн удаа бичсэн байдаг. Тэрээр Христийн үхэл хуулийн буруутгалыг үгүй болгосон тул бид хуулийн ёс заншлыг дагадаггүй итгэгчдийг шүүх ёсгүй юм хэмээн өгүүлсэн байдаг (Колоссай 2:14-17). Тэрээр элч нарыг цаашид Иудейн ёс заншлын дагуу амьдрах шаардлагагүй болсон гэж хэлсэн (Галат 2:14-16). Тэрбээр харь үндэстэн пасторыг хөвч хөндүүлэхийг шаардахад татгалзжээ (Галат 2:3). Тэрээр хүн бүр Иудейн хоолны дэглэм, онцгой өдрүүдийн талаар өөрийн мөс чанараа дагахыг зөвлөөд, итгэгчид эдгээр шаардлагын талаар бие биенээ шүүх ёсгүй гэж хэлсэн (Ром 14). Паул итгэгч хүн хуулийн хувьд үхсэн бөгөөд хуулийн тодорхой шаардлагыг биелүүлж бус, харин зорилгыг нь биелүүлэх байдлаар Бурханд бид үйлчилдэг хэмээжээ (Ром 7:4, 6). Хамгийн чухал нь тэрээр хуулийн үйлсээр хэн ч зөвтгөгдөхгүй гэж хэлсэн (Ром 3:20).

Хуучин гэрээний хууль нь итгэгч хүний хувьд чухал хэвээр байгааг харуулсан олон хэсгийг Библи бидэнд харуулдаг. Хуучин гэрээний хууль нь Бурханы мөн чанарыг илэрхийлдэг тул Бурханд хайртай хүн түүний хуульд хайртай байдаг (Дуулал 1:2, Дуулал 119:7, 16, 70-г үз). Паул хууль нь ариун, зөв, сайн гэж хэлсэн (Ром 7:12). Тэрээр мөн “Бичвэр бүр Бурханы амьсгалснаар байгаа бөгөөд заах, зэмлэх, залруулах, зөвд чиглүүлэхэд тустай” (2 Тимот 3:16) гэж хэлсэн. Тухайн цаг үед Бичвэр гэдэг нь гол төлөв Хуучин гэрээг хэлдэг байжээ. Паул Тимотод Бичвэрүүд нь авралд хүргэх мэргэн ухааныг өгөх чадалтай хэмээн бичсэн байдаг (2 Тимот 3:15). Эдгээр нь бид итгэгч хүний хувьд Хуучин гэрээний аль ч хэсгийг орхигдуулах ёсгүй гэдгийг хэлж байна. Хэдийгээр Бурханы хуулийг сахиснаар бид аврагдахгүй ч, Түүнийг баярлуулахын тулд бидэнд хандсан Бурханы хүслийг ойлгож мэдэхийг бид хүсдэг (2 Коринт 5:9-10).

Хуучин гэрээний хуулиудын ангилал

Хуучин гэрээний хуулийг итгэгчид өнөөдөр хэрхэн ашиглах талаар ойлгоход туслах үүднээс бид зарим хуулийн ангиллыг тодруулж байна.

Ёслолтой холбогдох хуулиуд нь тахил өргөх, зан үйл, хоолны дэглэм, онцгой өдрүүдийн талаар байжээ. Паул эдгээр хуулиуд нь Христээр биелэлээ олсон гэж хэлсэн юм (Колоссай 2:16-17). Еврей ном Хуучин гэрээний ёслолуудын утга учрын талаар маш олон хэрэгжүүлэлтийг өгүүлдэг. Жишээлбэл, эртний сүмд хэрэглэгддэг зүйлсийг цусаар ариусгадаг байсан нь Христийн цусыг бэлгэддэг бөгөөд энэ нь итгэгчдийн ариусгадаг (Еврей 9:14, 21-24).

Иргэний хуулиуд нь Израил үндэстний хувьд өгөгджээ. Иргэний хуулиудыг хувь хүмүүс иргэд бус, харин томилогдсон эрх мэдэлтнүүд хэрэгжүүлдэг байв. Жишээлбэл, илбэ ховс, хараал жатга хийдэг хүмүүсийг цаазаар авах ёстой байжээ (Гэтлэл 22:18). Гэхдээ шүүх хурал, цаазаар авах ялыг хувь иргэд бус, харин тогтоосон эрх бүхий хүмүүс гүйцэтгэдэг. Дэд хууль 17:2-12 эшлэл нь орон нутгийн засаг захиргаа гэрчүүдийг сонсож, шударга ёсыг тогтоох үйл явцыг тайлбарладаг. Илүү ноцтой хэргүүдийг дээд шатны шүүх авч хэлэлцдэг байв.

Өнөөдөр улс үндэстний хуулиуд өөр байж болох бөгөөд хувь итгэгч нь эртний Израилын иргэний хуулийг хэрэгжүүлэхэд хувийн хариуцлага хүлээх ёсгүй юм. Гэсэн хэдий ч эдгээр хуулиуд бидэнд Бурханы зөв шударга байдал, Түүний хүмүүсээс хүсдэг зөв шударга байдлын талаар зааж сургадаг. Жишээлбэл, Гэтлэл 22:18-д өгөгдсөн хууль нь хүн илбэ ховс, хараал жатга хийх нь буруу гэдгийг бидэнд хэлдэг. Бусад иргэний хуулиуд нь Бурхан үндэстнээс ядуусыг хамгаалж, бүх хүмүүст ялгаварлалгүй хандаж, шударга бус явдлаас урьдчилан сэргийлэхийг хүсдэг гэдгийг бидэнд хэлж өгдөг (Дэд хууль 24:14-15, 17-22).

Библийг хөрвүүлэгч нь эхлээд Хуучин гэрээний иргэний хуулийн зарчмыг ойлгохыг хичээгээд дараа нь итгэгч хүн энэ зарчмыг өнөөдөр хэрхэн хэрэгжүүлэх ёстойг авч үздэг. Бид "Бурханы санааг чилээсэн зүйл юу байсан бэ? Бурханы зорилго юу байсан бэ? Бурханы хувьд юу үнэ цэнтэй гэдгийг энэ хууль харуулж байна вэ?" гэж асуух нь тустай юм. Дараа нь бид өнөө үед Бурханыг баярлуулахуйц хэрэгжүүлэлт нь юу болохыг анхаарч үздэг.

Ёс суртахууны хуулиуд нь зөв амьдралын төлөөх Бурханы байнгын шаардлагыг сануулдаг. Ёс суртахууны хуулиуд нь шударга байдал, бэлгийн харилцаа, шүтээн шүтэх болон бусад асуудлын талаар өгүүлдэг (Гэтлэл 20:4-5, 13-16). Ёс суртахууны хуулиудын олонх нь Шинэ гэрээнд давтагдсан байдаг. Ёс суртахууны хуулиуд нь өнөөгийн улс үндэстнүүдийн иргэний хуулиудын үндэс суурь болдог боловч улс үндэстнүүдийн хуулиуд Бурханы хуулийг бүрэн эсвэл тууштайгаар дагадаггүй. Бурханы хүмүүст зориулсан хуулиуд нь нийгмийн шаардлагаас хавьгүй өндөрт байдаг.

Хуулиудыг ангилсан бидний ангилал төгс биш юм. Хуучин гэрээний багц хэсгүүд заримдаа дээрх гурван ангиллын бүх хуулиудыг болон ангилахад хэцүү хуулиудыг багтаасан байдаг. Хэдийгээр төгс биш ч, энэ ангиллын систем нь Хуучин гэрээний хуулиуд Шинэ гэрээний итгэгчдэд хэрхэн хамааралтай болохыг ойлгоход тусалдаг.

Хуучин гэрээний хуулийг хөрвүүлэх нь[1]

Хуучин гэрээний хуулийг судалж байхдаа судалж буй хуулийнхаа илүү өргөн хам сэдвийг авч үзээрэй. Эргэн тойрных нь хүүрнэлийг анзаараарай. Хууль нь түүний ойрын хам сэдэвт хэрхэн нийцэж байна вэ?

Дараа нь эдгээрийг асуу:

(1) Энэ текст анхны сонсогчдын хувьд юу гэсэн утгатай байсан бэ?

Израилчууд хуулийг хэрхэн хөрвүүлж байсныг ойлгохын тулд дараах асуултуудыг асуу:

• Хууль ба эргэн тойрны эшлэлүүдийн хооронд холбоо байна уу?

• Хууль нь Израилын түүхтэй холбоотой тодорхой нөхцөл байдалд хариу үйлдэл үзүүлж байна уу?

• Хууль нь Хуучин гэрээний тахилын системтэй холбоотой юу?

(2) Библийн цаг үеийн сонсогчид болон бидний цаг үеийн хооронд ямар ялгаа байна вэ?

Бидний ертөнц болон Хуучин гэрээний хооронд Шинэ гэрээ болон бидний ертөнц хоорондынхоос илүү их ялгаа байдаг. Жишээлбэл:

• Бид цаашид нэг төвлөрсөн Сүмд очих шаардлагагүй. Ариун Сүнс итгэгч бүрийн дотор оршдог.

• Бид золиос тахилаар дамжуулан Бурханд хандах шаардлагагүй. Христ бүгдийн төлөө нэг удаа үхсэн (Еврей 10:10).

• Бурханы Үг бол манай улс үндэстний хууль биш. Бид энэ дэлхий дээрх төр засгуудын дор амьдардаг.

(3) Энэ текстэд ямар зарчмуудыг зааж байна вэ?

Хуучин гэрээний хуулийн шаарддаг тодорхой үйлдэл өнөөдөр шаардлагагүй байж болно. Бид хуулийн зааж буй байнгын зарчмыг хайх ёстой. Энэ бол Бичвэрийг эртний ертөнцөөс өнөөгийн ертөнц рүү шилжүүлдэг гүүр юм. Энэ зарчим нь Хуучин гэрээний сонсогчид болон орчин үеийн сонсогчид аль алинд нь хамааралтай юм.

Зарчмыг 1-2 өгүүлбэрээр илэрхийл. Зарчим нь үнэхээр Библийнх мөн гэдгийг батлахын тулд дараах асуултуудыг асуу:

• Энэ зарчмыг хууль тодорхой харуулж байна уу?

• Энэ зарчим бүх цаг үе, бүх газрын хүмүүст хамаарах уу?

• Энэ зарчим Бичвэрийн бусад хэсэгтэй нийцэж байна уу?

(4) Шинэ гэрээнд энэ зарчмыг ямар нэгэн байдлаар авч ашигласан уу?

Дээрх гурван үндсэн асуулт нь Бичвэрийн аль ч хэсгийг хөрвүүлэхэд ашиг тустай байдаг. Хуучин гэрээний текстийг судлахдаа энэ сүүлчийн асуултыг хөрвүүлэх үйл явцад нэмэх ёстой. Хэрэв та Хуучин гэрээний багц хэсгээс бүх нийтэд хамаатай зарчмыг олсон бол энэ зарчим нь өнөөдөр ч хүчин төгөлдөр хэвээр байна. Гэсэн хэдий ч Шинэ гэрээний хэрэгжүүлэлт нь Хуучин гэрээний цаг үеэс өөр байдлаар харуулж болно.

Жишээлбэл, Гэтлэл 20:14 эшлэлд "Чи бүү завхайр" гэж тушаадаг. Уулан дээрх сургаалдаа Есүс үүнийг зөвхөн үйлдлээс гадна бодолд хүртэл хамааруулж өргөжүүлсэн байдаг (Матай 5:28). Есүсийн сургаал нь Гэтлэл 20:14 эшлэлийн зарчмыг хүчингүй болгоогүй бөгөөд харин түүний хэрэгжүүлэлтийг гүнзгийрүүлсэн.

Библи олон яруу найргийг багтаасан ном. Иов, Дуулал, Сургаалт үгс, Соломоны дуун зэрэг номууд нь бараг бүхэлдээ яруу найргийн хэлбэрээр бичигдсэн бөгөөд Номлогчийн үгс ном зарим яруу найргийг агуулдаг. Мөн эш үзүүлэгчдийн номуудад олон яруу найраг багтдаг. Яруу найраг нь хүчтэй сэтгэл хөдлөлийг илэрхийлэхэд ашигладаг бичгийн хэлбэр юм. Энэ нь түүхэн үйл явдлын нарийн ширийн зүйлсийг дамжуулах эсвэл логик оюун дүгнэлт үүсгэх зорилгогүй юм. Яруу найргаас бид найрагчийн зүрх сэтгэлийг сонсдог. Ялангуяа яруу найрагт нь илэрхийлэгдсэн сэтгэл хөдлөлд бид мэдрэмжтэй ханддаг.

Яруу найраг нь ихэвчлэн дүрслэл, хэлц хэллэг ашигладаг бөгөөд үүнийг шууд утгаар нь ойлгох шаардлагагүй юм.

Дуулал дахь яруу найргийн жишээ: “[Бурхан] Та тэдний нүүр өөд сумаа онилон бэлэн болгоно” (Дуулал 21:12). Бурханд харвах нум сум байхгүй гэдгийг бид шууд утгаар нь ойлгож байна. Бичигч энд Бурхан өөрийн дайсан байхаар сонгосон хэнийг ч ялах чадвартай гэдгийг өгүүлж байна. Бичигч итгэгчдийг Бурханы ялалтад итгэл төгс байхыг ятгаж байна.

Яруу найраг нь ихэвчлэн Библийн өөр хэсэгт байгаа энгийн үнэнийг төсөөлөл ашиглан ойлгуулах зорилготой байдаг. Хэрэв Бичвэрийн энгийн хэсэгт үүнийг заагаагүй бол яруу найргийн хэсгээс бид сургаал эсвэл дагах хэрэгжүүлэлтийг хөгжүүлэх шаардлагагүй юм.

Еврей яруу найраг нь заримдаа дууны хэмнэлийн хэлбэрийг ашигладаг боловч англи хэлний уламжлалт яруу найраг шиг яруу хэмнэлгүй байдаг. Еврей яруу найргийн онцлогийг ойлгох нь үүний яруу сайхныг илүү үнэлэхэд бидэнд тусалдаг.

Еврей яруу найргийн онцлог шинжүүд

Параллелизм

Еврей яруу найраг нь ихэвчлэн параллелизмд суурилдаг. Энэ нь зэрэгцээ хоёр мөр, өгүүлбэрийг хамтад нь ашигладаг. Хоёр дахь өгүүлбэр нь эхний өгүүлбэр дэх зарим утга санааг нэмдэг боловч үргэлж нэмэлт санаа гаргадаггүй.

Параллелизмын гурван төрөл бий:

• Нэг эшлэл ижил утга санааг хоёр аргаар илэрхийлдэг (Дуулал 25:4, Дуулал 103:10, Сургаалт үгс 12:28).

• Нэг эшлэл дэх хоёр зүйл нь хэрхэн бие биенээсээ ялгаатай болохыг харуулдаг (Дуулал 37:21, Сургаалт үгс 10:1, 7).

• Эхний өгүүлбэрт өгүүлсэн утга санааг дараагийн өгүүлбэрт дэлгэрүүлж, нарийн ширийн зүйлсийг харуулдаг (Дуулал 14:2, Дуулал 23:1, Сургаалт үгс 4:23).

Параллелизмыг хөрвүүлэхдээ хоёр дахь мөр нь эхний мөрд ямар утга санааг нэмж байгааг асуу. Энэ нь эхний мөрийн санааг тодруулж байна уу? Эхний мөрийн утга санаатай эсрэгцэж байна уу, эсвэл шинэ мэдээлэл нэмж байна уу?

Дүрслэл, хэлц үг

Библийн бүх ном дүрслэл хэлц үгийг агуулдаг ч эдгээр нь яруу найрагт илүү чухал байдаг. Еврей яруу найрагт орсон дүрслэл хэлц үгүүд нь:

1. Ямар нэгэн байдлаар төстэй хоёр зүйлийг харьцуулах: “ЭЗЭН бол миний Хоньчин” (Дуулал 23:1).

2. Санааг онцлон тэмдэглэхийн тулд хэтрүүлэг ашиглах. Давид уй гашуугаа илэрхийлэхдээ: “Хайлалд минь шөнө бүр ор минь живэв” (Дуулал 6:6).

3. Ямар нэгэн зүйлийн талаар хүнжүүлж ярих: “Мэргэн ухаан гудамжинд дуугаа хадааж, олон хөлийн газар дуугаа өргөнө” (Сургаалт үгс 1:20).

4. Хүний шинж байдлаар Бурханыг дүрслэх: “Түүний мэлмий хүмүүнийг ажиглаж, Түүний харц хүмүүнийг шалгадаг” (Дуулал 11:4).

Яруу найргийн дүрслэл хэлц үгийг хөрвүүлэхдээ энгийн өгүүлбэрт ойлгогдохгүй байсан зүйлийг дүрслэл хэрхэн харуулж байгааг асуу. Жишээлбэл, “ЭЗЭН бол миний Хоньчин” гэдэг нь “Бурхан надад анхаарал тавьдаг” гэдгээс илүү өргөн утгатай. Энэ нь Түүний халамжийн талаар өгүүлдэг ч, энэ нь Түүний хайр, удирдлага, дайснаас хамгаалах хамгаалалт, хайр халамжаас нь холдож төөрсөн үед сахилгажуулалт болдгийг ч өгүүлж байна.

Дуулал ном

Дуулал номын төрлүүд

Хэд хэдэн төрлийн Дуулал бий. Магтаалын Дуулал нь Бурханы шинж чанар, ерөөлүүд, оролцооных нь төлөө Түүнийг өргөмжилдөг (Дуулал 23, 29). Бурханы хуулийн тухай Дуулал нь Бурханы мэргэн ухаан, зөв шударга байдлыг магтдаг (Дуулал 119). Гашуудлын Дуулал нь Бурханд мэдрэмжээ илэрхийлж, Түүний тусламжийг хүсэж, хүсэлд нь захирагддаг (Дуулал 3, 13, 22). Хааны тухай Дуулал нь Бурханыг дээдлэн өргөмжилдөг хааны ачаар үндэстэнд ирдэг ерөөлийг дүрсэлдэг бөгөөд эдгээр Дуулал нь ирээдүйн Мессиагийн хаанчлал руу мөн хандуулдаг (Дуулал 21, 72). Зүхлийн Дуулал нь Бурхан бузар муу хүмүүсийг шүүж, зарц нараа хамгаалахыг гуйдаг (Дуулал 69:21-28, Дуулал 59). Дууллын бусад төрлүүдийг ч нэрлэх боломжтой.

Дуулал номын хэрэгжүүлэлт

Шинэ гэрээ бидэнд Дуулал номыг ашиглах зарим аргыг хэлж өгдөг. Дуулал нь бидний Бурханд хандсан мөргөл хүндэтгэлийг илэрхийлдэг (Ефес 5:19). Энэ нь онол сургаалын болон урамшуулах ач холбогдолтой (Колоссай 3:16).

Дуулалд илэрхийлэгдсэн хандлага бүр нь бидэнд байх ёстой хандлагын жишээ биш юм. Гэсэн хэдий ч бид Дуулал номоос хандлага бүрээ Бурханд захируулах ёстойг сурдаг. Залбирлаараа та мэдэрч буй бүхнээ Бурханд илэрхийлж болно. Цөхрөл, айдас, уур хилэнтэйгээ тэмцэлдэж буй итгэгч хүний итгэлийг Бурхан сэргээж чадна гэдгийг Дуулал ном бидэнд харуулдаг.

Иов, Сургаалт үгс, Номлогчийн үгс, Дуулал болон Иаков захидлын зарим хэсгүүд нь мэргэн ухааны зохиол төрөлд багтдаг. Сургаалт үгс болон Номлогчийн үгс номууд нь амьдралын зарчмуудад суралцаж буй залуу уншигчдад хандан сургаал зааврыг өгдөг.

Иов ном

Иов номын урт багц хэсгүүд нь Иовыг оролцуулаад өөр хэдэн хүний яриаг өгүүлдэг. Ярьж буй хүмүүс нь янз бүрийн үзэл бодлыг илэрхийлдэг. Библийг хөрвүүлж буй хүн тухайн хүмүүсийн яриаг Библийн зарчим болгон заах ёсгүй. Иов ном нь Бурханы үг, үзэл бодлыг эдгээр ярианаас ялгаж, шүүмжлэлт байдлаар задлан шинжилдэг. Иов 38-42-р бүлэгт Бурхан тэдгээр ярианд хариулдаг бөгөөд Иов 1-2 бүлэг нь Бурханы үзэл бодлыг мөн харуулдаг.

Утга зохиолын хэлбэр: Сургаалт үг

Сургаалт үгс нь амьдралын ажиглалтыг товч бөгөөд тодорхой илэрхийлдэг. Энэ нь ихэвчлэн амьдралд тохиолддог зүйлсийг өгүүлдэг ч бүгдийг хамруулсан гэсэн үг биш юм.

Сургаалт үгийг хөрвүүлэх нь өнгөц харахад амар хялбар байж болох ч энэхүү утга зохиолын хэлбэр нь өөрийн онцлог бэрхшээлийг агуулдаг. Сургаалт үг нь амьдралын талаарх ерөнхий зарчмыг илэрхийлдэг боловч энэ нь бүх нөхцөл байдалд хамаарахгүй. Жишээлбэл, Сургаалт үгс 21:17-д:

Зугаа цэнгэл хөөвөөс хоосрол ирж, дарс, тосонд дурлаваас ядуурал ирнэ.

Үүнийг ерөнхий дүрэм гэж харвал ажил хийхээс илүү зугаа цэнгэлийг хайрладаг хүмүүс ядууралд хүрэх хандлагатай байдаг. Энэхүү ерөнхий дүрэм нь үнэн боловч үүнд хамаарахгүй олон тохиолдол байдаг. Зарим баян хүмүүс өөрөө хөдөлмөрлөж олж аваагүй өв хөрөнгөтэй байдаг. Тэд өдөржин архи ууж, тоглож өнгөрөөдөг боловч баян хэвээр байдаг. Бусад хүмүүс шаргуу хөдөлмөрлөдөг боловч ядуу хэвээр байх нь бий. Сургаалт үг нь бүх хүнд хамаатай дүрэм биш, харин ерөнхий зарчмыг заадаг.

Сургаалт үгс номд төдийгүй Библийн өөр олон хэсэгт сургаалт үгийг агуулдаг. Есүсийн айлдсан сургаалт үгийн жишээ: “...Илд агсагч бүхэн илдээр хөнөөгдөнө” (Матай 26:52). Хүчирхийлэлд өртөж амь эрсдээгүй хүчирхийлэгч хүмүүс байсаар ирсэн. Дахин хэлэхэд сургаалт үг нь ерөнхий ажиглалтын хувьд үнэн боловч бүх нөхцөл байдалд хамаарахгүй.

Сургаалт үгийг хөрвүүлэхдээ бид дараах асуултуудыг асуух ёстой:

(1) Энэ Бичвэр ямар ерөнхий зарчмыг зааж байна вэ?

Сургаалт үгс 21:17 эшлэл дэх зарчим нь шаргуу хөдөлмөр, сахилга батын үнэ цэн юм. Ихэнх сургаалт үг нь нэг догол мөрөнд багтаах боломжтой зарчмыг хураангуйлдаг.

(2) Энэ зарчимд хамаарахгүй тохиолдлууд нь юу байж болох вэ?

Сургаалт үгс 21:17 эшлэлээс бидний өдөр тутмын амьдралд хамаарахгүй олон тохиолдлыг харах боломжтой. Энэ нь зарчимтай зөрчилдөх зүйл биш, харин зүгээр л мэргэн хүн ерөнхий зарчмуудад хамааралгүй тохиолдол байдгийг мэддэг.

(3) Библийн ямар хүмүүс энэ зарчмыг амьдралаараа харуулдаг вэ?

Сургаалт үгийг хөрвүүлэхдээ сургаалт үгийн зарчмыг амьдралаараа харуулдаг Библийн дүрийг харах нь тустай байж болно. Жишээлбэл, Сургаалт үгс номд "Бардам занг шившиг дагалдана даруу занд ухаан оршино" (Сургаалт үгс 11:2) гэж хэлдэг. Саулын бардам зан, Давидын нүглээ даруухнаар хүлээн зөвшөөрсөн зэрэг нь энэ сургаалт үг бодит амьдралд хэрхэн харагддагийг илэрхийлдэг.

Сургаалт үгс ном

Сургаалт үгс номын ихэнх хэсгийг Соломон бичжээ. Номын илэрхийлсэн зорилго нь бага залуу, төлөвшөөгүй нэгэнд мэргэн ухааныг олж авахад нь туслах, мэргэн нэгэнд бүр ч мэргэн болоход нь туслах явдал ажээ (Сургаалт үгс 1:4-5).

Сургаалт үгс номд гурван төрлийн хүмүүсийн талаар өгүүлдэг. Гэнэн хүмүүс нь насанд хүрсэн хэдий ч амьдралын туршлага, ойлголт хараахан байхгүй хүмүүс. Гэнэн хүн мэргэн ухааныг олж, түүнийг сүйрүүлж мэдэх алдаанаас зайлсхийх хэрэгтэй.

Мэргэн хүн нь Бурханы зарчмын дагуу хэрхэн амьдрахаа ойлгодог хүн юм. Хүмүүс мэргэн болохыг хүсвэл Бурханаас эмээх ёстой (Сургаалт үгс 9:10). Мэргэн хүмүүс суралцсаар байдаг.

Мунхаг хүн нь мэргэн ухааныг (Бурханы зарчмуудыг) үгүйсгэж, сонсохоос татгалздаг. Тийм хүн муу зан чанарыг харуулж, буруу шийдвэрээсээ болж зовдог. Мунхаг хүн нь ухаан дутмаг нэгэн биш, харин Бурханы чиглүүлэг удирдамжаас татгалзсан учраас амьдралыг ойлгодоггүй.

Сургаалт үгс номын зарим нийтлэг сэдвүүд нь (1) залхуурлын аюул ба ажлын үнэ цэн (2) бэлгийн харилцааны нүглээс үүдэлтэй хохирол сүйрэл, (3) олон төрлийн харилцааны ёс зүй зэрэг юм.

Номлогчийн үгс ном

Номлогчийн үгс номыг Соломон бичжээ (Номлогчийн үгс 1:1).

Номлогчийн үгс номын утга: Хэрэв зөвхөн энэ амьдралаар бүх зүйл дуусвал, ямар нэгэн агуу ололт амжилт эсвэл амьдралын зорилго, шударга ёс аль аль нь үгүй.

Номлогчийн үгс ном нь дэлхийн амьдрал яагаад хүмүүст бүрэн дүүрэн сэтгэл ханамж эсвэл зорилгыг өгч чадахгүй байгааг тайлбарладаг.

Энэ амьдралд:

• Шударга ёсыг үл тоомсорлодог.

• Хүн бүр үхэж, мартагдах болно.

• Бузар муу хүмүүс цэцэглэн хөгждөг.

• Мэргэн ухаан хамгийн хүчтэй боловч жигшигддэг.

• Мэргэн ухаан, мэдлэг нь гуниг харууслыг нэмэгдүүлдэг.

Номлогчийн үгс ном бидэнд мөнхийн хараа зорилгын дагуу амьдардаг хүн:

• Баяр хөөртэй байхын зэрэгцээ амьдралын асуудлуудад нухацтай ханддаг.

• Үхэл айсуйг санадаг.

• Сайн зүйлээс таашаал авч, тэдгээрээс баяр баясгаланг авдаг ч, Бурханы өмнө хариуцлага хүлээнэ гэдгээ ухамсарладаг.

• Дэлхийн ямар ч зорилгыг хамгийн чухалд тооцдоггүй.

Соломон дараах дүгнэлтэд хүрчээ: Шүүлт байдаг тул бага залуугаасаа Бурханд үйлчилж, Түүний тушаалыг сахь.

Хуучин гэрээний эш үзүүлэгчдийн номууд нь номлогдсон сургаалын бичмэл цуглуулга юм. 16 эш үзүүлэгчийн номлол сургаалыг Бичвэрт тэмдэглэжээ. Зөвхөн Иеремиа эш үзүүлэгч хоёр номтой. Зарим эш үзүүлэгчдийн ном нь Бичвэрт тэмдэглэгдээгүй (1 Шастир 29:29) бөгөөд ямар ч бичвэр үлдээгээгүй олон зуун эш үзүүлэгчид байжээ.

Бичвэр үлдээсэн 16 эш үзүүлэгчид нь НТӨ 760-460 оны хооронд үйлчилж байжээ (Израил НТӨ 722 онд, Иуда НТӨ 587 онд сүйрчээ). Түүхийн энэ хугацаанд дэлхийн хэд хэдэн эзэнт гүрний сэргэлт ба уналт Израилын улс төр, эдийн засгийн болон шашны амьдралд нөлөөлжээ. Заримдаа Израил, Иуда үндэстний хүмүүсийн олонх нь Бурхантай байгуулсан гэрээгээ зөрчиж, хиймэл шүтээнүүдэд үйлчилж байсан.

Эш үзүүлэгчид Бурханы гэрээг өмгөөлөгчид байв. Тэд ард түмэнд Бурханы шаардлагыг сануулдаг байсан. Олон жилийн өмнөөс Израил Бурханд дуулгавартай байх эсэхээс хамааран ерөөл эсвэл хараалыг хүртэх талаарх амлалт өгөгджээ (Леви 26-р бүлэг, Дэд хууль 28-32). Эш үзүүлэгчид эдгээр амлалтын биеллийг урьдчилан өгүүлжээ. Дуулгавартай байдлаар ирэх амлагдсан ерөөлд амь амьдрал, эрүүл мэнд, хөгжил дэвшил, хөдөө аж ахуйн үржил шим, эрх чөлөө, аюулгүй байдал зэрэг багтдаг. Дуулгаваргүй байдлаар ирэх хараалд үхэл, өвчин, ган гачиг, өлсгөлөн, орон гэр хотуудын сүйрэл, тулалдаанд ялагдах, нутаг орноосоо цөлөгдөх, эрх чөлөөгөө алдах, ядуурал, гутамшиг зэрэг багтдаг.

Эш үзүүллэг нь Бурханаас ирсэн мэдээг дамжуулдаг байжээ. Эш үзүүллэг нь номлол байсан бөгөөд одоо тулгарч байгаа асуудалд анхаарч, тэр даруй хариу үйлдэл үзүүлэхийг уриалдаг байсан. Эш үзүүлэгчдийн дамжуулах үгс нь ихэвчлэн урьдаас өгүүлэх мэдээг агуулж байлаа. Гэсэн хэдий ч эш үзүүлэгч нь номлогч байв. Түүний дамжуулах үгс нь урьдаас өгүүлэх мэдээ эсэхээс үл хамааран эш үзүүллэг байсан юм.

Олон тохиолдолд эш үзүүллэгийн доторх урьдаас өгүүлсэн мэдээ хэрхэн, хэзээ биеллээ олсныг бид мэддэггүй. Эдгээр багц хэсгээс суралцахад тэрхүү мэдлэг нь бидэнд шаардлагагүй байдаг. Ихэнхдээ үүний биелэл нь эш үзүүлэгч болон шууд сонсогчдын амьдралд тохиолддоггүй ч, түүний мэдээ сургаалд тэр даруй хариу үйлдэж, хэрэгжүүлэхийн тулд номлодог. Эш үзүүлэгчид хүмүүсийг одоо цагт гэмшиж, Бурханд дуулгавартай байх ёстой шалтгаан болгон Бурханы ирээдүйн хаанчлал руу хандуулж сургамжилдаг (Хабаккук 2:14).

Эш үзүүлэгчдийн мэдээг дамжуулах болон дүрслэх арга нь ихэвчлэн ер бусын, гайхалтай байв. Тэд мэдээг дамжуулахдаа хэлц үг, заримдаа биеийн хэлэмжийг ашигладаг байжээ. Гэсэн хэдий ч тэд хүмүүсийг шинэ, ер бусын зүйл хийх ёстой гэж номлоогүй, харин Бурханы илчилсэн хуулийг дагах ёстой гэж номлосон.

Эш үзүүлэгчдийн номлол нь хүмүүсийг гэрээний нөхцөлд (тэдний Бурхантай харилцах харилцаа) буцаан авчрах зорилготой байсан бөгөөд өнөөдөр ч хүмүүсийг Бурхантай харилцах харилцааны нөхцөлд буцаан авчрахын тулд номлож байгаа юм.

Урьдаас өгүүлэх (ирээдүйд болох үйл явдлуудын тухай ч хэлэхдээ) гэдэг нь тэр даруй нөлөө үзүүлэх санаа зорилготой байв. Хүмүүсийг гэмшиж, Бурханд дуулгавартай байхад уриалсан. Энэ зорилго нь өнөөдрийн номлолын зорилготой төстэй юм.

Зарим урьдаас өгүүлэх мэдээ нь нөхцөл болзолтой байв. Сонсогчид гэмшсэнээр урьдаас өгүүлсэн шүүлтээс зайлсхийх боломжтой байсан (Иеремиа 18:7-11, Иеремиа 26:13-19). Ионагийн дамжуулсан мэдээ хэдийгээр өршөөлийг санал болгоогүй ч, Ниневегийн сонсогчид сүйрэлд өртөлгүй өнгөрсөн (Иона 3:4-5, 9-10).

Бурханы эцсийн зорилгын биелэл нь нөхцөл болзолгүй юм. Жишээлбэл, Исаиа 43:5-6 эшлэлд Бурхан өөрийн хүчээр цөлөгдөгсдийг Израилд буцаан авчирна гэж амласан боловч багц хэсэгт Израилын биелүүлэх ёстой шаардлагын талаар өгүүлээгүй. Хэдий тийм боловч эдгээр үйл явдал дахь байр байдал нь өөрийн сонголтоос хамаарна.

Эш үзүүллэгийн номууд нь түүхэн үйл явдлын хэсгүүдийг агуулдаг ч, өгүүлж буй зүйлс нь ихэвчлэн яруу найргийн хэлбэртэй байдаг. Шууд утгаар нь хөрвүүлэх ёстой түүхэн хүүрнэлийг бэлгэдэл агуулсан яруу найргийн багц хэсгүүдээс ялгах нь тийм ч хэцүү биш юм.

Эш үзүүллэгийн номууд дахь чухал нэр томъёо, ойлголтууд

Шүтээн шүтэх: Гэрээний үндсэн зөрчил.

Завхайрал: Ихэвчлэн шүтээн шүтэхтэй хамт үйлдэгддэг нүгэл бөгөөд шүтээн шүтэхийг шилжсэн утгаар ийнхүү илэрхийлдэг.

Үндэстнүүд: Бурхантай гэрээний харилцаанд ороогүй ертөнцийг хэлнэ. Хоёр дэд сэдэв:

1. Үндэстнүүд ихэвчлэн Израилын эсрэг дайсагнадаг.

2. Бурхан Израилаар дамжуулан үндэстнүүдийн дунд өөрийгөө алдаршуулахыг хүсдэг.

Сүм: Бурханы оршихуйн төв. Хоёр дэд сэдэв:

1. Хоёр нүүр гаргадаг мөргөл хүндэтгэл нь Бурханыг гутаан доромжилдог.

2. Дайснууд сүмийг эзлэн авах нь Израилын бүрэн ялагдал, Бурханы оршихуйг алдсаныг харуулдаг байсан.

Газар/Өв: Бурхан израилчуудыг ерөөхийн тулд тавьсан онцгой газар нутаг.

Олзлогдол: Бурханы өгсөн газар нутгаас зайлуулагдах, бусад үндэстнүүдэд боолчлогдох. Олзлогдол нь Израил Бурханы ерөөлийг алдсан гэсэн утгатай.

Бороо (болон холбоотой хэллэгүүд): Бурхан израилчуудад өгсөн газар нутгийг үргэлжлүүлэн ерөөж буйн тэмдэг юм. Бороо хургүй байдал нь Бурханы таалал үгүйг илэрхийлдэг.

Ургац (болон холбоотой хэллэгүүд): Бороо, газар нутаг гэсэн ойлголттой холбоотой Бурханы ерөөлүүд.

Эзэний өдөр: Бузар муу хүмүүсийг устгах Бурханы ирээдүйн, гэнэтийн шүүлт. Шүүлт нь бусад үндэстэнд зориулагдсан гэж Израил бодож байсан бөгөөд шүүлт тэдний дээр ирэхийг сонсохдоо тэд айж цочирдсон.

Морьд: Цэргийн хүчийг төлөөлдөг.

Египетээс чөлөөлөгдсөн: Израилыг үндэстэн болгож, Бурхан тэдний хаан болсон түүхэн үйл явдал. Шүтээн шүтэх нь энэхүү чөлөөлөлтийн дараа байгуулагдсан гэрээг гутаан доромжилсон хэрэг явдал юм.

Эш үзүүллэгийн зохиолыг хөрвүүлэх нь

Эш үзүүллэгийн зохиол нь хөрвүүлэхэд хамгийн төвөгтэй утга зохиолын нэг юм. Эш үзүүллэгийн зохиолыг үр нөлөөтэй хөрвүүлэхийн тулд дараах асуултуудыг асуу:

(1) Эш үзүүлэгч өөрийнхөө цаг үед юуг өгүүлсэн бэ?

Эш үзүүллэг нь зөвхөн ирээдүйн талаар урьдаас өгүүлдэг гэсэн түгээмэл ойлголтын эсрэг, эш үзүүлэгч эхлээд өөрийн цаг үедээ ярьдаг гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.

Жишээлбэл, Амос Бурханд дуулгаваргүй байсан Израил үндэстэнд хандан бичжээ. Ард түмэн хөгжин дэвшиж, үр дагавар нь хамаагүй Бурханы хуулиас татгалзах боломжтой гэж үзсэн. Амос шударга ёс, зөвт байдлыг Израил орхисон тул шүүгдэх болно гэсэн шүүлтийн мэдээг тунхаглажээ (Амос 5:7).

(2) Түүний мэдээнд хүмүүс хэрхэн хариу үйлдсэн бэ?

Амосын мэдээг сонсоод Израилын хариу үйлдэл нь Бетелийн ахлах тахилч Амазиагийн хариу үйлдлээс харагддаг. Тэрээр Амост Иуда руу буцаж, Хойд хаант улсад цаашид номлохгүй байхыг тушаасан (Амос 7:10-13).

(3) Эш үзүүлэгчийн мэдээний аль зарчим нь өнөөгийн бидэнд хамааралтай вэ?

Эртний Израилын төлөөх Бурханы хэм хэмжээ нь шударга ёс, зөвт байдал байсны адил өнөөдөр ч Бурхан өөрийн хүмүүсээсээ шударга ёс, зөвт байдлыг шаарддаг. Бид зөв шударга амьдрах Бурханы дуудлагыг үл тоомсорлочихоод Түүний өргөөнд мөргөл хүндэтгэл өргөх боломжгүй (Амос 5:22-24).

Эдгээр асуултууд нь эш үзүүллэгийн үнэнийг эш үзүүлэгчийн ертөнцөөс бидний ертөнцөд авчирдаг. Эш үзүүлэгчийн ертөнцийг харснаар бидний өнөөдрийн хөрвүүлэг анх дамжуулсан үг сургаалд үндэслэгдсэн гэдгийг баталгаажуулдаг.

Апокалиптик Бичвэрүүдэд Даниел, Зехариа, Иоел, Илчлэл болон Библийн бусад номын багц хэсгүүд багтдаг.

Апокалиптик зохиолыг бичсэн хүмүүс мэдээг үзэгдэл эсвэл зүүдэндээ хүлээн авдаг байжээ. Энэ нь бэлгэдлийн шинж чанарыг ихээр агуулдаг. Үүнд ихэвчлэн амьтад, хачин жигтэй, араатан амьтдыг бэлгэдэл болгон өгүүлдэг.

Үйл явдлыг цаг хугацааны дарааллаар дүрслэхийн оронд бичвэр нь ижил үйл явдал/орчны талаар олон давтаж, давтах бүрдээ өөр өөр нарийн ширийн зүйлсийг илчилдэг.

Бичвэрийг хөрвүүлэх ердийн арга бол шууд утгаар нь ойлгох юм. Харин бичигч бичвэртээ зориудаар хэлц үг дүрслэл ашигласан бол бид текстийг хөрвүүлэх аргаа өөрчлөх ёстой болдог. Тодорхой дүрслэл ашигласан жишээ нь Даниелын үзэгдэлд гардаг амьтад, араатнуудын дүрслэл байх боломжтой.

• Амьтны бэлгэдлийн жишээ: Даниел 7:3-7, Илчлэл 12:3, Илчлэл 16:13, Зехариа 6:1-3.

Апокалиптик бичвэр нь өнөөгийн ертөнцийн бузар муу, шударга бус байдлыг үл харгалзан, итгэлээ сахихыг ихэвчлэн ятгадаг. Энэ нь бүх дэлхийг хамарсан ширүүн дайн тулаан байдлаар дүрслэгддэг.

Библи дэх апокалиптик бичвэрүүд нь бузар мууг шийтгэж, сайныг шагнах Бурханы эцсийн ялалтыг харуулдаг. Өөрийн хүмүүстээ туслахаар ирдэг хэмжээлшгүй эрх мэдэлт Бурханыг онцлон харуулдаг.

Хөрвүүлэгч бүх бэлгэдлийг ойлгохгүй, тэр ч байтугай урьдаас өгүүлсэн үйл явдлын дарааллыг тодорхойлж чадахгүй байсан ч, апокалиптик бичвэрийн үндсэн мэдээ сургаалыг ойлгох боломжтой.

• Агуу, эцсийн тулааныг дүрсэлсэн багц хэсгийн жишээ: Иоел 2:9-11, Илчлэл 19:11-21, Илчлэл 20:7-9.

• Бурханы эцсийн ялалт, мөнхийн хаанчлалын тухай заадаг багц хэсгийн жишээ: Даниел 7:14, 27, Зехариа 14:9.

Апокалиптик номуудаас гадна Бичвэрийн бусад багц хэсгүүдэд бузар муугийн хүчийг шүүж, зөвт хүмүүсийг аврах Бурханы гэнэтийн оролцооны талаар өгүүлдэг тул тэдгээрийг апокалиптик бичвэр гэж үзэх боломжтой. Эдгээр Бичвэрүүд нь үзэгдлүүд болон амьтны бэлгэдлүүд зэрэг апокалиптик бичвэрийн бусад шинж чанаруудыг бүгдийг нь агуулдаггүй (Езекиел 37-39, Исаиа 24-27, Матай 24, Марк 13, Лук 21, 2 Тесалоник 2, 2 Петр 3-р бүлгийн жишээ).

Апокалиптик Бичвэрийн ерөнхий хэрэгжүүлэлт

Дэлхийн асуудлын эцсийн шийдэл нь соёлын эсвэл нийгмийн хөгжил биш юм. Энэ нь улс төрийн шинэчлэл эсвэл хувьсгал биш. Шийдэл нь Бурханы оролцоо юм. Тэрээр одоо өөрийн хүмүүстээ итгэл, хүч чадал, өршөөлийг өгсөөр байна. Ирээдүйд Тэр гэнэт ирж, дэлхийг бүрэн өөрчлөх болно.

Итгэгч хүмүүс итгэлээ сахиж тэвчээртэй байх ёстой. Бурханы төлөвлөгөө эсвэл дэлхий дээрх үйл явдлуудыг бүрэн дүүрэн ойлгох шаардлагагүй юм. Итгэлтэй байна гэдэг нь хүмүүс тодорхой шууд үр дүнг урьдаас хэлж чадна гэсэн үг биш. Эцэстээ дуулгавартай байдал нь үнэ цэнтэй гэдгийг жинхэнэ итгэлтэй хүмүүс мэддэг учраас тэд бүх нөхцөл байдалд Бурханыг дуулгавартай дагадаг.

Сургаалт зүйрлэл нь сүнслэг үнэнийг байгалийн болон амьдралын нөхцөл байдалтай харьцуулан заах арга юм. Сүнслэг болон байгалийн үнэний хоорондох төстэй байдлыг харуулснаар бид сүнслэг үнэнийг илүү сайн ойлгож чаддаг.

Сургаалт зүйрлэлээр ярих нь Есүсийн заах дуртай аргуудын нэг байжээ (Матай 13:34). Тэрээр 30 сургаалт зүйрлэл хэлж, олон дүрслэл бүхий харьцуулалтыг ашиглажээ.

Сургаалт зүйрлэлээр дамжуулан Есүс залбирлын талаар (сүм дэх фарисай болон татвар хураагч, Лук 18:9-14), хөршөө хайрлах тухай (сайн самари хүн, Лук 10:29-37), Бурханы хаанчлалын мөн чанарын талаар (Матай 13-р бүлэг, сургаалт зүйрлэлүүд), нүгэлтнүүдэд үзүүлсэн Бурханы өршөөлийн тухай (ачлалгүй хүү, Лук 15:11-32) сургасан байдаг.

Сургаалт зүйрлэл нь сонсогчдоо шууд буруутгахгүйгээр зэмлэх боломжийг Есүст олгодог байв. Есүсийн өгүүлсэн сургаалт зүйрлэлүүд сонирхолтой байсан тул сонсогчдын чихийг Түүний үгэнд нээж, тэд гэнэт "Тэр миний тухай ярьж байна!" гэдгийг ухаардаг байжээ. Эш үзүүлэгч Натан ядуу хүний ганц хонины тухай Давидад сургаалт зүйрлэлээр ярих үед мөн тийм зүйл болж байсан (2 Самуел 12:1-10). Натан "Тэр хүн нь та билээ!" гэж хэлэх хүртэл Давид сургаалт зүйрлэл өөрийнх нь тухай байсныг ойлгоогүй.

Сургаалт зүйрлэлийг хөрвүүлэх нь

Хөрвүүлэгч дараах зүйлсийг анзаарах ёстой:

• Сургаалт зүйрлэлийг хэрхэн танилцуулсан бэ?

• Сургаалт зүйрлэлийн дүгнэлт нь юу байв?

• Сургаалт зүйрлэл ямар хариу үйлдэл эсвэл хандлагын өөрчлөлтөд уриалж байна вэ?

• Анхны сонсогчид ямар хариу үйлдэл үзүүлсэн бэ?

(1) Сургаалт зүйрлэлийг хэрхэн танилцуулсан бэ?

Есүс хүмүүсийн асуулт болон хандлагад хариу болгон сургаалт зүйрлэлээр ярьдаг байсан. Сургаалт зүйрлэлийг ярьсан нөхцөл байдлыг мэдэх нь хөрвүүлэгчид Түүний сургаалыг ойлгоход тусалдаг.

Хэрэв бид сургаалт зүйрлэлийг хөрвүүлэхдээ Есүсийн харилцан яриа болон нөхцөл байдалтай шууд холбож хараагүй бол гол санааг орхигдуулсан байх магадлалтай.

Асуултад хариулт болгон ярьсан сургаалт зүйрлэлүүд. Харилцан ярианы үеэр хуульч Есүсээс “Миний хөрш гэдэг чинь хэн бэ?” гэж асуусан. Есүс “Таны замд байгаа тусламж хэрэгтэй хүн бол таны хөрш бөгөөд энэ бол таны хариуцлага юм” гэж хариулж болох байсан. Үүний оронд Есүс сайн самари хүний сургаалт зүйрлэлийг ярьж, ижил хариултыг шууд бус байдлаар өгчээ.

Августин энэ сургаалт зүйрлэлийг буруу хөрвүүлсэн байдаг. Учир нь тэр хариулт авсан асуултыг хайхралгүй өнгөрөөжээ. Августины хөрвүүлэг: Есүс (сайн самари хүн) Адамыг (хүн) Сатанаас (дээрэмчид) аварч, аюулгүй байдлын төлөө сүмд (дэн буудал) авчирсан. Есүс Паулд (буудлын эзэн) хоёр денари (энэ амьдрал болон ирэх амьдралын амлалт) төлж, нүглийг (шарх) боож өгчээ. Августины хөрвүүлэг нь Есүс, хуульч хоёрын яриатай холбоогүй байсан учраас зөв биш юм.

Хандлагад хариулт болгон ярьсан сургаалт зүйрлэлүүд. Лук 15:1-3 эшлэлд “Татвар хураагчид ба нүгэлтнүүд бүгд Түүнийг сонсохоор ойртоцгоов. Фарисайчууд болон хуулийн багш нар дургүйцэн дүнгэнэлдэж

—Энэ хүн нүгэлтнүүдийг хүлээн авч тэдэнтэй хамт хооллодог гэхэд нь Тэрээр ийм сургаалт зүйрлэл тэдэнд айлдав”:

• Хоньчин хонио алджээ. Хонио олоод түүний баярлаж байгааг анзаар!

• Эмэгтэй зоосоо алджээ. Зоосоо олоод түүний баярлаж байгааг анзаар!

• Эцэг хүүгээ алджээ. Хүүгээ олоод түүний баярлаж байгааг анзаар!

Есүс эдгээр гурван сургаалт зүйрлэлээр дамжуулан “Намайг нүгэлтнүүдтэй хооллодогт та нар гайхах хэрэггүй. Нэг нүгэлтэн гэмшихэд тэнгэрт баярлаж байгааг анзаар!” гэж хэлж байна.

Сургаалт зүйрлэлийн үндсэн сургамж нь үүнийг өдөөсөн асуулт эсвэл нөхцөл байдалтай шууд холбоотой гэдгийг санаж байх нь маш чухал юм.

(2) Сургаалт зүйрлэлийн дүгнэлт нь юу байв? Сургаалт зүйрлэл ямар хариу үйлдэл эсвэл хандлагын өөрчлөлтөд уриалж байна вэ?

Сургаалт зүйрлэл нь ихэвчлэн нэг гол санааг өгүүлдэг хэдий ч өөр өөр хэрэгжүүлэлт байх боломжтой. Сургаалт зүйрлэлд өгүүлж буй гол дүр болгон нэг сургамжийг дүрслэх боломжтой.

Бид ачлалгүй хүүгийн сургаалт зүйрлэлийн үндсэн сургамжийг аль хэдийн харсан: Гэмшсэн нүгэлтний төлөө тэнгэрт агуу баяр хөөр болдог. Энэ гол санаа нь Есүсийн сургаалт зүйрлэлийг ярихад хүргэсэн нөхцөл байдал буюу фарисайчуудын нүгэлтнүүдийг уучлах хүсэлгүй байдалд өгсөн хариулт юм. Гурван дүр тус бүр нь сургаалт зүйрлэлийн гол санаатай шууд холбоотой нэг сургамжийг заадаг.

Есүс, ахын уучлах хүсэлгүй байдлыг эцгийн уучлалтай эсрэгцүүлжээ. Есүсийн зорилго нь фарисайчуудын уучлах хүсэлгүй байдлыг зэмлэх явдал байв. Тэднийг буруу хандлагадаа гэмшихийг Есүс хүссэн.

Энэ сургаалт зүйрлэлийг номлож буй хүн нүгэлтнийг гэмшихэд ятгах зорилгоор эцгийн хайр, уучлалыг онцолж болно. Эсвэл итгэгч хүн итгэгч бус хүмүүсийг уучлах Бурхантай адил хандлагатай байх талаар номлох боломжтой.

(3) Анхны сонсогчид ямар хариу үйлдэл үзүүлсэн бэ?

Сургаалт зүйрлэл нь анхны сонсогчид хэрхэн нөлөөлснийг ойлгохын тулд бид тэдний ахуй соёлыг ойлгох ёстой болдог. Есүс ихэвчлэн өөрийн цаг үе, ахуй соёлынхоо тогтсон хэм хэмжээний эсрэг зүйлийг сургаалт зүйрлэлээр ярьдаг байв. Энэ нь тэднийг цочирдуулж байсан.

Жишээлбэл, ачлалгүй хүүгийн тухай сургаалт зүйрлэлийг дахин авч үзье. Есүсийн сонсогчид бага хүү нь өв хөрөнгөө эрт хүсэх нь маш хүндэтгэлгүй зүйл гэж үздэг байсан. Дараа нь хүү өв хөрөнгөө үрэн таран хийжээ. Сонсогчид хүүг буцаж ирэхэд эцэг нь түүнээс татгалзан, нүүр буруулж, бүр зодож хөөж явуулна гэж бодож байсан. Гэтэл эцэг нь хүүгээ угтахаар гүйснийг сонсохдоо тэд хэрхэн гайхаж цочирдсоныг төсөөлж үзээрэй!

Сайн самари хүний сургаалт зүйрлэлд тахилч, леви хоёр шархадсан хүнд туслахгүйгээр өнгөрөхөд сонсогчид төдийлөн гайхаагүй, учир нь тэд сүмийн удирдагчдыг авлигад идэгдсэн, хоёр нүүртнүүд гэж үздэг байжээ. Харин тэд фарисайчуудыг хүндэтгэдэг байсан бөгөөд тусламж үзүүлэх гурав дахь хүн нь фарисай хүн байх ёстой гэж бодсон. Гэтэл гурав дахь хүн нь самари хүн, угсаа гарал, шашны байр суурийн хувьд дорд хэмээн тэдний жигшдэг хүн тусламж үзүүлснийг сонсоод тэд гайхан цочирдсоныг төсөөлж үзээрэй!

Бид сургаалт зүйрлэлийн ахуй соёлын орчныг сайн ойлгох тусам сургаалыг илүү тодорхой хардаг.

Сургаалт зүйрлэлийн нарийн ширийн зүйлс ба бэлгэдэл

Зарим номлогчид сургаалт зүйрлэл дэх нарийн ширийн зүйл болгоныг бэлгэдэл агуулсан гэж буруу боддог. Жишээлбэл, зарим хүн сайн самари хүний сургаалт зүйрлэл дэх аялагчийг Йерусалимаас Иерихо руу буцахдаа буруу сонголт хийсэн, учир нь тэрээр Бурханы хараасан хот руу явжээ гэж үзсэн. Энэ нь сургаалт зүйрлэлийн сайн хөрвүүлэг биш юм. Учир нь сургаалт зүйрлэлийн зорилго нь хүн хөршөө хэрхэн хайрлах учиртайг ойлгуулах явдал юм. Нарийн ширийн зүйлс нь ямар нэг зүйлийг бэлгэддэггүй.

Номлогч хүн Марк 4:30-32 эшлэл дэх сургаалт зүйрлэлд өгүүлсэн модны дор үүрээ засах шувууд юуг бэлгэдэж байгаа талаар төсөөлж ургуулан бодож болох юм. Гэтэл энд зөвхөн жижиг үр том мөчир болж ургасныг харуулахын тулд мөчир дор нь үүрээ зассан шувуудын талаар дурджээ.

Ачлалгүй хүүгийн талаарх сургаалт зүйрлэлийн нарийн ширийн зүйлсэд бэлгэдлийн утга олох гэж оролдох шаардлагагүй юм. Жишээлбэл, гахайнууд нь бэлгэдэл биш. Хүүгийн муу нөхцөл байдлыг харуулахын тулд гахайг дурдсан (ердийн нөхцөлд еврей хүү хэзээ ч гахайтай ойрхон байдаггүй байжээ).

Сургаалт зүйрлэлийн нарийн ширийн зүйлс бэлгэдэлтэй байх нь ховор. Сургаалт зүйрлэлд бэлгэдлийн утгыг агуулсан нарийн ширийн зүйлсийн нэг жишээ бол буудай ба үрийн сүүлний тухай сургаалт зүйрлэл юм (Матай 13:38-39). Энэ сургаалт зүйрлэлийн нарийн ширийн зүйлс нь бэлгэдлийн утгатай гэдийг Есүс тийнхүү хэлсэн учраас бид мэдэж болдог.

Сургаалт зүйрлэлээр номлох нь

Номлогч хүн өөрийн ахуй соёл дахь ижил төстэй нөхцөл байдалдаа сургаалт зүйрлэлийг тохируулж ашиглах боломжтой. Гэсэн хэдий ч тэрбээр сургаалт зүйрлэл анхны сонсогчдын хувьд юу гэсэн утгатай байсныг ойлгоход цаг гаргах ёстой. Эс бөгөөс тэрээр өөрийн сонсогчдод ижил сургаалыг дамжуулж чадахгүй.

Хөрвүүлэгч бусад Бичвэрийн тодорхой хэсгээр дэмжигдээгүй хэрэгжүүлэлт эсвэл онол сургаалын үндэслэл болгон сургаалт зүйрлэлийг ашиглах ёсгүй.

Захидлуудын онцлог шинж[1]

Шинэ гэрээний олон ном нь Паул, Иаков, Петр, Иохан, Иудагийн захидлууд юм. Захидлууд хоорондоо ялгаатай ч, тодорхой шинж чанарууд нь нийтлэг байдаг. Шинэ гэрээний захидлууд нь:

1. Эрх мэдэлтэй. Шинэ гэрээний захидлууд нь зохиогчийн оршихуйг орлодог байжээ. Захидал нь бичсэн хүнийхээ эрх мэдлийг төлөөлдөг бөгөөд үүнийг ихэвчлэн захидал эхлэхдээ дурдсан байдаг.[2]

2. Нөхцөл байдалд үндэслэсэн. Шинэ гэрээний захидлууд нь ихэвчлэн тодорхой нөхцөл байдал эсвэл асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд бичигдсэн байдаг. Жишээлбэл, Галат захидлыг Иудейн шаардлагыг дагаснаар аврагдана гэж итгэдэг чуулганд хандан бичсэн. Энэ захидалдаа Паул итгэгч хүний Христ доторх эрх чөлөөг онцолжээ. Эсрэгээрээ, Коринтын чуулган эрх чөлөөгөө хэтрүүлэн хэрэглэж, бэлгийн харилцааны ёс бус байдлыг өөгшүүлж байлаа. 1 Коринт захидалдаа дуулгавартай дагах нь итгэгч хүний хариуцлага гэдгийг Паул онцолсон.

3. Итгэгчдэд хандсан. Захидлууд нь бүс нутгийн чуулгануудад (Ром), итгэгчдэд хувьчилсан (Филемон) эсвэл ерөнхий байдлаар итгэгчдэд (Иуда) хандан тус тус бичигджээ. Захидлыг хүлээн авагчид нь бүгд Бурхантай харилцах авралын харилцаанд амьдраагүй хүмүүс байлаа. Паул Коринтын итгэгчдийг зарим үйлдэлдээ гэмшихийг ятгасан. Тэр галатчуудыг сайнмэдээнд буцаж ирэхийг уриалсан. Иаков шударга бусаар баяжигчдыг шүүлт хүлээж байгааг анхааруулсан. Захидлууд нь ерөнхийдөө итгэлийн гэр бүлийн хам сэдвийн хүрээнд бичигджээ.

Захидлыг хөрвүүлэх нь

Та найзаасаа захидал хүлээн аваад нэг дор захидлыг бүрэн уншдаг. Шинэ гэрээний захидлуудыг мөн адил аргаар уншаарай. Бичигчийн дамжуулж буй сургаалыг тоймлохын тулд захидлыг бүтнээр нь унших хэрэгтэй. Уншиж байхдаа ажиглалтын жагсаалт гаргаарай. Та нарийн ширийн зүйлсийг хэдий чинээ их ажиглана, захидлыг хөрвүүлэхэд төдий чинээ сайн бэлтгэгдэх болно.

Библийн захидлуудыг уншихдаа асуух хэд хэдэн асуулт байна:

(1) Захидлын хүлээн авагч нь хэн байв?

Захидлыг хүлээн авсан чуулган эсвэл хүний талаар бид хэдий чинээ их мэднэ, захидлыг төдий чинээ сайн ойлгоно. Паулын захидлыг судлахдаа Үйлс номд тухайн хүлээн авагч чуулгантай холбоотой хэлэгдсэн зүйлсийг уншиж, судлалаа эхлүүлэх нь тустай. Энэ нь ихэвчлэн захидлыг илүү сайн ойлгоход тусалдаг. Жишээлбэл:

• Филиппой дахь чуулган хавчлагын үед байгуулагджээ (Үйлс 16:12-40). Энэ нь хүнд хэцүү нөхцөлд ч баяр хөөртэй байхыг сургасан Паулын захиасыг тодруулж байна.

• Ефес захидал (Паулын бусад захидлуудтай адил) итгэгчдэд хандан бичигджээ. Паул Ефесийн итгэгчдийн төлөө Бурханы бүх дүүрлээр бялхах… (Ефес 3:19) талаар залбирахдаа Бурханы хүүхдүүд Түүний бүрэн дүүрэн байдлыг бүр ч ихээр хүлээн авах болно хэмээн залбирч байна. Тэр итгэгчдийг “Түүний өмнө… ариун бөгөөд гэм зэмгүй байлгахаар” залбирч байна (Ефес 1:4).

(2) Захидлыг бичсэн хүн хэн байв? Захидлын хүлээн авагчтай ямар холбоотой вэ?

Та шуудангаар захидал хүлээн авахдаа "Хэнээс ирсэн бэ?" гэдгийг мэдэхийг хүсдэг. Бичигчийг хэдий чинээ сайн мэдэх тусам захидал төдий чинээ сонирхолтой болдог. Үүнтэй адилаар бид Библи дэх захидлыг бичигчийн талаар хэдий чинээ их мэдэх тусам түүний дамжуулж буй сургаалыг төдий чинээ сайн ойлгодог.

Элч Иохан захидлууддаа хайрыг онцолдог. Иохан өмнө нь "Аянгын хөвгүүд"-ийн нэг гэдгээрээ танигдсан байв (Марк 3:17). Нэгэн цагт Иохан ахтайгаа хамт Есүсээс тэнгэрээс гал буулгах зөвшөөрлийг асууж байсан юм (Лук 9:54). Харин хожим түүний бичсэн захидлууд нь тэр Пентэкостын үед Ариун Сүнсээр дүүргэгдэн, өөрчлөгдсөнийг харуулдаг.

Петр зовж шаналж буй итгэгчдийг зоригжуулахын тулд захидлуудаа бичжээ. Сатаны дайралттай тулгарахдаа тэднийг зүрх зоригтой байж чадна гэдгийг тэр батлан бичсэн (1 Петр 5:8-9). Петр амьдралынхаа эхэн үед айснаасаа болж, Есүсийг танихгүй хэмээн үгүйсгэж байсан (Марк 14:66-72). Петрийн захидлууд түүний амьдралд тохиолдсон өөрчлөлтийг харуулдаг.

Бичигч болон хүлээн авагчийн хоорондох харилцааг мэдэх нь захидлыг уншихад ихээхэн тус болдог. Паул Филиппой дахь чуулгантай халуун дулаан харилцаатай байсныг түүний захидал дахь баяр хөөрөөс нь хардаг. Нөгөөтэйгүүр Паул болон Коринтын чуулганд бослого дэгдээсэн хүмүүсийн хоорондох зөрчил нь 1 ба 2 Коринт захидал дахь ширүүн зэмлэлд хөтөлсөн байдаг.

(3) Захидлыг бичихэд юу нөлөөлсөн бэ?

Паул захидлуудаа бичихэд хүргэсэн хэд хэдэн нөхцөл байдлыг бид мэддэг. 1 ба 2 Коринт захидал нь Коринтын чуулганд тохиолдсон асуудал, үүнтэй холбоотой асуултад хариулт болгон бичигдсэн юм. Филемон захидал нь оргодол боол Онесимын өмнөөс Паулын гуйсан хүсэлт байдлаар бичигджээ.

Галатынханд хандсан захидал нь захидлын нөхцөл байдлыг ойлгох нь ямар чухал болохыг харуулдаг. Галат захидлын хэдэн эшлэлийг уншсаны дараа та "Галатчууд ямар буруу зүйл хийсэн бэ?" гэж асууж болох юм. Паул "“[Христийн] нигүүлслээр та нарыг дуудсан Түүнээс холдож, өөр сайнмэдээ рүү ийм түргэн эргэсэнд чинь би гайхлаа.” (Галат 1:6) гэж өгүүлсэн. Эдгээр шинэхэн итгэгчид итгэлээр дамжуулан нигүүлслээр зөвтгөгдөх сайнмэдээг орхисон нь удалгүй тодорхой болдог. Тэд үүний оронд үйлсээрээ зөвтгөгдөх сургаалд итгэх болжээ. Паулын хүсэл тэмүүлэл дүүрэн үгс нь эдгээр шинэхэн итгэгчдийг хайрласан хайраас нь үүджээ. Тэр зөвхөн итгэлээр зөвтгөгдөх сургаалыг тунхаглахын тулд амьдралаа зориулсан юм. Галатчууд үнэнийг орхиж, хуурамч сайнмэдээг хүлээн авч байгаад тэр гайхжээ.

Утга зохиолын хэлбэр: Тайлал

Тайлал нь эмх цэгцтэй сургаал юм. Энэ нь А цэгээс Б цэг рүү логик байдлаар шилждэг. Энэ утга зохиолын хэлбэр нь Шинэ гэрээний элч нарын захидлууд, ялангуяа Паулын захидлуудаас нийтлэг ажиглагддаг. Эдгээр захидлуудад Паул сайн багш хүний хувьд үнэнийг тодорхой байдлаар танилцуулдаг.

Тайлал нь тиймээс, болон, харин гэх мэт холбох үгсийг ашигладаг. Энэ нь ихэвчлэн асуулт, хариултыг агуулдаг. Тайлал нь үнэнийг логик арга замаар танилцуулдаг.

Колоссай захидалд Христийн мөн чанарын талаарх Паулын тайллыг харуулсан байдаг. Христ нь хүний уламжлал, гүн ухаан бүгдээс дээгүүр юм хэмээн Паул сургажээ. Паул дараах логик загварыг харуулсан:

1. Паул Христийн давуу байдлын нотолгоог танилцуулсан (Колоссай 1:15-23)

• Тэр бол... бүх бүтээлийн дээрх Ууган нь мөн.

• Бүх юмс Түүгээр... бүтээгдсэн байна.

• Тэрээр... чуулганы тэргүүн.

• Түүгээр... бүх юмсыг Өөртэйгөө эвлэрүүлсэн.

2. Паул захидлыг бичсэн зорилгоо уншигч нартаа сануулдаг. Өргөмжлөгдсөн Христийн сургаалыг харь үндэстнүүдэд хүргэх нь Паулд даалгагджээ (Колоссай 1:24–2:5).

3. Паул Христийн давуу байдлыг үгүйсгэдэг сургаалын эсрэг сэрэмжлүүлсэн (Колоссай 2:6-23).

• Бурханы хуулийг сахиснаар аврагддаг гэсэн сургаал

• Сүнснүүдтэй аюултай байдлаар харилцах зан үйл

• Сүнслэг үр дүнгийн төлөө бие махбодын сахилга батыг онцлох буруу сургаал

4. Тиймээс Христийн давуу байдлаас болж та нар ингэж амьдрах ёстой (Колоссай 3-4):

• Христэд захирагдах нь бидний ёс суртахууны зан байдалд нөлөөлнө.

  • Бид цаашид ёс бусаар авирлахгүй (Колоссай 3:1-11).

  • Бид амар тайван, талархалтайгаар амьдрах болно (Колоссай 3:12-17).

• Христэд захирагдах нь бусадтай харилцах харилцаанд нөлөөлнө (Колоссай 3:18-4:6).

5. Хаалтын мэндчилгээ нь Паул Колоссай дахь итгэгчдэд хувьчлан санаа тавьж буйг уншигчдад сануулдаг (Колоссай 4:7-18).

Паулын захидал нь Христ бол Эзэн бөгөөд захирдаг гэсэн онол сургаалын тайлал юм. Энэ нь Христийн мөн чанарын талаар болон энэхүү үнэн итгэгч бидний амьдралд хэрхэн нөлөөлдөг талаар зааж сургадаг.

Хичээл бүрийн гол санаанууд

(1) Зөв хөрвүүлэг нь бидний судалж буй Бичвэрийн багц хэсгийн утга зохиолын хэлбэрийг ойлгохыг шаарддаг.

(2) Библид агуулагддаг чухал утга зохиолын хэлбэрүүд нь:

• Түүх: бодит хүмүүс ба үйл явдлуудын талаарх үнэн зөв, түүхэн тэмдэглэлүүд юм.

Түүхийг хөрвүүлэхдээ дараах асуултуудыг асуу:

• Хүүрнэл нь юуны талаар өгүүлдэг вэ?

• Хүүрнэлд ямар хүмүүс оролцож байна вэ?

• Түүхэн үйл явдал нь дагаж хэрэгжүүлэх жишээг өгч байна уу?

• Энэ түүхэн үйл явдал ямар зарчмуудыг зааж байна вэ?

• Хуучин гэрээний хууль

Хуучин гэрээний хууль Шинэ гэрээний итгэгчдэд чухал юм. Учир нь:

• Энэ нь Бурханы мөн чанарыг илэрхийлдэг.

• Энэ нь бидэнд авралд хүргэх мэргэн ухааныг өгдөг.

• Энэ нь бидэнд Бурханы хүслийг ойлгож мэдэхэд тусалдаг.

Хуучин гэрээний хуулийн гурван ангиллын талаар мэдэх нь тустай:

• Ёслолтой холбогдох хуулиуд

• Иргэний хуулиуд

• Ёс суртахууны хуулиуд

Хуучин гэрээний хуулийг хөрвүүлэхдээ дараах асуултуудыг асуу:

• Энэ текст анхны сонсогчдын хувьд юу гэсэн утгатай байсан бэ?

• Библийн цаг үеийн сонсогчид болон бидний цаг үеийн хооронд ямар ялгаа байна вэ?

• Энэ текстэд ямар зарчмуудыг зааж байна вэ?

• Шинэ гэрээнд энэ зарчмыг ямар нэгэн байдлаар авч ашигласан уу?

• Яруу найраг

Еврей яруу найргийн онцлог шинжүүд:

• Параллелизм

• Дүрслэл, хэлц үг

• Мэргэн ухааны зохиол: амьдрал хэрхэн явагддагийг зааж сургадаг.

• Сургаалт үг: амьдралын ажиглалтыг товч бөгөөд тодорхой илэрхийлдэг.

Сургаалт үгийг хөрвүүлэхдээ дараах асуултуудыг асуу:

• Энэ Бичвэр ямар ерөнхий зарчмыг зааж байна вэ?

• Энэ зарчимд хамаарахгүй тохиолдлууд нь юу байж болох вэ?

• Библийн ямар хүмүүс энэ зарчмыг амьдралаараа харуулдаг вэ?

• Хуучин гэрээний эш үзүүллэг: Бурханаас ирсэн мэдээг дамжуулдаг.

Хуучин гэрээний эш үзүүллэгийг хөрвүүлэхдээ дараах асуултуудыг асуу:

• Эш үзүүлэгч өөрийнхөө цаг үед юуг өгүүлсэн бэ?

• Түүний мэдээнд хүмүүс хэрхэн хариу үйлдсэн бэ?

• Эш үзүүлэгчийн мэдээний аль зарчим нь өнөөгийн бидэнд хамааралтай вэ?

• Апокалиптик зохиол

Апокалиптик зохиолыг хөрвүүлэхдээ дараах зүйлсийг санаарай:

• Энэ нь бэлгэдлийн шинж чанарыг ихээр агуулдаг.

• Энэ нь үйл явдлыг дарааллын дагуу үргэлж харуулдаггүй.

• Энэ нь ижил үйл явдал/орчны талаар олон давтаж, давтах бүрдээ өөр өөр нарийн ширийн зүйлсийг илчилдэг.

Апокалиптик зохиолын хамгийн чухал сэдвүүд нь:

• Өнөөгийн ертөнцийн бузар муу, шударга бус байдлыг үл харгалзан, итгэлээ сахих

• Өөрийн хүмүүстээ туслахаар ирдэг хэмжээлшгүй эрх мэдэлт Бурхан

• Сургаалт зүйрлэл: Сургаалт зүйрлэл нь сүнслэг үнэнийг байгалийн болон амьдралын нөхцөл байдалтай харьцуулан заах арга юм. Ихэвчлэн сургаалт зүйрлэлийг хүмүүсийн асуулт болон хандлагад хариу болгон өгүүлдэг байжээ.

• Сургаалт зүйрлэлийг хөрвүүлэхдээ дараах асуултуудыг асуу:

  • Сургаалт зүйрлэлийг хэрхэн танилцуулсан бэ?

  • Сургаалт зүйрлэлийн дүгнэлт нь юу байв?

  • Сургаалт зүйрлэл ямар хариу үйлдэл эсвэл хандлагын өөрчлөлтөд уриалж байна вэ?

  • Анхны сонсогчид ямар хариу үйлдэл үзүүлсэн бэ?

• Захидал

Шинэ гэрээний захидлууд нь:

• Эрх мэдэлтэй

• Нөхцөл байдалд үндэслэсэн

• Итгэгчдэд хандсан

Захидлыг хөрвүүлэхдээ дараах асуултуудыг асуу:

• Захидлын хүлээн авагч нь хэн байв?

• Захидлыг бичсэн хүн хэн байв? Захидлын хүлээн авагчтай ямар холбоотой вэ?

• Захидлыг бичихэд юу нөлөөлсөн бэ?

• Тайлал: эмх цэгцтэй сургаал

1-р хичээл дээр та энэ курсын туршид судлах Бичвэрийн багц хэсгийг сонгосон. Таны судалж буй багц хэсгийн утга зохиолын хэлбэр юу вэ? Энэ багц хэсгийг илүү их ойлгохын тулд хичээл дээр үзсэн материалыг ашигла. Утга зохиолын тодорхой нэг хэлбэртэй холбоотой хөрвүүлгийн асуултуудад хариулаарай.