Lesson 11: ეზეკიელი და დანიელი

ამ გაკვეთილის ბოლოს, სტუდენტმა უნდა:

(1) იცოდეს ეზეკიელისა და დანიელის დაწერის სავარაუდო თარიღი და ისტორიული გარემო.

(2) გამოკვეთოს ეზეკიელისა და დანიელის ძირითადი თემები და მიზნები.

(3) ესმოდეს აპოკალიფსური წინასწარმეტყველების განმარტების საკითხები.

(4) პატივს სცემდეს ღვთის უზენაესობას კაცობრიობის ისტორიაზე.

(5) უკავშირებდეს ეზეკიელისა და დანიელის გზავნილს დღევანდელი ქვეყნიერების საჭიროებებს.

წაიკითხეთ ეზეკიელი და დანიელი.

დაიზეპირეთ ეზეკიელი 36:25-27.

ეზეკიელს და დანიელს ბევრი რამ აქვთ საერთო იერემიასთან. სამივე წიგნი მომდინარეობს იერუსალიმის დაცემის წლებიდან. დანიელი და ეზეკიელი ბაბილონში არიან, ხოლო იერემია იერუსალიმში. სანამ იერემია საკუთარი თვალით უყურებდა იერუსალიმის განადგურებას, ეზეკიელი ბაბილონში მდებარე თავისი სახლიდან ხილვებში ხედავდა მის განადგურებას. იერემიასა და ეზეკიელზე უმცროსი დანიელი, ბაბილონში წაიყვანეს იერუსალიმის პირველი დაპყრობის დროს.

მიუხედავად იმისა, რომ თითოეული ეს წიგნი შეიცავს იმედისა და აღდგენის გზავნილს, მომავალ აღდგენაზე მეტი ფოკუსირება ხდება ეზეკიელსა და დანიელში, ვიდრე იერემიაში. იერემიას მთავარი გზავნილი იყო იერუსალიმის განკითხვა; ეზეკიელმა დაინახა აღდგენის შთამაგონებელი ხილვა; დანიელმა იწინასწარმეტყველა ღვთის განზრახვების საბოლოო შესრულება შორეულ მომავალში.

ეზეკიელის ისტორიული გარემო

ეზეკიელის სახელი ნიშნავს „ღმერთმა გააძლიერა“. ის იოშიას მიერ კანონის აღმოჩენამდე ცოტა ხნით ადრე დაიბადა, ძვ.წ. 621 წელს. როგორც მღვდლის შვილი, ეზეკიელი შეესწრო იმ აღორძინებას, რომელიც თან ახლდა იოშიას რეფორმებს და სავარაუდოდ მოისმინა იერემიას ქადაგებაც.

ეზეკიელი წაყვანილ იქნა ბაბილონში იეჰოიაკიმის აჯანყების შემდეგ ძვ. წ. 597 წ. ის დამკვიდრდა გადასახლებულთა თემის დასახლებაში ქაბარის არხზე ქალაქ ნიპურთან. ეზეკიელი დაქორწინებული იყო, მაგრამ მისი შვილები არ არის ნახსენები.

იერუსალიმში მღვდლად მსახურების ნაცვლად, ეზეკიელი წინასწარმეტყველად მსახურობდა გადასახლებულთა შორის (ეზეკიელი 8:1; 14:1; 20:1). მღვდლის მსახურება ოცდაათი წლის ასაკში იწყებოდა და ორმოცდაათი წლის ასაკში სრულდებოდა (რიცხვნი 4:3). ეზეკიელმა პირველი ხილვა იხილა დაახლოებით ოცდაათი წლის ასაკში, ხოლო ხილვა, რომლითაც წიგნი მთავრდება, ეზეკიელმა იხილა, როდესაც ორმოცდაათი წლის იყო.[1] იერემიას მსგავსად, ეზეკიელის გზავნილებიც ყოველთვის არ არის ქრონოლოგიურად თანმიმდევრული. ეზეკიელის წინასწარმეტყველება ნაბუქოდონოსორის მიერ ეგვიპტის დამარცხების თაობაზე, (ეზეკიელი 29:17-21). ძვ. წ. 571 წ. იყო წარმოთქმული, ორი წლის შემდეგ იმ ხილვიდან, რომლითაც წიგნი მთავრდება.

იერემიას მთავარი აუდიტორია იერუსალიმის მოსახლეობა იყო, მაგრამ ის წერილებს წერდა ბაბილონში გადასახლებულებს. ეზეკიელის ძირითადი აუდიტორია ბაბილონის ებრაელები იყვნენ, მაგრამ ის წერილებს წერდა იერუსალიმის მკვიდრებს.

მიზანი

ბაბილონში გადასახლებულებს ბევრი კითხვა ჰქონდათ:

• „რამდენ ხანს გაგრძელდება გადასახლება?

• "რა მოუვა ჩვენს ქალაქს?"

• "არსებობს მომავლის იმედი?"

ეზეკიელმა უპასუხა, რომ ტყვეობა მრავალი წელი გაგრძელდება. მან დაწერა იერუსალიმის ხალხის გასაფრთხილებლად, რომ ისინი მალე შეუერთდებოდნენ ბაბილონში გადასახლებულებს. ქალაქის დანგრევის შემდეგ ეზეკიელმა აღადგინა ღვთის აღთქმა. საბოლოო ჯამში, ეზეკიელის წიგნი იმედის გზავნილია; ღმერთმა არ უარყო თავისი ხალხი.

ეზეკიელის მონახაზი

ეზეკიელის მოწოდება (ეზეკიელი 1–3)

ეზეკიელის მოწოდება, ისევე როგორც მისი მრავალი გზავნილი, მიეცა ღვთისგან ხილვის სახით. ხილვა შედგებოდა ხუთი ეპიზოდისგან:

• გარემო, ვითარება (1:1-3)

  • მიახლოება ღვთის ტახტთან (1:4-28)

• მოწოდება (2:1-3:11)

  • ღვთის ტახტიდგან წასვლა (3:12-13)

• გარემო, ვითარება (3:14-15)

ესაიასა და იერემიას მსგავსად, ეზეკიელიც მოწოდებული იყო ექადაგა ხალხისთვის, რომელიც მას არ მოუსმენდა. ღმერთმა უთხრა ეზეკიელს, რომ სხვა ენაზე მოლაპარეკე ხალხთან საუბარი უფრო ადვილი იქნებოდა, ვიდრე იუდას მეამბოხე ხალხთან. ის „ჯიუტი და თვითნებაა“. მაგრამ ღმერთმა დაარწმუნა ეზეკიელი: „გავამაგრებ შენს სახეს მათი სახის პირისპირ და შენს შუბლს მათი შუბლის პირისპირ” (ეზეკიელი 3:7-8). ღმერთმა გააძლიერა ეზეკიელი მისი რთული მისიისთვის.

იუდას გასამართლება (ეზეკიელი 4–24)

მთელი რიგი ხილვებითა და სიმბოლური ქმედებებით ეზეკიელმა ბაბილონში გადასახლებულებს განკითხვის ამბავი მიუტანა. წიგნის გზავნილში მთავარი ადგილი უკავია ეზეკიელის ხილვას 8-11 თავებში. ეზეკიელმა იხილა სისაძაგლენი თავად ტაძარში; უხუცესები ტაძარში კერპთაყვანისმცემლობას ეწეოდნენ. ამის საპასუხოდ ღმერთმა ექვს ჯალათს უბრძანა ხალხის განადგურება და „გვამებით აევსოთ ეზოები” (ეზეკიელი 9:7). ეზეკიელი უყურებდა, როგორ ტოვებდა ღვთის დიდება ტაძარს. ეს ნაწილი (ეზეკიელი 10–11 თავები) თანხვედრაშია იერემიას ტაძრის ქადაგებასთან (იერემიას მე-7თავი) გზავნილით ტაძრის განკითხვის შესახებ.

ეზეკიელმა წარმოთქვა მთელი რიგი ქადაგებები და იგავები, რითიც წინასწარ ამცნო იერუსალიმის დაცემა. განკითხვის გზავნილებმა კულმინაციას მიაღწია ეზეკიელის ცოლის გარდაცვალებასთან ერთად. ღმერთმა უბრძანა ეზეკიელს, არ ეჩვენებინა გლოვის და მწუხარების გარეგანი გამოვლინება. როდესაც ხალხმა ჰკითხა მას, თუ რატომ არ გლოვობდა ცოლის გარდაცვალებას, ეზეკიელმა უპასუხა, რომ იერუსალიმი ისეთ საშინელებებს გადაიტანდა, რომ გადარჩენილები ვერც კი შეძლებდნენ თავიანთი საყვარელი ადამიანებისთვის გლოვის რიტუალების შესრულებას (ეზეკიელი 24:15-27).

უცხო ერების განკითხვა (ეზეკიელი 25–32)

წინასწარმეტყველურ წიგნებში მნიშვნელოვანი თემაა ღმერთის უზენაესობა ყველა ერზე. ისრაელის მეზობლების ცრუ ღმერთებისგან განსხვავებით, იაჰვე ადგილობრივი ღვთაება არ არის. ღვთის უზენაესობის დემონსტრირებით ყველა ხალხზე, ეზეკიელმა წინასწარ გამოაცხადა მსჯავრი ყამონის, მოაბის, ედომის, ფილისტიის, ტვიროსის, სიდონისა და ეგვიპტის წინააღმდეგ. ისრაელის მტრები „მიხვდებიან, რომ მე ვარ უფალი, როცა აღვასრულებ მასში სამართალს და წმიდად გამოვჩნდები მასში” (ეზეკიელი 28:22).

ისრაელის აღდგენა (ეზეკიელი 33–39)

იერუსალიმის დაცემის შემდეგ ეზეკიელის გზავნილი განკითხვიდან აღდგინებაზე გადადის. თავისი სახელის გულისთვის ღმერთი აღადგენს მის ხალხს (ეზეკიელი 36:16-23). ფიზიკური აღდგენისას ღმერთი მათ თავიანთ მიწაზე დააბრუნებს; სულიერი აღდგენისას ღმერთი განაახლებს მათ გულებს. ღმერთი ჰპირდება ისრაელს წყლით განწმენდას (რაც გარეგნულად წმენდს) და მისცემს ახალ გულს და ახალ სულს (რაც შინაგანად განწმენდს).[1] ისრაელის ახალი ცხოვრება ასახულია ეზეკიელის ხილვაში გამომშრალი ძვლებით სავსე ველის შესახებ, რომელიც აღდგება ღვთის სულის შთაბერვით.

ისრაელის ახალი ტაძარი (ეზეკიელი 40–48)

ეზეკიელი ასრულებს ხილვით, რომელიც წასაკითხად შთამაგონებელია, მაგრამ ძნელია განსამარტად. ღმერთმა ეზეკიელი მაღალ მთაზე წაიყვანა და ახალი ტაძრის ხილვა უჩვენა. ეზეკიელმა იხილა ახალი ტაძარი, სამსხვერპლო და შესაწირავი, მდინარე, რომელიც მიედინებოდა ტაძრიდან ერებისთვის განკურნების მოსატანად, აღდგენილი ერის ტომობრივი საზღვრები და იერუსალიმის თორმეტი კარიბჭე. რაც მთავარია, ეზეკიელმა დაინახა, რომ ღვთის დიდება დაბრუნდა იერუსალიმში.[2]

ბიბლიის კომენტატორები ვერ თანხმდებიან ამ ხილვის ზუსტ მნიშვნელობაზე. იმის გამო, რომ ღვთისმოსავი ქრისტიანები, რომლებიც ერთგულნი არიან წმიდა წერილის ჭეშმარიტებისადმი, ვერ თანხმდებიან ხილვის დეტალებზე, ჩვენ უნდა ვიყოთ დიდსულოვნები იმ მორწმუნეების მიმართ, რომლებიც შეიძლება ჩვენგან განსხვავებულად განმარტავენ ამ ხილვის მნიშვნელობას. ხედვის ინტერპრეტაციის რამდენიმე ვარიანტი მოიცავს:

1. ზოგი აღიქვამს ამ ხილვას, როგორც დაპირებას, რომ ტაძარი აღდგება იუდას იერუსალიმში დაბრუნების შემდეგ. ამ თვალსაზრისით, რწმენის ნაკლებობამ ხელი შეუშალა ადამიანებს მიეღწიათ ყველაფრისთვის, რაც ღმერთმა აჩვენა ეზეკიელს.

2. ზოგი ამ ხილვაში მიწიერი მილენიუმის (ათასწლიანი მეფობის) სურათად ხედავს. ამ თვალსაზრისით, დედამიწაზე ქრისტეს ათასწლიანი მეფობის დროს ტაძარი აღდგება და მსხვერპლშეწირვა აღდგება, როგორც შეხსენება ქრისტეს გამომსყიდველი სიკვდილის შესახებ.

3. ზოგი ამ ხილვაში ხედავს ღმერთის მოქმედების სურათს დღევანდელი ეკლესიის მეშვეობით. ამ გადმოსახედიდან ღმერთი ეკლესიის მეშვეობით ასრულებს მის მიერ აღთქმულს.

4. ზოგი ამ ხილვას აღიქვამს, როგორც ღვთის თანდასწრების მეტაფორას მის ხალხთან, ახალ ცასა და ახალ დედამიწაზე. ამ თვალსაზრისით, ტაძარი და მსხვერპლშეწირვა არის სამოთხეში ღვთისმსახურების ასახვა; პირდაპირი მნიშვნელობით ისინი აღარ აღდგება.

5. და ბოლოს, ზოგიერთს მიაჩნია, რომ ხილვა შეიცავს როგორც პირდაპირი, ასევე სიმბოლური მნიშვნელობის ელემენტებს. ამ თვალსაზრისით, ეზეკიელის 40-48 თავები ნაწილობრივ შესრულდა იერუსალიმში დაბრუნებისას და სრულად შესრულდება ბოლო დღეებში.

ეზეკიელის წინასწარმეტყველური სტილი

ეზეკიელის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ასპექტი არის ის, თუ როგორ აწვდის წინასწარმეტყველი ღვთის გზავნილს თავის მსმენელებს. წიგნის აღსაქმელად და გასაგებად მნიშვნელოვანია ეზეკიელის წინასწარმეტყველებების ორი ასპექტი: ეზეკიელის მიერ დრამატიზმის გამოყენება და მისი ხილვები.

ეზეკიელს ზოგიერთი მისი გზავნილის განსახიერება ევალება. ის თიხის აგურზე წერს სახელს „იერუსალიმი“ და ალყაში აქცევს აგურს, ნაბუქოდონოსორის მიერ იერუსალიმის ალყაში მოქცევის საწინასწარმეტყველოდ (ეზეკიელი 4:1-3). ის წევს მარცხენა მხარეს 390 დღის განმავლობაში, რათა წარმოაჩინოს ისრაელის ურჯულოება; ორმოცი დღე წევს მარჯვენა მხარეს, რათა წარმოაჩინოს იუდას ურჯულოება (ეზეკიელი 4:4-8).

ეზეკიელი თავს იპარსავს და თმას ნაწილებად ყოფს. 1/3 დაწვა, რაც ხანძარს სიმბოლირებს იერუსალიმში; 1/3 ხმლით დააქუცმაცა, რაც ბრძოლაში სიკვდილს სიმბოლირებს; 1/3 ქარში გაფანტა, რაც გადასახლებაში მყოფი ებრაელების გაფანტვას სიმბოლირებს. ღმერთი ეუბნება ეზეკიელს, შეინახოს მოჭრილი თმის ნაწილი და მოსასხამის კიდეებში გამოიკრას; ეს არის ნატამალი, რომელიც გადარჩება იერუსალიმში (ეზეკიელი 5:1-12).

ეზეკიელის ხილვების განმარტება შეიძლება რთული იყოს. ზოგიერთ მკითხველს იმდენად იტაცებს ხილვების დეტალები, რომ მხედველობიდან კარგავს ძირითად გზავნილს. ეზეკიელი იყენებს ენას, რომელიც გვაჩვენებს, რომ იგი არ ცდილობს ზუსტად წარმოაჩინოს ის, რაც ნახა; თხუთმეტჯერ ახსენებს, რომ რაღაცას „ჰგავდნენ“ და სამჯერ აღწერს დანახულს სიყვით „თითქოს“ ან "როგორც". ის ადამიანურ ენას იყენებს ისეთი რამის ასაღწერად, რაც ადამიანის აღქმის მიღმაა.

მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ არ გვესმის ეზეკიელის ხილვების ყველა დეტალი, საერთო გზავნილი ნათელია: ღმერთი განსჯის თავის ხალხს ცოდვის გამო. შემდგომში, განკითხვის აღსრულების შემდეგ, ღმერთი აღადგენს თავის ხალხს. მისი დიდება კვლავ დამკვიდრდება თავის ხალხში.

დანიელის ისტორიული გარემო

დანიელი ბაბილონში წაიყვანეს ძვ. წ. 605 წ. გადასახლებულ ებრაელთა პირველ ჯგუფთან ერთად. სავარაუდოდ იმ დროისთვის მოზარდი იყო, მან თავისი ხანგრძლივი სიცოცხლის დარჩენილი ნაწილი ბაბილონში წინასწარმეტყველად გაატარა. დანიელის წიგნში ჩაწერილია მოვლენები ძვ. წ. 536 წ.-მდე, ეს იყო სპარსეთის მეფე კიროსის მმართველობის მესამე წელი (დანიელი 10:1). დანიელმა უშუალოდ იხილა იუდას დაცემა, ბაბილონის იმპერიის დაცემა და სპარსეთის იმპერიის აღზევება.

სახელი დანიელი ნიშნავს „ღმერთი ჩემი მოსამართლეა“, შესაბამისი სახელია წინასწარმეტყველისთვის, რომელიც ქადაგებდა ღვთის უზენაესობის შესახებ მთელ მსოფლიოში. დანიელი აჩვენებს, რომ ღმერთი არის სამყაროს მსაჯული. ღმერთი შეასრულებს თავის განზრახვას ისტორიაში.

მიზანი

ჩაგვრისა და არეულობის დროს დანიელი წერს ორ მნიშვნელოვან ჭეშმარიტებას: ღვთისადმი ერთგულების მნიშვნელობასა და ღმერთის უზენაესობის რეალობას კაცობრიობის ისტორიაზე. მიუხედავად არსებული ვითარებისა, ღმერთი საბოლოო ჯამში გაამართლებს თავის ხალხს. დანიელი აჩვენებს, რომ მთელი მსოფლიო ისტორია და არა მხოლოდ ისრაელის ისტორია, ახორციელებს ღვთის განზრახვებს.

დანიელის სტრუქტურა

ერთგულება ბაბილონის კარზე (დანიელი 1–6)

დანიელისა და მისი სამი მეგობრის ამბავი გადასახლების დროს ერთგულების ნიმუშებს იძლევა. ისინი აჩვენებენ, რომ წარმართულ სამყაროშიც კი შესაძლებელია ერთგულების შენარჩუნება.

დანიელის პირველივე წინადადებები ადგენს ღვთის უზენაესობის თემას:

იუდას მეფის იეჰოიაკიმის მეფობის მესამე წელს ბაბილონის მეფე ნაბუქოდონოსორმა გამოილაშქრა იერუსალიმზე და ალყა შემოარტყა მას. და გადასცა მას უფალმა იუდას მეფე იეჰოიაკიმი და ღვთის ტაძრის ჭურჭლეულის ნაწილი (დანიელი 1:1-2).

ნაბუქოდონოსორმა ალყა შემოარტყა იერუსალიმს; მაგრამ თვით უფალი იყო, ვინც, „ხელში ჩაუგდო მას“. ღმერთმა მიანიჭა ბაბილონს გამარჯვება.

ვინაიდან ღმერთი უზენაესი და სუვერენულია, ღვთის ხალხი უნდა იყოს მისი ერთგული მაშინაც კი, როდესაც თითქოს ღვთის მტრები განაგებენ სიტუაციას. დანიელის წიგნი გვაჩვენებს ღვთისადმი ერთგულებას მთელი რიგი ილუსტრაციებით:

• დანიელი და მისი მეგობრები უარს ამბობენ ბაბილონის წეს-ჩვეულებებით თავის „შებილწვაზე“. ღმერთი აფასებს მათ ერთგულებას და ანიჭებს წარმართი მეფის კეთილგანწყობას (დანიელი 1).

• ღმერთი აძლევს დანიელს ნაბუქოდონოსორის სიზმრის განმარტებას. ღმერთი დანიელსა და მის მეგობრებს ბაბილონში გავლენიან პოზიციებზე აყენებს (დანიელი 2).

• დანიელის მეგობრები უარს ამბობენ წარმართული კერპის წინაშე პირქვე დამხობით თაყვანისცემაზე.[1] ღმერთი პატივს მიაგებს მათ ერთგულებას ცეცხლოვან ღუმელში მათი სიცოცხლის გადარჩენით. მეფე გაოგნებულია, როდესაც ცეცხლში ხედავს სამის გარდა მეოთხესაც, რომელიც „ღვთის ძესა ჰგავს” (დანიელი 3).

• ღმერთი თავის უზენაესობას ნაბუქოდონოსორის დამდაბლებით ავლენს (დანიელი 4).

• ღმერთი თავის უზენაესობას იმით აჩვენებს, რომ წაართვა სამეფო ბელშაცარის და გადასცა დარიოს მიდიელს (დანიელი 5).

• როდესაც დანიელი ღვთისადმი ერთგულების გამო ლომების ხაროში ჩააგდეს, ღმერთმა ის სიკვდილისგან იხსნა (დანიელი 6).

ეს გაცილებით მეტია, ვიდრე უბრალო საბავშვო ისტორიები; ისინი გვაძლევენ ერთგულების მძლავრ ილუსტრაციებს ყველა სიტუაციაში. როდესაც დანიელი და მისი მეგობრები ღმერთის ერთგულნი დარჩნენ, ღმერთიც მათი ერთგული იყო.

ხილვები ღვთის უზენაესობის შესახებ (დანიელი 7–12)

ეს ნაწილი საგულდაგულოდ არის დაკავშირებული წიგნის პირველ ნახევართან. ორი ნაწილი ენითაა დაკავშირებული (2–7 თავი არის არამეულ ენაზე და არა ებრაულზე). ეს ორი ნაწილი ერთმანეთთან დაკავშირებულია ასევე აქცენტირებით ღვთის უზენაესობის თემაზე.

დანიელი ხედავს ხილვებს, რომლებიც მოწმობენ ღვთის უზენაესობაზე კაცობრიობის ისტორიაში. ღმერთი არ არის მხოლოდ ებრაელთა ღმერთი; ის მთელი დედამიწის ღმერთია.

ხილვები დანიელის 7–12 თავებში არ არის ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით. სამაგიეროდ, ისინი ერთსა და იმავე მოვლენას მრავალჯერ ეხებიან. ერთერთი მწერლის ვარაუდით, დანიელის 7-12 თავები სპირალურ კიბეს ჰგავს; რადგან ყოველ თავს უფრო მაღალ საფეხურზე ავყავართ, რაც სულ უფრო მკაფიო ხედვას გვაძლევს ღვთის მოქმედების შესახებ კაცობრიობის ისტორიაში.[2]

ოთხი მხეცის ხედვა (დანიელი 7)

ზღვიდან ამოსული ოთხი დიდი მხეცი უპირისპირდება ტახტზე მჯდარი დღეებით ძველის დიდებას. ყველაზე საშინელი იყო მეოთხე მხეცი; ათი რქა და რკინის კბილები ჰქონდა და შთანთქავდა ყველაფერს, რაც სხვა მხეცებისგან დარჩა. მხეცების დამარცხების შემდეგ, დღეებით ძველმა კაცის ძეს დიდება და ძალაუფლება გადასცა.

როდესაც დანიელმა განმარტება ითხოვა, მას ეთქვა, რომ ოთხი დიდი მხეცი არის ოთხი სამეფო, რომელიც წარმოიშობა დედამიწაზე. მეოთხე სამეფო სხვებს შთანთქავს. ათი რქა არის ათი მეფე, რომელიც მოვა ამ მეოთხე სამეფოდან. ყველაზე პატარა დაიმორჩილებს სამ მეფეს და ილაპარაკებს უზენაესის წინააღმდეგ. ის წმინდანებს დაუპირისპირდება „დროის, ორი დროისა და ნახევარი დროის მანძილზე“, რის შემდეგაც წმინდანები იცხოვრებენ მარადიულ სასუფეველში.

ვერძისა და ვაცის ხილვა (დანიელი 8)

ამ ხილვაში ვერძი ორი რქით (ერთი რქა უფრო გრძელი ჰქონდა მეორეზე) უძლიერესი იყო. თვალებს შორის ერთი რქის მქონე ვაცმა ვერძი დაამარცხა, მაგრამ მას მოსტყდა დიდი რქა და მის ნაცვლად ოთხი რქა ამოუვიდა. მათგან ერთ-ერთი მეტისმეტად გაიზარდა და ზეცამდე აღწევდა. დედამიწაზე დაანარცხა და გათელა მხედრობისა და ვარსკვლავთა ნაწილი და თავი პრინცად გამოაცხადა. გაბრიელმა დანიელს აუხსნა, რომ ორრქიანი ვერძი წარმოადგენდა მიდიისა და სპარსეთის მეფეებს. ვაცი იყო საბერძნეთი; დიდი რქა იყო მისი მეფე; პატარა რქები საბერძნეთიდან წარმოქმნილი მცირე სამეფოები იყო; რქა, რომელიც ზეცამდე გაიზარდა, იყო ბოროტი მეფე, რომელიც გაანადგურებდა წმინდა ხალხს. ეს მეფე განადგურდებოდა, მაგრამ არა ადამიანის ძალით.

ხილვა სამოცდაათი კვირის შესახებ (დანიელი 9)

როდესაც დანიელი შუამდგომლობდა ტანჯული ებრაელებისთვის, გაბრიელმა უთხრა, რომ ისრაელს სამოცდაათი შვიდეული მოუწევს იტანჯოს თავისი ცოდვებისთვის. შემდეგ აღადგენდნენ იერუსალიმს და ცხებული მმართველის მოსვლამდე, სამოცდაცხრა შვიდეული უნდა დალოდებოდნენ. სხვა მმართველი გაანადგურებს იერუსალიმს, დადებს ისრაელთან აღთქმას ერთ შვიდეულში და დაამკვიდრებს გაპარტახების სისაძაგლეს, ანამ დადგენილი განადგურება არ ეწევა.

ისრაელის მომავლის ხილვები (დანიელი 10–11)

დანიელმა იხილა მამაკაცი, რომელიც სელით იყო შემოსილი, ოქროს ქამრით, სახე ელვის მსგავსი, თვალები ანთებული ლამპრებივით და მკლავები და ფეხები ბრინჯაოს მსგავსი. წარმოგზავნილმა უთხრა დანიელს, რომ სამი მეფე აღდგება სპარსეთში, ხოლო მეოთხე უხელმძღვანელებს საბერძნეთის წინააღმდეგ ბრძოლას. ძლევამოსილი მეფის გამოჩენის შემდეგ მისი სამეფო ოთხ ნაწილად გაიყოფა. სამხრეთისა და ჩრდილოეთის მეფეებს შორის ომი დასრულდება ჩრდილოეთის მეფის მიერ ძალაუფლების მოპოვებით. ის განდევნის მორწმუნეებს და დაამყარებს „გაპარტახების სისაძაგლეს.”

დანიელის ხილვების დასკვნა (დანიელი 12)

საბოლოო ჯამში, მთავარანგელოზი მიქაელი აღდგება დიდი ჭირის დროს, რათა გადაარჩინოს ყველა, ვისი სახელიც წიგნშია ჩაწერილი. ეს მოხდება „დადგენილი დროის, დროებსა და დროის ნახევარის“ შემდეგ” (დანიელი 12:7). ანგელოზმა უთხრა, რომ ეს იქნება 1290 დღე გაპარტახების სისაძაგლედან.

იმპერიები დანიელის ხილვებში

იმპერიების ზოგადი გაგება დანიელის ხილვებში ნაჩვენებია ქვემოთ მოცემულ ცხრილში.

თემები დანიელში

მიუხედავად იმისა, რომ მეცნიერები არ ეთანხმებიან დანიელის ხილვების დეტალებს, წიგნში ნაჩვენებია სამი თემა.

ღვთის უზენაესობა

ღვთის მფარველობის ისტორიებით 1-6 თავებში და ხილვებით 7-12 თავებში, დანიელმა აჩვენა, რომ ღმერთი უზენაესია არა მხოლოდ იერუსალიმზე, არამედ მთელ მსოფლიოზეც. უცხო ქვეყანაში მცხოვრები დევნილებისთვის ეს ძლიერი გზავნილი იყო. დაწყებული შესავალშივე ღმერთის უზენაესობაზე მოწმობით, რომელმაც იუდა გადასცა ნაბუქოდონოსორს და დამთავრებული დღეთა უძველესის წინასწარმეტყველური აღწერით, რომელიც აფუძნებს მარადიულ სამეფოს თავისი ხალხისთვის, დანიელი გვიჩვენებს, რომ ღმერთი განაგებს კაცობრიობის ისტორიას.

კაცობრიობის სიამაყე

დანიელი გვასწავლის, რომ ღმერთი იხსნის ერთგულებს და განსჯის ამაყებს. 1-6 თავებში ბაბილონის მმართველები ღმერთსა და მის ხალხს უპირისპირდებოდნენ. ამბები ნაბუქოდონოსორის დამდაბლების (დანიელი 4) და ბელშაცარზე ღვთის სამსჯავროს შესახებ (დანიელი 5) გვაჩვენებს, რომ ღმერთი ამდაბლებს ამპარტავნებს.[3]

7–12 თავებში მთელი რიგი მსოფლიო ლიდერები ეწინააღმდეგებიან ღვთის განზრახვებს. თითოეული მათგანი საბოლოოდ დამარცხდა. დღეთა უძველესი და ძე კაცისა ანაცვლებს ამ მიწიერ მმართველებს. დანიელის ბოლო თავებში ზეციური ძალები ანადგურებენ ღვთის მტრებს.

ღვთის ხალხის საბოლოო გამარჯვება

მიუხედავად იმისა, თუ როგორ განიმარტება სამეფოები დანიელის ხილვებში, ღვთის ხალხის საბოლოო გამარჯვება აშკარაა. დანიელი აღწერს ღვთის მარადიული სამეფოს მოსვლის შეყოვნებას, დაყოვნებას, რომლის დროსაც ღვთის ხალხი განსაცდელს და დევნას განიცდის. თუმცა, ვინც ერთგულია, საბოლოოდ გამარჯვებით ტკბება.

დანიელის მთავარი გზავნილი დღეს ერთგულებისკენ მოწოდება და გამოწვევაა. ღმერთისა და მისი ხალხის საბოლოო გამარჯვების გამო, მორწმუნეებმა დღეს ერთგულად უნდა იცხოვრონ.

ეკლესია ხანდახან ცდუნებას განიცდიდა ქვეყნიერებიდან გასულიყო „სულიერი“ საზრუნავების გეტოში, ხოლო ცხოვრების სხვა სფეროები მიეტოვებინა. აბრაამ კუიპერმა თქვა: “ჩვენი ადამიანური არსებობის მთელს ტერიტორიაზე არ არსებობს არც ერთი სანტიმეტრი, რომელზედაც, ყველაფრის უფალი, ქრისტე არ წამოიძახებდა: "ჩემია!” მე-19 საუკუნის ეს ჰოლანდიელი მეცნიერი, პოლიტიკოსი და ქრისტიანი მიხვდა, რომ ღმერთი უზენაესი და ყველაფრის მფლობელია.

ეზეკიელის ბოლო თავები და დანიელის ბოლო ნახევარი აცხადებს ღვთის უზენაესობას მთელ კაცობრიობის ისტორიაზე. ღმერთი აღასრულებს თავის მიზნებს. ეს მნიშვნელოვანია ორი მიზეზის გამო:

1. ეს გულდაჯერებულობას იძლევა ამქვეყნიური წინააღმდეგობის წინაშე. როგორც უცხო ქვეყანაში გადასახლებულები, დანიელი და ეზეკიელი ენდობოდნენ ღმერთს მისი მიზნების შესრულებაში. დანიელი იმისთვის ცხოვრობდა, რომ ზოგიერთი ამ მიზნის შესრულება ენახა; ეზეკიელს სავარაუდოდ არ უცოცხლია იმდენ ხანს, რომ გადასახლებიდან დაბრუნება ენახა. თუმცა, ორივემ იცოდა, რომ ღმერთი თავის განზრახვებს შეასრულებდა. როგორც 21-ე საუკუნის ქრისტიანები, ჩვენ ვცხოვრობთ დარწმუნებულნი, რომ ღმერთი აკონტროლებს ჩვენს სამყაროს. ვერაფერი დაძლევს მის მიზნებს და განზრახვებს.

2. ის გვახსენებს ჩვენს პასუხისმგებლობას, ვიცხოვროთ ერთგულად ყოველდღიურ ცხოვრებაში. ქრისტიანებმა არ უნდა დაუთმონ სატანას პოლიტიკური პროცესი, განათლების სისტემა, კულტურული ღონისძიებები ან გავლენის სხვა სფეროები. სადაც არ უნდა მოგვათავსოს ღმერთმა, ჩვენ უნდა ვიცხოვროთ, როგორც უზენაესი ღმერთის წარმომადგენლებმა. ეზეკიელისთვის ეს ნიშნავდა გადასახლებული წინასწარმეტყველის ერთგულებას. დანიელისთვის ეს ნიშნავდა მთავრობის გავლენიანი წევრის ერთგულებას. სად სურს ღმერთს თქვენი გამოყენება თავის სამეფოში?

ახალ აღთქმაში ეზეკიელის შესახებ სულ მცირე სამოცდათხუთმეტი მინიშნებაა. აქედან თითქმის ორმოცდაათი არის გამოცხადების წიგნში.

დანიელი გვპირდება, რომ ღმერთი დაამარცხებს ბოროტებას და განაგებს სამყაროს; თუმცა იერუსალიმში დაბრუნებამ ძვ. წ. 538 წ. არ მოიტანა ბოროტების დამარცხება. ახალი აღთქმა გვიჩვენებს ამ დაპირების შესრულებას. პავლე გვიჩვენებს, რომ ჯვარზე იესომ დაამარცხა ბოროტების ძალები (კოლასელთა 1:13-15).

დანიელის დაპირება საბოლოოდ სრულდება გამოცხადებაში. გამოცხადების წიგნი გვიჩვენებს ღვთის საბოლოო გამარჯვებას სატანაზე. დანიელის მე-7თავში ოთხი მხეცი ამოდის ზღვიდან; გამოცხადების მე-13 თავში, მხეცი ამოდის ზღვიდან. გამოცხადების 19:11-21-ში იესო არის ღვთაებრივი მეომარი, რომელიც ამარცხებს ბოროტ ძალებს.

დანიელს, გამოცხადებას და ნაწილს ეზეკიელისა და ზაქარიას წიგნებიდან აპოკალიფსურ ლიტერატურას უწოდებენ. ებრაულ სამყაროში კარგად იყო ცნობილი აპოკალიფსური მწერლობა; ამ სახეობის მრავალი არაბიბლიური მაგალითი არსებობს. აპოკალიფსური ლიტერატურა განსხვავდება ბიბლიური მწერლობის სხვა სტილისგან და მოითხოვს უფრო ფრთხილად განმარტებას.

აპოკალიფსური მწერლობა ცხადყოფს დაფარულ სიმართლეს. ბიბლიური აპოკალიფსური ლიტერატურა მსოფლიო ისტორიის მოვლენებს ღვთის განზრახვების ფონზე განიხილავს. ის განსაკუთრებით ორიენტირებულია ღმერთის საბოლოო მიზნების შესრულებაზე დროთა დასასრულს. სადაც ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველთა უმეტესობა ყურადღებას ისრაელზე და აღთქმაზე ამახვილებს, დანიელი საერო მსოფლიო იმპერიებს ღვთის საბოლოო მიზნების გათვალისწინებით უყურებს.

აპოკალიფსური ლიტერატურა ასახავს წინასწარმეტყველურ ჭეშმარიტებას ხილვების მეშვეობით. დანიელი ოცდაათჯერ იყენებს ტერმინს „ხილვა“. ხილვები ხშირად ნაწილობრივ თანმხვედრია, ამიტომ ძნელია ზუსტი ქრონოლოგიური თანმიმდევრობის ჩამოყალიბება. მრავალი ხილვა შეიძლება წარმოადგენდეს ერთი და იგივე მოვლენის სხვა და სხვა თვალსაწიერიდან ასახვას, რათა წარმოადგინოს მოვლენა განსხვავებული პერსპექტივებიდან. ამ ხილვების მეშვეობით დანიელმა (და მოგვიანებით იოანემ გამოცხადებაში) გააღო ფანჯარა სულიერ სამყაროში. აპოკალიფსური მწერლობა აჩვენებს, რომ სულიერი სამყარო ისეთივე რეალურია, როგორც ფიზიკური სამყარო.

აპოკალიფსური ლიტერატურა იყენებს დრამატულ სიმბოლოებს ჭეშმარიტების გადმოსაცემად. დანიელსა და გამოცხადებას ბევრი საერთო სიმბოლო აქვთ. როგორც დანიელში, ასევე გამოცხადებაში, გროტესკული მხეცები წარმოადგენენ ბოროტ სამეფოებს. მხეცები ხშირად სხვადასხვა სახეობის ჰიბრიდები არიან, რაც მათ ისრაელისთვის სისაძაგლედ აქცევს.[1]

აპოკალიფსური მწერლობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ჩაგვრის დროს. დანიელი ამხნევებდა ებრაელ ხალხს ანტიოქე ეპიფანეს დევნის დროს. გამოცხადება დაიწერა რომაელთა მიერ ეკლესიის დევნის დროს. იმ დღეებში აპოკალიფსური ლიტერატურა აჩვენებდა, რომ ღმერთი არის ღვთიური მეომარი, რომელიც იბრძვის თავისი ხალხის სახელით. ბიბლიური აპოკალიფსური მწერლობის მთავარი მიზანი დღეს არის ერთგულების წახალისება ჩვენი დარწმუნებულობის გამო ღვთის სამომავლო გეგმაში.

აპოკალიფსური ლიტერატურის მკითხველმა ყურადღება უნდა გაამახვილოს მთავარ თემებზე, დეტალებით გადატვირთვის გარეშე. დანიელის მთავარი თემაა ღმერთის უზენაესობა და უფლობა კაცობრიობის ისტორიაზე. მიუხედავად იმისა, რომ მრავალი იმპერია ეწინააღმდეგება ღმერთს, მისი საბოლოო გამარჯვება უდაო და გარდაუვალია. დანიელი შთააგონებს თავის მკითხველებს, იყვნენ ერთგულები და არწმუნებს მათ, რომ ღმერთი მოიტანს საბოლოო გამარჯვებას.

მოახდინეთ ამ გაკვეთილში მოცემული მასალის სწორად აღქმის და გაგების დემონსტრირება შემდეგი დავალების შესრულებით:

(1) აირჩიეთ შემდეგი დავალებებიდან ერთ-ერთი:

ვარიანტი 1: ჯგუფური დავალება

წაიკითხეთ ეზეკიელის ხილვა ახალი ტაძრის შესახებ ეზეკიელის 40–48 თავებში. გადაუნაწილეთ თქვენი ჯგუფის თითოეულ წევრს ამ გაკვეთილზე განხილული განმარტების მიდგომებიდან ერთ-ერთი. თითოეულმა წევრმა უნდა შეისწავლოს ეზეკიელის 40–48 თავები და ახსნას, თუ როგორ ხდება ეზეკიელის ხილვის ინტერპრეტაცია მათთვის მიცემული მიდგომის გამოყენებით.

ვარიანტი 2: ინდივიდუალური დავალება

• დაწერეთ ერთგვერდიანი (450 სიტყვიანი) ესე, ანუ ნარკვევი ეზეკიელის ხილვაზე ახალი ტაძრის შესახებ. აირჩიეთ ამ გაკვეთილზე განხილული ინტერპრეტაციის მიდგომებიდან ერთ-ერთი და განმარტეთ ხილვა ამ ინტერპრეტაციის სინათლეზე.

• დაწერეთ ქადაგების ერთგვერდიანი (450 სიტყვიანი) დეტალური გეგმა-მონახაზი, ღვთის გეგმაზე კაცობრიობის ისტორიისთვის დანიელის 7–12 -ზე დაყრდნობით.

(2) გაიარეთ ამ გაკვეთილის ტესტი. ტესტი მოიცავს საზეპირო მუხლებს წმიდა წერილებიდან.

(1) რას ნიშნავს სახელი „ეზეკიელი“?

(2) რა არის ეზეკიელის წიგნის მიზანი?

(3) რა არის ეზეკიელის შესატყვისი იერემიას ტაძრის ქადაგებასთან?

(4) ჩამოთვალეთ ეზეკიელის ახალი ტაძრის შესახებ ხილვის ინტერპრეტაციის ხუთი ვარიანტი.

(5) ეზეკიელი წაიყვანეს ბაბილონში _________ წ. ძვ. წ.

დანიელი წაიყვანეს ბაბილონში _________ წ. ძვ. წ.

(6) რომელია დანიელის წიგნის სამი ცენტრალური თემა?

(7) რომელი ორი ენაა გამოყენებული დანიელის წიგნში?

(8) ტრადიციული ინტერპრეტაციით, რომელი იმპერია არის წარმოდგენილი თითოეული ამ სიმბოლოში?

• ლომი არწივის ფრთებით: __________

• დათვი: __________

• მამალი თხა ერთი დიდი რქით: __________

• რკინის ფეხები, რკინის და თიხის ტერფები: __________

• ქვა, რომელიც დიდ მთად იქცევა: __________

(9) რომელი ბიბლიური წიგნები შედგება ძირითადად ან ნაწილობრივ აპოკალიფსური წერილებისგან?

(10) ახალი აღთქმის რომელი წიგნი ციტირებს ყველაზე ხშირად ეზეკიელსა და დანიელს?

(11) დაწერეთ ზეპირად ნასწავლი ეზეკიელი 36:25-27.