Lesson 4: იესო ნავეს ძე - რუთი

ამ გაკვეთილის ბოლოს, სტუდენტმა უნდა:

(1) შეძლოს გამოკვეთოს ძირითადი თემები წიგნებიდან იესო ნავეს ძედან - რუთის ჩათვლით.

(2) იცოდეს დაპყრობის ძირითადი მოვლენები და მსაჯულთა პერიოდი.

(3) აცნობიერებდეს ლიდერობის გადასაცემად მომზადების მნიშვნელობას.

(4) ესმოდეს იაჰვეს (ანუ წმიდა) ომის კონცეფცია იესო ნავეს წიგნში.

(5) დაუკავშიროს იესო ნავეს ძის წიგნიდან - რუთის წიგნამდე გადმოცემული აზრი დღევანდელი სამყაროს საჭიროებებს.

წაიკითხეთ წიგნები იესო ნავეს ძედან - რუთის ჩათვლით.

დაიზეპირეთ იესო ნავეს ძე 1:8-9.

ინგლისურ ბიბლიაში წიგნებს იესო ნავეს ძედან - ესთერამდე „ისტორიულ წიგნებს“ უწოდებენ. ისინი გვაცნობენ ისრაელის ისტორიას ქანაანის დაპყრობიდან, იერუსალიმის განადგურებით გაგრძელებული 586 წ. ძვ.წ. და დაბრუნების ჩათვლით, რომელიც ძ. წ.-ით 536 წელს დაიწყო.

ებრაულ ბიბლიაში ამ წიგნების უმეტესობას (იესო ნავეს ძე, მსაჯულები, (სამუელი) მეფეები) უწოდებენ "ყოფილ წინასწარმეტყველებს". „წინასწარმეტყველი“ გადასცემს ღვთის გზავნილს ხალხს. ისტორიული წიგნები უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ საინტერესო ამბები ისრაელის შესახებ; ისინი აცხადებენ ღვთის გზავნილს ღვთის ხალხის მიმართ.

იესო ნავეს ძესა და მსაჯულებში ღმერთი ასწავლის, რომ ის ახალისებს ერთგულებას და გმობს ორგულობას. მეფეთა წიგნში ღმერთი გვიჩვენებს, რომ გადასახლება ისრაელის აჯანყების შედეგი იყო. ეზრასა და ნეემიაში ღმერთი არწმუნებს ისრაელს, რომ არ დავიწყებია ისინი. ისტორიული წიგნები აჩვენებს ღმერთის ერთგულებას თავისი ხალხის მიმართ, მის „მარადიულ წყალობას“ ისრაელის მიმართ.

ეს წიგნები არის „ისტორია მიზნით/დანიშნულებით“. ისინი გვაჩვენებენ ღმერთს, რომელიც მოქმედებს ისრაელთან აღთქმის ისტორიაში. ამის გამო ეს წიგნები ღირებულია დღეს ქრისტიანი მკითხველისთვის; ისინი აჩვენებენ, თუ როგორ მოქმედებს ღმერთი კაცობრიობის ისტორიაში თავისი მიზნების შესასრულებლად.

პირველი სამი ისტორიული წიგნი აღწერს ისრაელის ადრეულ ისტორიას, როგორც თეოკრატიას (ღმერთის პირდაპირი მმართველობა), მოსეს და იესო ნავეს ძეს კი, ღვთის წარმომადგენლებად. ამ ტიპის მმართველობა წარმატებული იყო. სამწუხაროდ, ისრაელის ორგულობამ მსაჯულების დროს სოციალური პრობლემები გამოიწვია. ერის გასაერთიანებლად მონარქია (მეფის მმართველობა) გახდა საჭირო.

თემა: ქანაანის დაპყრობა

ისრაელის მონობიდან გამოსყიდვა იყო ღმერთის გეგმის დასაწყისი მისი ხალხისთვის; ქანაანის დაპყრობა იყო აბრაამთან დადებული ღვთის აღთქმის შესრულების შემდეგი ნაბიჯი. იესო ნავეს ძეში, ღვთის მებრძოლს შეყავს თავისი ხალხი აღთქმულ სიმშვიდეში. იესო ნავეს ძე აგრძელებს ამბავს, რომელიც დაიწყო გამოსვლაში და დროში გადავადდა, რიცხვთა წიგნში ასახული ისრაელის დაუმორჩილებლობის გამო.

იესო ნავეს ძე გვაჩვენებს ღმერთის ერთგულებას ისრაელის მიმართ, როდესაც ისინი არიან მისი ერთგულები. ღვთის მიმართ მორჩილებას მოაქვს მისი კურთხევა, ესაა პრინციპი, რომელსაც მეორე რჯული გვასწავლის. ეს წარმოჩინდა იერიხონში და იესო ნავეს ძის 10 თავში, მეფეთა კოალიციის წინააღმდეგ ბრძოლაში. ღმერთისადმი დაუმორჩილებლობას მოყვება მისი სასჯელი. ამგვარად, იესო ნავეს ძე მოასწავებდა ისრაელის შემდგომ ისტორიას.

ავტორი და თარიღი

იესო ნავეს ძის წიგნის მოვლენები მოხდა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 1405 წლიდან 1380 წლამდე. ამ პერიოდში ქანაანი ეგვიპტის ნომინალური კონტროლის ქვეშ იყო, მაგრამ ეგვიპტის უშუალო მმართველობის გარეშე. შედეგად ქანაანელებმა ვერ შეძლეს ერთიანი ძალით გამოსულიყვნენ ისრაელის თავდასხმის წინააღმდეგ.

მოვლენებიდან მალევე დაიწერა. იესო ნავეს ძის 24:26 გულისხმობს თვითონ იესო ნავეს ძეს, როგორც წიგნის ავტორს. ისევე როგორც მეორე რჯულში, ავტორის სიკვდილის აღსაწერად მუხლები მოგვიანებით დაემატა (იესო ნავეს ძე 24:29-31).

იესო ნავეს ძეს მიმოხილვა

ქანაანის დაპყრობა: იესო ნავეს ძე 1-12 თავები

მიწაზე შესვლა (იესო ნავეს ძე 1-5 თავები)

იესო ნავეს ძის წიგნი იწყება, მოსეს სიკვდილის შემდეგ, ღმერთის გამოცხადებით იესო ნავეს ძის წინაშე. ღმერთი დაჰპირდა, რომ იესო ნავეს ძესთან იქნებოდა, როგორც მოსესთან იყო.

დასაპყრობად მზადებისას იესო ნავეს ძემ მიწის, განსაკუთრებით იერიქონის დასაზვერად ორი მზვერავი გაგზავნა. მზვერავებს ქალაქის მეძავი, რახაბი მფარველობდა. რახაბმა მზვერავებს მისი დაცვა სთხოვა, როცა ისრაელი ქალაქს აიღებდა. მან დაამოწმა თავისი რწმენის შესახებ ისრაელის ღმერთისადმი. მადლით, რწმენის მეშვეობით ხსნის ძველ აღთქმისეულ მაგალითში, ამ წარმართმა მეძავმა მემკვიდრეობით მიიღო ისრაელისთვის მიცემული აღთქმები და გახდა მესიანური ხაზის ნაწილი (მათე 1:5).

იმის ნაცვლად, რომ ისრაელი სამხრეთიდან (ყველაზე პირდაპირი გზით) შესულიყო ქანაანში, ღმერთმა იესო ნავეს ძეს უთხრა, რომ ისრაელის ტომები მდინარე იორდანეს გადაღმა გაეყვანა. ამ სასწაულმა, რომელიც იმეორებდა მოსეს წითელ ზღვაში გავლას, განამტკიცა იესო ნავეს ძის, როგორც თავისი ხალხის ღვთის რჩეული ლიდერის ავტორიტეტი.[1]

იორდანეს გადაკვეთის შემდეგ იესო ნავეს ძემ აღადგინა აღთქმის ორი სამახსოვრო ნიშანი. პირველი, მრავალი წლის ხეტიალის შემდეგ, რომლის დროსაც ისრაელმა უგულებელყო წინადაცვეთის პრაქტიკა, მოხდა მამაკაცების წინადაცვეთა. მეორე, პასექის დღესასწაული პირველად აღინიშნა აღთქმულ მიწაზე.

მიწის აღება (იესო ნავეს ძე 6-12 თავები)

ქანაანის დაპყრობა აჩვენებს, რომ, რადგან ისრაელი ღვთის ერთგული იყო, ღმერთმა მათ მტრებზე გამარჯვება მიანიჭა. დაემორჩილა რა ღვთის მითითებებს ევლოთ იერიხონის გარშემო, ისრაელმა დიდი გამარჯვება მოიპოვა. თუმცა, ყაქანის ცოდვის გამო, ისრაელი დამარცხდა ბევრად უფრო პატარა ქალაქ ჰაღაიში. მას შემდეგ, რაც ყაქანი დასჯილ იქნა, ღმერთმა ისრაელს გამარჯვება მოაპოვებინა ჰაღაიში და შემდეგ ბეთელში.

გაბაონელთა ამბავი წარმოადგენდა გაფრთხილებას წინამძღოლთათვის. ღვთის გეგმა იყო, რომ იესო ნავეს ძეს დაემარცხებინა ქანაანის ყველა მკვიდრი. ქანაანის ქალაქ გაბაონის წინამძღოლებმა მოატყუეს იესო ნავეს ძე, ვითომ ძალიან შორიდან იყვნენ მოსულნი. იესო ნავეს ძემ ღვთის მმართველობის ძიების გარეშე დადო აღთქმა გაბაონელებთან (იესო ნავეს ძე 9:1-27). ამ უგუნური გადაწყვეტილების შედეგად ისრაელს ტანჯვის გადატანა მოუხდა ასობით წლის შემდეგ, დავითის მეფობის დროს (2 მეფეთა (სამუელი) 21:1-14).

ხელშეკრულების უშუალო შედეგი იყო ის, რომ ქანაანელი მეფეები სამხრეთიდან თავს დაესხნენ გაბაონს. ხელშეკრულების გამო ისრაელი იძულებული გახდა მის გადასარჩენად დახმარებოდა გაბაონს. ღმერთი იბრძოდა ისრაელის სახელით და იმ დღეს, როცა „მზე გაჩერდა“, ღმერთმა დასეტყვა ისრაელის მოწინააღმდეგეები. ღმერთის ძალის თემა მისი ხალხის მხარდასჭერად მეორდება იესო ნავეს ძის მე-10 თავში:

• „თავზარი დასცა მათ უფალმა“

• „უფალი დიდ ქვებს უშენდა ზეციდან “

• „უფალმა ამორელები ჩააგდებინა ხელში ისრაელიანებს“

• „რადგან ისრაელისთვის იბრძოდა უფალი“ და ა.შ.

ქანაანელებზე გამარჯვება ღვთის ძალით იქნა მოიპოვებული და არა ისრაელის ძლიერებით.

იესო ნავეს ძეს მე-11 თავი მოგვითხრობს ჩრდილოეთ ქანაანზე გამარჯვების შესახებ. იესო ნავეს ძის მე-12 თავის ბოლოს, დაახლოებით შვიდწლიანი დამპყრობლური ბრძოლის შემდეგ, ისრაელი ქანაანის ტერიტორიის უმეტეს ნაწილს აკონტროლებს.

ქანაანში დასახლება: იესო ნავეს ძე 13-24 თავები

მიწის გადანაწილება (იესო ნავეს ძე 13-21 თავები)

მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელს ახლა ქონდა ეფექტური კონტროლი მიწაზე, ადგილობრივი ხალხების წინააღმდეგობის ჯიბეები იყო. ცალკეულ ტომებს მიეცათ პასუხისმგებლობა დაპყრობის დასრულებაზე. სამწუხაროდ, მოსამართლეები აჩვენებენ, რომ ტომებმა ეს მისია ვერ შეასრულეს

მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელმა უკვე მოიპოვა ეფექტური კონტროლი მიწაზე, მკვიდრი ერების წინააღმდეგობის კერები კვლავაც არსებობდა. ცალკეულ ტომებს დაეკისრათ დაპყრობის დასრულების პასუხისმგებლობა. სამწუხაროდ, მსაჯულებში ვხედავთ, რომ ისრაელის ტომებმა ეს მისია ვერ შეასრულეს.

იესო ნავეს ძის 14-19 თავები აღწერს მიწების გადანაწილებას ტომებს შორის. ისრაელის ისტორიაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა ექვსი „თავშესაფარი ქალაქების“ დადგენას და ლევიანებისთვის ორმოცდარვა ქალაქის მიცემას. თავშესაფარი ქალაქები იფარებდა ადამიანებს, რომლებსაც ვინმე შემთხვევით შემოაკვდათ (რიცხვნი 35:9-15). თავშესაფარ ქალაქში გაქცეული კაცი დაცული იყო მოკლულის ოჯახის უსამართლო შურისძიებისგან. ამავე დროს, ის ფაქტი, რომ მკვლელი თავშესაფარ ქალაქში უნდა დარჩენილიყო მღვდელმთავრის გარდაცვალებამდე, მოწმობდა მოსეს რჯულში სიცოცხლის მაღალ ღირებულებაზე; შემთხვევითი სიკვდილიც კი სერიოზულად აღიქმებოდა.

ლევიანებს არ მიუღიათ საკუთარი სამკვიდრო მიწა. სამაგიეროდ, ეს ტომი მიმოფანტული იყო მთელ ქვეყანაში, რათა ეცხოვრათ მთელს ერში და სულიერი წინამძღოლობა გაეწიათ მთელი ისრაელისთვის.

ღმერთისადმი მსახურება აღთქმულ მიწაზე (იესო ნავეს ძე 22-24 თავები)

ეს ნაწილი იწყება ერის ერთიანობის ამსახველი ამბით. ისრაელი არ იყო დამოუკიდებელი ტომების კონფედერაცია; ისინი იყვნენ ერთი ერი, რომელიც ერთ ღმერთს ემსახურებოდა. იესო ნავეს ძეს 23 და 24 თავებში ჩვენ ვხედავთ იესოს ბოლო გამოწვევას ხალხისადმი. მეორე რჯულში ხალხისადმი მოსეს ბოლო მიმართვის მსგავსად, იესო ნავეს ძე მოუწოდებს ისრაელიანებს, ხელახლა დაამტკიცონ თავიანთი ერთგულება ღმერთისადმი აღთქმის განახლების ცერემონიაზე. წიგნი სრულდება იესო ნავეს ძეს სიკვდილით 110 წლის ასაკში.

► როგორც ეკლესიის ლიდერს, როგორ შეგიძლიათ მოამზადოთ თქვენი ეკლესია ლიდერობის გადაბარებისთვის, ანუ ძალაუფლების გადაცემისთვის? განიხილეთ ამ გადაცემის პრაქტიკული ნაბიჯები.

მეორე რჯულის ბოლოს ვხედავთ, რომ მოსემ ხელი დაადო იესო ნავეს ძეს, რათა სიმბოლურად გამოეხატა ძალაუფლების გადაცემა. იესო ნავეს ძის წიგნის ბოლოს არ ჩანს იესოს მიერ ძალაუფლების სხვა ლიდერისთვის აშკარა გადაცემა. სამაგიეროდ, იესო ნავეს ძეში წერია ფრაზა, რომელიც მიანიშნებს მომავალ პრობლემებზე, რომლებიც მსაჯულებში განვითარდა: „ემსახურებოდა ისრაელი უფალს იეშუას სიცოცხლის დღეებში და უხუცესთა სიცოცხლის დღეებში, რომლებიც ცხოვრობდნენ იეშუას მერე და იცოდნენ უფლის ყოველი საქმე, რომლებიც მან მოიმოქმედა ისრაელისთვის” (იესო ნავეს ძე 24:31). მსაჯულების დასაწყისი აჩვენებს, რომ იესო ნავეს ძის ღირებულებები არ გადაეცა მომავალ თაობას.

იაჰვეს ომი, ან წმინდა ომი, რეგულირდება მეორე რჯულის მე-20 თავში. ეს თავი იძლევა მითითებებს ისრაელის მიერ ომის საწარმოებლად.

ბოლო წლებში ორმა ფაქტორმა განაპირობა ის, რომ განახლებულიყო ღვთის ბრძანების განხილვა ქანაანელთა განადგურების შესახებ. პირველი, სკეპტიკოსები ამ ბრძანებაზე აპელირებენ იმის დასამტკიცებლად, რომ იაჰვე სისხლისღვრის მწყურვალი ღვთაება იყო, რომელიც უნდა დაიგმოს და არა თაყვანი სცენ. მეორე, ისლამური ჯიჰადის, ჰოლოკოსტისა და გენოციდის ფაქტებმა ისეთ ადგილებში, როგორებიცაა რუანდა და ბოსნია, ზოგიერთ ქრისტიანში წარმოშვა კითხვა: „ჯიჰადი იგივეა, რაც იესო ნავეს ძეს წიგნში ნახსენები წმინდა ომი? იყო თუ არა ძველი აღთქმის ისრაელი დამნაშავე იმავე სისასტიკეში, რასაც დღეს ალაჰის სახელით სჩადიან?”

მიუხედავად იმისა, რომ ეს კითხვა სცილდება მოკლე გამოკითხვის ჩარჩოებს, იესო ნავეს ძეს შესწავლისას გასათვალისწინებელია რამდენიმე პრინციპი.[1]

1. იაჰვეს ომი ასახავს ღვთის სამართლიანობას. ქანაანელები (როგორც ყველა ადამიანი) იყვნენ ცოდვილები, რომლებიც ღვთის სამართლიან სასჯელს ექვემდებარებოდნენ. შეიძლება ითქვას, რომ გასაკვირი ის კი არ არის, რომ ღმერთმა გაანადგურა ქანაანელები, არამედ ის, რომ მან დაზოგა დანარჩენი კაცობრიობა.[2] ყველა ადამიანი იმსახურებს ღვთის სასჯელს.

რახაბის მოწმობა ისრაელის მზვერავებისთვის ცხადყოფს, რომ ქანაანელებს სმენოდათ ღვთის ძალის შესახებ (იესო ნავეს ძე 2:9-11.). თუმცა, რახაბის გარდა, არც ერთ ქანაანელს არ მოუნანიებია და ღმერთისკენ არ მობრუნებულა. ღმერთის მზადყოფნა, შეეწყალებინა რახაბი (და შემდგომ თაობაში, ნინევე) გულისხმობს, რომ ქანაანელთა მონანიებას შესაძლოა ღვთის წყალობა განეპირობებინა.

2. იაჰვეს ომი ასახავს ღმერთის უზენაესობას დედამიწაზე. აღთქმული მიწა (როგორც მთელი დედამიწა) ღმერთს ეკუთვნის. ღმერთს ქანაანელებისთვის მიწა არ „წაურთმევია“; მიწა ღმერთს ეკუთვნოდა და შეეძლო მისი მიცემა, ვისაც თვითონ აირჩევდა. ძველ ახლო აღმოსავლეთში ნებისმიერი ომი წმინდა ომად ითვლებოდა, ომად ღმერთებს შორის.[3] ეგვიპტეზე სასჯელების მოვლინების შედეგად იაჰვე ეგვიპტის ღმერთებზე დიდი აღმოჩნდა; ქანაანელთა ქალაქების განადგურებისას იაჰვე ქანაანელთა ღმერთებზეც დიდი აღმოჩნდა. ისრაელის ომი ქანაანელთა წინააღმდეგ, იყო ომი ქანაანის ღმერთების წინააღმდეგ. ისრაელის გამარჯვებამ წარმოაჩინა ღმერთის უზენაესობა მთელ სამყაროში.

3. იაჰვეს ომი ასახავს ღვთის სიწმიდეს. წმიდა ღმერთი ცდილობდა დაეცვა თავისი ხალხი ქანაანელთა კერპთაყვანისმცემლობის ხრწნილებისაგან. ამ საკითხის სერიოზულობა ჩანს მსაჯულებში; გადარჩენილ ქანაანელთა ღმერთებმა მალევე მიიზიდეს და მოხიბლეს ისრაელიანები. მხოლოდ ქანაანელთა სრული განადგურება დაიცავდა ისრაელს განდგომისაგან. იესო ნავეს ძის წმინდა ომმა აუწყა ისრაელს და ყველა ერს ღვთის წმიდა ბუნების შესახებ.

4. იაჰვეს ომი ასახავს ღვთის სიყვარულს. დაბადების 3:15-დან დაწყებული და ძველი აღთქმის ბოლო ნაწილამდე, ღმერთის მიზანი იყო გამოეგზავნა მესია აბრაამის შტოდან. აბრაამი და მისი შთამომავლები იკურთხნენ, რათა კურთხევად ქცეულიყვნენ ყველა ერისთვის. ამ მიზნის მისაღწევად ღმერთს უნდა დაეცვა ისრაელი ერი ქანაანელთა კერპთაყვანისმცემლობის ხრწნილებისაგან. რაც არ უნდა დაუჯერებლად გამოიყურებოდეს, ქანაანელთა განადგურება ასახავს ღვთის სიყვარულით განპირობებულ მიზანს ეხსნა ყველა ადამიანი.

იაჰვეს ომი მოხდა ისტორიის უნიკალურ დროს და არ წარმოადგენს ნიმუშს თანამედროვე ქრისტიანებისთვის. ის ვერ იქნება რელიგიის სახელით ჩადენილი თანამედროვე სისასტიკის გამართლება. მოსეს კანონი განასხვავებდა ბრძოლებს აღთქმული მიწის გარეთ და ბრძოლებს აღთქმული მიწის ფარგლებში; დღესდღეისობით არავინ არის ქანაანის დაპყრობის დროს მყოფი ისრაელის მდგომარეობაში (მეორე რჯული 20:10-18). როგორც ვნახეთ „რჯულის კანონის უფრო ახლოს გაცნობა“-ში, იესო ნავეს ძე უნდა წავიკითხოთ ქრისტეს მოსვლის პრიზმიდან.

და ბოლოს, სკეპტიკოსების პასუხად უნდა აღვნიშნოთ, რომ ეს არ იყო ეთნიკური წმენდა; ეს იყო რელიგიური ომი კერპთაყვანისმცემლობის წინააღმდეგ. არ არსებობს „ნეიტრალიტეტი“ ღმერთთან მიმართებაში; ადამიანი ან რწმენით მიმართავს ღმერთს, ან ჯანყით უარყოფს მას. ვინც უარყოფენ ღმერთს (როგორც ძველ აღთქმაში, ასევე ახალ აღთქმაში) მის საბოლოო სასჯელს იწვნევენ.

თავის შემდგომ ისტორიაში ისრაელი დაუბრუნდა კერპთაყვანისმცემლობას. ამის საპასუხოდ ღმერთმა საკუთარ ხალხს გამოუცხადა ომი (იხილეთ მეორე რჯული 28:25; გოდება 2:5; ამოსი 9:7-8). ომი ქანაანელთა წინააღმდეგ საშინელი იყო; თუმცა, ეს არ იყო გენოციდი. რამდენადაც უსიამოვნოც არ უნდა იყოს ჩვენთვის, იესო ნავეს ძის ომი იყო წმინდა, სამართლიანი და მოსიყვარულე ღმერთის ანარეკლი, რომელიც არ შეიწყნარებს ცოდვას.

თემა: განდგომა ისრაელში

მსაჯულები იწყება ტომების თანამშრომლობით ქანაანის დაპყრობაში; წიგნი მთავრდება სამოქალაქო ომში ჩართული ტომებით ბენიამინის ტომის წევრების მიერ ჩადენილი საშინელი დანაშაულის შემდეგ. მსაჯულები იწყება ღმერთის მსახური ადამიანებით; წიგნი მთავრდება რელიგიური განდგომით და სოციალური ქაოსით.

ისრაელის დაცემის მიზეზი შეჯამებულია მსაჯულთა 2:6—11-ში. იესო ნავეს ძეში დაფიქსირებული დიდი გამარჯვებების შემდეგ და იესო ნავეს ძის ბოლოს აღთქმის განახლების შემდეგ, მსაჯულები გვაჩვენებს, თუ რამდენად სწრაფად ჩავარდა ისრაელი განდგომილებაში. შვიდჯერ: „ბოროტად იქცეოდნენ ისრაელის ძენი უფლის თვალში” (მსაჯულები 2:11; 3:7, 12; 4:1; 6:1; 10:6; 13:1).

რა იყო ამ ტრაგიკული დაცემის მიზეზი? მსაჯულთა წიგნი ამ კითხვას ორი განცხადებით პასუხობს (მსაჯულები 17:6; 19:1; 21:25). პირველი, „მეფე არ იყო ისრაელში“. მსაჯულები, სავარაუდოდ, დაიწერა მონარქიის პირველ ხანებში და აჩვენებს მეფის საჭიროებას ერის გასაერთიანებლად. მეორე, „თითოეული იმას აკეთებდა, რაც თვითონ მიაჩნდა სამართლიანად“. ღმერთის ერთგული მორჩილებით გაერთიანებული ერის ნაცვლად, თითოეული ადამიანი თავისი გზებით დადიოდა.

მსაჯულთა მიზანია გვაჩვენოს ისრაელის განდგომის შედეგები. მსაჯულები არაერთხელ აჩვენებს, რომ ღმერთმა ისრაელი მტრებს „გადასცა“ ისრაელის ცოდვის გამო. მეორე რჯულის 27-28-ის წყევლა მსაჯულებში სრულდება.

ავტორი და თარიღი

მსაჯულთა მოვლენები მოიცავს დაახლოებით 1380-1050 წლებს. თავად წიგნში ავტორი არ არის გამოვლენილი, თუმცა ებრაული ტრადიცია ავტორად სამუელს ასახელებს. ის სავარაუდოდ დაიწერა მონარქიის პირველ ხანებში, სანამ დავითი იებუსეველების იერუსალიმს აიღებდა (მსაჯულები 1:21).

რას ნიშნავს მსაჯული?

„მსაჯული“ არ იყო იურიდიული თანამდებობის პირი, როგორც დღვანდელობაში მოსამართლეს აღვიქვამთ. მსაჯული არც პოლიტიკური თანამდებობის პირი იყო, როგორც მეფე, არც რელიგიური მოხელე, როგორიც მღვდელი. მსაჯულები იყვნენ სამხედრო ლიდერები, რომლებიც ღმერთმა თავისი ხალხის ჩაგვრისგან დასაცავად დაადგინა. მსაჯულები ცალკეულ ტომებს მართავდნენ და არა მთელ ერს. მსაჯულთა მმართველობა, სავარაუდოდ, ერთმანეთს ემთხვეოდა, როდესაც მსაჯული ერთ ტომს ან ტომთა ჯგუფს მართავდა, ამავდროულად მეორე მსაჯული მართავდა სხვა ტომს ან ტომთა ჯგუფს.

მოსამართლეთა მიმოხილვა

ისრაელის განდგომის საფუძვლები (მსაჯულები 1:1 – 3:6)

მსაჯულების დღეებში ისრაელის ტომები აკონტროლებდნენ მთიან ზონებს, ხოლო ქანაანელები აკონტროლებდნენ ზღვისპირა რეგიონებს; ისრაელმა ვერ დაასრულა იესო ნავეს ძის დროს დაწყებული დაპყრობა. მსაჯულებში დასახელებულია დაუსრულებელი დაპყრობის ორ მიზეზი. მსაჯულთა 1:19 გვიჩვენებს ადამიანურ გონებას; იუდამ „ბარის მკვიდრთა განდევნა ვერ შეძლო, რადგან რკინის ეტლები ჰქონდათ“. ადამიანური თვალსაზრისით, ქანაანელები ძალიან ძლიერები იყვნენ იუდასთვის.

თუმცა, შეიძლება ვიკითხოთ: „განა ღმერთი ქანაანელთა ეტლებზე ძლიერი არ არის? მსაჯულების მე-2 თავი ავლენს არასრული დაპყრობის, აღთქმული მიწის დამკვიდრების უფრო ღრმა მიზეზს. დამკვიდრების დღეებშიც კი, ისრაელი ბოლომდე არ ემორჩილებოდა ღმერთს. ღმერთმა დასაჯა მათი დაუმორჩილებლობა იმით, რომ დატოვა ზოგიერთი მკვიდრი ერი ამ ქვეყანაში, რათა „ხუნდებად ექცნენ ისინი“ და ისრაელის გამოსაცდელად (მსაჯულები 2:1-3, 20-23; 3:1-4).

განდგომისა და ხსნის ციკლები (მსაჯულები 3:7 – 16:31)

ეს თავები აღწერს განდგომისა და ხსნის ექვს ციკლს. ნიმუში წარმოდგენილია მსაჯულების მე-2 თავში და შემდეგ ილუსტრირებულია მსაჯულების ცხოვრებაში. ექვსჯერ:

• ისრაელის ძეები „ბოროტად იქცეოდნენ ისრაელის ძენი უფლის თვალში“.

• უფალმა „ხელში ჩაუგდო გარშემორტყმულ მტერს“.

• „დიდად შეაჭირვა ისინი“ და ღმერთს შეჰღაღადეს.

• უფალმა მსაჯულები დაუდგინა და „მტრებისაგან იფარავდა მათ” (მსაჯულები 2:11-18).

მსაჯულთა წიგნი გვაჩვენებს მსაჯულთა სულიერობის ხარისხის მუდმივ ვარდნას. პირველ მსაჯულზე, ღოთენიელზე არაფერი უარყოფითი არაა ნათქვამი. „უფლის სული იყო მასზე“ და ღმერთმა გამოიყენა ისრაელის გამოსახსნელად (მსაჯულები 3:9-11). თუმცა, შემდგომი მსაჯულები არ შეესაბამებიან ღოთენიელის აღწერას.

ეჰუდმა გამარჯვება მოტყუებით მოიპოვა (მსაჯულები 3:12-30). დებორა - ერთგული ლიდერია, მაგრამ მისი გამარჯვების სიმღერა გვაჩვენებს, რომ ერი დაყოფილია მეტოქე ჯგუფებად (მსაჯულები 4-5).

გედეონს უჭირს ერწმუნოს ღმერთს და, მოწოდების დასტურად, ღვთისგან სამ სასწაულს ითხოვს. მოგვიანებით მას ისრაელი ცრუ თაყვანისმცემლობაში შეჰყავს (მსაჯულები 6-8; და განსაკუთრებით 8:22-27).

ადრინდელი მსაჯულებისგან განსხვავებით, არ წერია, რომ ღმერთმა „დაადგინა“ იფთახი. ამის ნაცვლად, მას ხალხი ირჩევს გილყადის მეთაურად. იფთახი აღიქვამს ღმერთს, როგორც ღვთაებას, რომელთანაც მას გარიგების დადება შეუძლია. ის დებს სულელურ ფიცს ღვთის კეთილგანწყობის მოსაპოვებლად (მსაჯულები 11:1-40).

უკანასკნელი მსაჯული, სამსონი, ლიდერობის ღვთიური ეტალონის მცოლოდ ჩრდილია. ის არღვევს მოწმიდარობის აღთქმას და დამნაშავეა ქანაანელთან უზნეო კავშირებში. საბოლოო ჯამში, სამსონი თავისი სიკვდილით უფრო წარმატებული იყო, ვიდრე მის სიცოცხლეში (მსაჯულები 13-16).

ღმერთმა მსაჯულები თავისი ხალხის გამოსახსნელად გამოიყენა. თუმცა, მსაჯულთა წიგნის გამოკვლევა გვაჩვენებს ერის განუხრელ დაცემას სულიერ განდგომილებაში, მორალურ ხრწნასა და სოციალურ ქაოსში.

ისრაელის საზოგადოების დაშლა (მსაჯულები 17 – 21)

მსაჯულები მთავრდება ორი ამბით, რომლებშიც ჩანს ისრაელის საზოგადოების კოლაფსი. დანის ტომის ამბავი, რომელმაც გაიტაცა მიქას კერპი და მისი მღვდელი, გვიჩვენებს რელიგიური ცხოვრების ჩამოშლას (მსაჯულები 17-18). ახლა ისრაელია დამნაშავე კერპთაყვანისმცემლობაში, რამაც ღვთის რისხვა დაატეხაა ქანაანელებს. რატომ მოხდა ასეთი სულიერი ნგრევა? „იმ დღეებში მეფე არ იყო ისრაელში და თითოეული იმას აკეთებდა, რაც თვითონ მიაჩნდა სამართლიანად” (მსაჯულები 17:6).

ლევიტელის ხარჭის გაუპატიურებისა და მკვლელობის საშინელი ამბავი სოდომისა და გომორის ამბავს ჰგავს. ისრაელი დამნაშავეა იგივე სექსუალური ცოდვებსა და ძალადობაში, რასაც ქანაანელები სჩადიოდნენ. ბენიამინელთა დანაშაულის საპასუხოდ ისრაელში სამოქალაქო ომი ატყდა. რატომ მოხდა ასეთი მორალური და სოციალური გახრწნა და ნგრევა? „იმ დღეებში მეფე არ იყო ისრაელში და თითოეული იმას აკეთებდა, რაც თვითონ მიაჩნდა სამართლიანად” (მსაჯულები 21:25).

თემა: ერთგულება განდგომის ხანაში

ორი ფრაზა აჩვენებს რუთის მნიშვნელობას ძველი აღთქმის ისტორიაში. პირველი, რუთის ამბავი მოხდა „იმ დღეებში, მსაჯულთა მმართველობის დროს” (რუთი 1:1). ეს გვიჩვენებს, რომ რელიგიური განდგომის დროს, არსებობდა ახალგაზრდა ქალი, რომელიც ღვთის ერთგული დარჩა. საოცარია, რომ სათნოების ეს მოდელი მოაბელი იყო. იმ დროს როცა ისრაელიანები ქაოსში გადაეშვნენ, რაც ჩანს მსაჯულთა წიგნის დასასრულს, მოაბელი ქალი იაჰვეს ერთგული იყო.

მეორე, ბოყაზს და რუთს ვაჟი შეეძინათ: „და დაარქვეს სახელად ყობედი. ის იყო მამა იესესი, დავითის მამისა” (რუთი 4:17). როგორც დავითის დიდი ბებია, რუთი მნიშვნელოვანია ისრაელის ეროვნულ ისტორიაში.

რუთი: ოთხ მოქმედებიანი დრამა

მოქმედება 1: ნაყომი და რუთი ბრუნდებიან ბეთლემში (რუთი 1)

რუთი მოცემულია მოთხრობის სახით, რომელიც მოკლე თავში წარმოგვიდგენს თავის პერსონაჟებს და მოქმედების გარემოს. მოქმედება ხდება "მსაჯულების დროში". ეს არის ბეთლემი და მოაბი. მთავარი გმირები არიან ჩვეულებრივი ისრაელიანები და მოაბელები.

ელიმელექი და მისი ოჯახი მიემგზავრებიან მოააბში, რათა თავი დააღწიონ შიმშილს იუდეაში. ისინი იქ ათი წელი იმყოფებიან და ამ დროის განმავლობაში ელიმელექის ორივე ვაჟი მოაბელ ქალებზე ქორწინდებიან. სამი კაცი მოაბში კვდება და ნაყომი ემზადება ბეთლემში მარტო დასაბრუნებლად.

ყორფა, ერთერთი ქვრივი მოაბში დარჩა. მეორე ქვრივი, რუთი, დაჟინებით ითხოვს ბეთლემში დაბრუნებას დედამთილთან ერთად. მუდმივი ერთგულების შეფიცვისას რუთმა აღუთქვა, რომ იცხოვრებდა და მოკვდებოდა ნაყომისთან ერთად და, რომ ემსახურებოდა ისრაელის ღმერთს.

ორი ქალბატონი ბრუნდება ბეთლემში, მაგრამ ნაყომი ისე იტანჯება, რომ სთხოვს ქალაქის მოსახლეობას მას მარა დაუძახონ („სიმწარე“), ნაყომის ნაცვლად („სასიამოვნო”).

მოქმედება 2: რუთისა და ბოყაზის შეხვედრა (რუთი 2)

მოსავლის კანონის გამო (ლევიანები 19:9; 23:22), რუთს შეუძლია შეაგროვოს საკვები ნაყომისთვის და საკუთარი თავისთვის. ის „შემთხვევით“ მოხვდა ელიმელექის, მისი გარდაცვლილი სიმამრის მდიდარი ნათესავის, ბოყაზის მინდორში.

როდესაც ბოყაზი ხედავს, რომ რუთი მუშაობს მის მინდორში, ის ყველაფერს აკეთებს მის დასაცავად და მეტი ქერით უზრუნველსაყოფად. და თუმცა, ბოყაზისა და რუთის შეხვედრა შემთხვევითად გამოიყურება, ნაყომიმ ამოიცნო ღვთის ხელი (რუთი 2:20). მან უთხრა რუთს, რომ დარჩენილიყო ბოყაზის მინდორში ქერისა და ხორბლის მოსავლის აღების დროს.

მოქმედება 3: რუთი სთავაზობს ბოყაზს დაქორწინებას (რუთი 3)

როგორც ელიმელექის ახლო ნათესავი, ბოყაზი აღმოჩნდა "გამომსყიდველი ნათესავის" პოზიციაში, რომელიც ასრულებს ძველი აღთქმის ლევირატების ქორწინების ტრადიციას.[1] ისრაელში მთელი მიწა უნდა დარჩენილიყო იმ ოჯახში, რომელსაც ის გადაეცა მისი მოპოვების შემდეგ. თუ ოჯახს გაჭირვების გამო უხდებოდა ქონების გაყიდვა რთულ პერიოდში, გამომსყიდველ ნათესავს ევალებოდა ქონების გამოსყიდვა და პირვანდელი ოჯახისთვის დაბრუნება. იმ იმედით, რომ ბოყაზი შეასრულებდა ამ როლს, ნაყომიმ შეიმუშავა გეგმა, რომლის თანახმადაც რუთმა ბოყაზს ქორწინება შესთავაზა.

ბოყაზის კალოზე რიტუალური მოქმედებით რუთმა ბოყაზს ქორწინება შესთავაზა. ის სიხარულით პასუხობს რუთის თხოვნას, თუმცა აღიარებს, რომ სხვა, მასზე უფრო ახლო ნათესავიც არსებობდა. ამ ნათესავს უნდა მისცემოდა საშუალება გამოესყიდა ნაყომის მემკვიდრეობა.

მოქმედება 4: ბოყაზი მოქმედებს როგორც რუთის გამომსყიდველი ნათესავი (რუთი 4)

მეორე დილით ბოყაზი მივიდა ქალაქის კარიბჭესთან, სადაც საქმეები განიხილებოდა. როდესაც ახლო ნათესავმა გამოიარა, ბოყაზმა ამცნო მას შესაძლებლობის შესახებ, რომ მას ეყიდა ელიმელექის კუთვნილი მიწა. ამ უსახელო ნათესავს სურს გამოისყიდოს ქონება. თუმცა, როდესაც ბოყაზი ეუბნება მას, რომ მას მოუწევს რუთთან ქორწინებაც, როგორც გამოსყიდვის ნაწილი, ნათესავს არ სურს საკუთარი მემკვიდრეობის „დაზარალება“. თუ ის დაქორწინდება რუთზე, მათ შვილებს ექნებათ რუთის პირველი ქმრის სახელი და მემკვიდრეობა. ამან შეიძლება დააზარალოს მისი ქონება და გავლენა იქონიოს მისი შვილების მემკვიდრეობაზე. თავისი ქონების დასაცავად, ნათესავი უარს ამბობს შესაძლებლობაზე.

ეს უხსნის გზას ბოყაზსა და რუთს დასაქორწინებლად. ღმერთი მათ შვილს აძლევს, ნაყომი კი წიგნის ბოლოს მთავარი გმირი ხდება. მან დაკარგა ორი ვაჟი; ახლა კი მას ხელში უჭირავს რუთის და ბოყაზის ვაჟი.

როგორც ესთერის წიგნში, კიდევ ერთ ისტორიაში, სადაც რთულ სიტუაციაში ქალი ერთგულებას იჩენს, რუთის წიგნიც გვიჩვენებს ღმერთის უზენაესობას იმაში, რაც ერთი შეხედვით შემთხვევითობად გამოიყურებოდა. რუთი ხდება დავითის დიდი ბებია და საბოლოოდ იესო ქრისტეს წინაპარი.

იესო ნავეს ძე – რუთი ახალ აღთქმაში

იესო, არის ახალი აღთქმისეული ბერძნული ვარიანტი ებრაული სახელისა "იეშუა". როგორც იესო ნავეს ძე მიუძღვებოდა ღვთის ხალხს ეგვიპტიდან ქანაანში, იესო მიუძღვება ღვთის ხალხს მონობიდან შაბათის სიმშვიდეში (ებრაელთა 4:1-11).

ისრაელის საზოგადოების დაცემის მიუხედავად, რამდენიმე მსაჯული ებრაელების მე-11 თავში რწმენის მაგალითებად არიან მიჩნეულნი. გედეონი, ბარაკი, იფთახი და სამსონიც კი პატივდებულები არიან ღვთისადმი რწმენის გამო. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ადამიანები ყოველთვის არ იყენებდნენ სრულად თავიანთ პოტენციალს, ღმერთი მათი მეშვეობით მუშაობდა თავისი მიზნების შესასრულებლად.

რუთი ერთ-ერთია იმ ოთხი ქალიდან, რომლებიც მოხსენიებულია იესოს გენეალოგიაში (მათე 1:5). მოაბელი ქვრივის ერთგულებამ მას მესიის გენეალოგიაში მოაპოვებინა ადგილი. რუთის და მარიამის ამბებს შორის რამდენიმე მსგავსებაა. ორივე უკავშირდება ბეთლემში შობას. ორივე განეკუთვნება მცირე ავტორიტეტის მქონე ქალებს (მოაბელი და გაუთხოვარი ქალი, რომელიც დაორსულდა), რომლებიც ღვთის ერთგულები არიან. ორივემ გვაჩვენა, რომ ღმერთი აკურთხებს მის მიმართ ერთგულებს.

ეს წიგნები ასახავს მეორე რჯულში წარმოდგენილ თესვისა და მკის პრინციპებს. იესო ნავეს ძე და რუთი აჩვენებენ ღვთის კურთხევას ერთგულებზე. მსაჯულები აჩვენებენ ღვთის განკითხვას ურჩებზე.

იესო ნავეს ძე - რუთი მეტყველებენ დღეს

ქვეყნებში, სადაც მკვეთრი განხეთქილებაა, ისლამისა და ქრისტიანობის დაპირისპირების გამო, წმინდა ომის საკითხი კვლავ დგება ეკლესიის წინაშე. დღევანდელი კონფლიქტების ფონზე, ამ ქვეყნებში მცხოვრებმა ქრისტიანებმა, უფრო გულდასმით უნდა შეისწავლონ „წმინდა ომი ახლო ხედით“ პრინციპები.

უფრო ფართო მასშტაბით, დღეს ქრისტიანები აწყდებიან იგივე ერთგულებისა და ორგულობის საკითხებს, რომლებსაც აწყდებოდნენ იესო ნავეს ძე, რუთი და მსაჯულების დროინდელი ხალხი. დღეს, როდესაც ჩვენ აღარ ვცხოვრობთ თეოკრატიაში, ღვთის პასუხი ხშირად არ არის ისეთი მყისიერი და ქვეყნიერებისთვის, ანუ საერო ხალხისთვის ხილული, როგორც ძველ აღთქმაში. თუმცა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ორგულობა არ ისჯება, ან რომ ერთგულება არ ფასდება. იესო ნავეს ძის და რუთის მაგალითი, ისევე როგორც სამსონის უარყოფითი მაგალითი, გვახსენებს, რომ ღმერთი აგრძელებს მისი ერთგული ადამიანების ძიებას.

მოახდინეთ ამ გაკვეთილში მოცემული მასალის სწორად აღქმის და გაგების დემონსტრირება შემდეგი დავალების შესრულებით:

(1) აირჩიეთ შემდეგი დავალებებიდან ერთ-ერთი:

ვარიანტი 1: ჯგუფური დავალება

გამოყავით ჯგუფის ერთი წევრი და დაავალეთ, რომ შეისწავლოს თითოეული ჩამოთვლილი მსაჯული: გედეონი, დებორა, იფთახი და სამსონი. განიხილეთ თითოეული მათგანის ძლიერი და სუსტი მხარეები.

ვარიანტი 2: ინდივიდუალური დავალება

დაწერეთ ქადაგება ერთ-ერთი მსაჯულის ცხოვრების შესახებ. ასახეთ მასში, თუ როგორ მოქმედებდა ღმერთი მსაჯულის მეშვეობით თავისი მიზნების მისაღწევად.

(2) გაიარეთ ამ გაკვეთილის ტესტი. ტესტი მოიცავს საზეპირო მუხლებს წმიდა წერილებიდან.

(1) რა ეწოდება ისტორიულ წიგნებს ებრაულ ბიბლიაში?

(2) განმარტეთ სიტყვა "თეოკრატია".

(3) ჩამოთვალეთ თითოეული წიგნის თემა:

(4) იესო ნავეს ძეს ორი ძირითადი ნაწილია:

(5) რა არის იესო ნავეს ძეს წიგნის მთავარი მიზანი?

(6) რა იყო თავშესაფარი - ქალაქების დანიშნულება?

(7) ჩამოთვალეთ ოთხი პრინციპი, რომლებიც გასათვალისწინებელია იაჰვეს ომის შესწავლისას იესო ნავე ძეს წიგნში.

(8) რა არის მსაჯულების წიგნის მთავარი მიზანი?

(9) მსაჯულებში რომელია განდგომისა და ხსნის ციკლის ოთხი საფეხური?

(10) განმარტეთ „ლევირატული ქორწინება“.

(11) საზეპიროებიდან დაწერეთ იესო ნავეს ძეს 1:8-9.