Lesson 13: აბდია - სოფონია

ამ გაკვეთილის ბოლოს, სტუდენტმა უნდა:

(1) იცოდეს აბდიას, იონას, მიქას, ნაუმის, აბაკუმის და სოფონიას დაწერის სავარაუდო თარიღი და ისტორიული გარემო.

(2) შეეძლოს აბდიას, იონას, მიქას, ნაუმის, აბაკუმისა და სოფონიას ძირითადი თემებისა და მიზნების გამოკვეთა.

(3) ესმოდეს ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველების ინტერპრეტაციის ძირითადი პრინციპები.

(4) პატივს მიაგებდეს ღვთის უზენაესობას ყველა ერზე.

(5) შეეძლოს აბდიას, იონას, მიქას, ნაუმის, აბაკუმის და სოფონიას გზავნილის დაკავშირება დღევანდელი ქვეყნიერების საჭიროებებთან.

წაიკითხეთ აბდია, იონა, მიქა, ნაუმი, აბაკუმი, და სოფონია.

დაიზეპირეთ მიქა 6:8; ნაუმი 1:7-8; აბაკუმი 3:2.

ძველი სამყაროს ცრუ ღმერთებისგან განსხვავებით, იაჰვე არ იყო ადგილობრივი ღმერთი. იაჰვე იყო და არის მთელი სამყაროს უზენაესი ღმერთი. ეს ჩანს მცირე წინასწარმეტყველთა გზავნილში ისრაელს მიღმა მყოფი ერებისადმი. ამ გაკვეთილზე შესწავლილ წიგნებში ღმერთი თავისი წინასწარმეტყველების მეშვეობით ედომს, ნინევეს, ისრაელს, იუდას და სოფონიას მეშვეობით კი მთელ მსოფლიოს ელაპარაკებოდა. ამ თავში ჩვენ ვხედავთ ღვთის უზენაესობას ადამიანებზე, რომლებიც არც კი ცნობენ მის ავტორიტეტს. ღმერთი არის უზენაესი მთელს მსოფლიოსა და სამყაროში.

აბდიას ისტორიული გარემო

აბდიას წიგნი უნდა წაიკითხოთ ხანგრძლივი კონფლიქტის კონტექსტში, რომელიც ედომს, ესავის შთამომავლებს და ისრაელს, იაკობის შთამომავლებს შორის მიმდინარეობდა. გამოსვლის დროს ედომს აეკრძალა ისრაელში შესვლა (რიცხვნი 20:14-21). ბაბილონის ალყის დროს ედომელები მიესალმნენ იერუსალიმის განადგურებას. მათმა სისასტიკემ იუდას მიმართ ძვ. წ. 587 წ. გამოიწვია ფსალმუნის 136:7-9-ის წყევლა, ისევე როგორც აბდიას წინასწარმეტყველური გზავნილი.

ჩვენ არაფერი ვიცით წინასწარმეტყველ აბდიას შესახებ, გარდა მისი სახელისა. მისი სახელი ნიშნავს "ის, ვინც ემსახურება იაჰვეს" და არის გავრცელებული სახელი ძველ აღთქმაში.[1]

აბდიას გზავნილი

აბდიას წინასწარმეტყველება არის როგორც ედომის განკითხვის გზავნილი, ასევე იუდას ნუგეშისცემა. უპირველეს ყოვლისა, აბდია გვამცნობს სამსჯავროს ედომის წინააღმდეგ. ედომს ამპარტავნულად სჯერა, რომ მისი დედაქალაქის, სელას მდებარეობა ადვილად დასაცავ, მაღალ კლდეზე, დაიცავს მას მტრებისგან (აბდია 1:3). მაგრამ იუდას წინააღმდეგ ძალადობის გამო ღმერთი გაანადგურებს ედომს. სამართლიანი ღმერთი არ დაუშვებს, რომ ედომის ცოდვა დაუსჯელი დარჩეს. აბდიას წინასწარმეტყველება აღსრულდა ედომის დაპყრობისას ძვ. წ. 553 წელს.

აბდიას ასევე მოაქვს ნუგეშისცემა. ის ახსენებს იუდას ღვთის აღთქმისეულ სიყვარულს თავისი ხალხის მიმართ. იერუსალიმის განადგურების შემდეგაც კი ღმერთი თავის ხალხს იმედს ჰპირდება. აბდიას საკვანძო მუხლი (1:15) გვპირდება, რომ უფლის დღე მოახლოებულია ყველა ერისთვის.

იონას ისტორიული გარემო

იონამ იწინასწარმეტყველა ასურეთის იმპერიის სისუსტის პერიოდში. მან იწინასწარმეტყველა ჩრდილოეთ სამეფოს გაფართოება იერობყამ II-ის დროს (4 მეფეთა (2 მეფეთა) 14:25).

აგრესიული იმპერია, ასურელები უდიდეს საფრთხეს წარმოადგენდნენ ისრაელის დამოუკიდებლობისთვის. შემორჩენილი ხელოვნების ნიმუშებიდან ჩანს, რომ ასურელები მტრების მიმართ სისასტიკეს იჩენდნენ.[1] როდესაც იონამ მოისმინა ღვთის მოწოდება, ნინევეში ექადაგა, ის თარშიშში გაიქცა.

მას არ სურდა ექადაგა სიტყვა, რომელსაც შეეძლო ნინევე მონანიებამდე მიეყვანა. მან იცოდა, რომ თუ ნინევე მოინანიებდა, ღმერთი არ გაანადგურებდა ქალაქს (იონა 4:2). იონას, როგორც ერთგული ისრაელიანის თვალსაზრისით, ნინევიის განადგურება კურთხევა იქნებოდა ისრაელისთვის.

იონას წიგნის მიზანი

იონას წიგნი გვაჩვენებს ღვთის წყალობას ისრაელის მტრების მიმართაც კი. იონა გვიჩვენებს, რომ ღვთის თანაგრძნობა არ არის მხოლოდ „ჩვენ“ (ისრაელის) მიმართ; ღმერთის თანაგრძნობა აგრეთვე „მათ“ (ნინევიის) მიმართაც არის.

ღმერთისგან განსხვავებით, იონა წინასწარმეტყველს არ აქვს ნინევიის მიმართ თანაგრძნობა. იონას წიგნი გვიბიძგებს, დავფიქრდეთ: „იონას ვგავარ თუ ღმერთს?”

იონა - ნამდვილი ამბავია?

ზოგიერთი მწერალი ამტკიცებს, რომ იონას ამბავი სიმართლეს არ შეესაბამება, არამედ იგავია, რომლის მიზანიც იყო, ისრაელის უუნარობის ჩვენება ღვთის მისიის შესრულების თვალსაზრისით ერების მიმართ. თუმცა, იონას წიგნში არაფერია, რაც იმაზე მიუთითებდა, რომ ის იგავად იყო ჩაფიქრებული. სიუჟეტი წარმოდგენილია, როგორც ნამდვილი ამბავი და შეიცავს იმ ისტორიულ და გეოგრაფიულ დეტალებს, რასაც ნამდვილი ისტორიისგან ველით.

იონას ერთ-ერთი გზავნილი არის ღმერთის უზენაესობა. ღმერთმა „ძლიერი ქარი ამოაგდო“; მან „დიდი თევზი მოავლინა... რომ გადაეყლაპა იონა“; იონას საჩრდილობლად „აღმოაცენა... აყირო“, აყიროს გასანადგურებლად კი „მოუხმო მატლს“. გზავნილი ღმერთის უზენაესობის შესახებ იკარგება, თუ ამბავი სიმართლეს არ შეესაბამება.

იესო იონას ამბავს ისტორიად მიიჩნევდა. მან გააფრთხილა, რომ „ნინეველები აღდგებიან სამსჯავროზე ამ თაობასთან ერთად და მსჯავრს დასდებენ მას, ვინაიდან მათ მოინანიეს იონას ქადაგებით და აჰა, აქ არის იონაზე დიდი” (მათე 12:41).

ამ ყველაფრის გამო, ჩვენ ვიცით, რომ იონა ნამდვილი ამბავია.

იონას გზავნილი

პირველი ნაწილი: მორჩილების გაკვეთილი (იონა 1-2)

1 და 2 თავები გვასწავლის მორჩილების გაკვეთილს. როდესაც ღმერთი იონას ნინევეში უწოდებს, იონას პირველი პასუხი საპირისპირო მიმართულებით გაქცევაა. "ადგა იონა, რომ თარშიშში გაქცეულიყო." ის ჯდება ხომალდში, რათა გაიქცეს „უფლის პირისგან” (იონა 1:3). უფლის წინასწარმეტყველს სჯერა, რომ მას შეუძლია გაექცეს ყოვლისშემძლე ღმერთის თანდასწრებას. თუმცა ღმერთი უზენაესია. "ძლიერი ქარი ამოაგდო უფალმა", რომელიც გემს განადგურებით ემუქრებოდა.

როდესაც მეზღვაურებმა წილი ყარეს ქარიშხლის მიზეზის დასადგენად, მათ აღმოაჩინეს, რომ იონაა დამნაშავე. იონასგან განსხვავებით (რომელსაც არ აინტერესებს ნინევე), მეზღვაურები საკმაოდ ზრუნავენ თავიანთ მეგობრებზე, იმისათვის, რომ ეცადონ იონას სიცოცხლის გადარჩენას. წარმართი მეზღვაურები უფრო მეტ თანაგრძნობას იჩენენ, ვიდრე ღვთის წინასწარმეტყველი. როდესაც მეზღვაურები საბოლოოდ ჩააგდებენ იონას ზღვაში, ქარიშხალი მაშინვე ჩაცხრება. იონას სიცოცხლე გადარჩა, რადგან "დიდი თევზი მოავლინა უფალმა, რომ გადაეყლაპა იონა".

ეს პირველი ნაწილი ღვთის წყალობისთვის იონას მადლიერების ლოცვით მთავრდება. იონა ჰპირდება „რაც აღმითქვამს, შევასრულებ“; მან ისწავლა მორჩილების გაკვეთილი.

მეორე ნაწილი: თანაგრძნობის გაკვეთილი (იონა 3-4)

პირველი თავის მსგავსად, იონას მე-3 თავიც იწყება ღვთის მოწოდებით. ამჯერად იონა ემორჩილება; "ადგა იონა და უფლის სიტყვის თანახმად წავიდა ნინევეში." იონამ ისწავლა მორჩილების გაკვეთილი; ახლა ღმერთი მას თანაგრძნობის გაკვეთილს ასწავლის.

იონა ქადაგებს განკითხვის გზავნილს ნინევეში. როგორც პირველ თავში, წარმართები უფრო მეტად გრძნობენ ღვთის თანაგრძნობას, ვიდრე იონა. პირველ თავში წარმართი მეზღვაურები ცდილობდნენ იონას სიცოცხლის გადარჩენას. მე-3 თავში ნინევეს წარმართი მეფე ვარაუდობს, რომ ღმერთს შეუძლია შეიწყალოს ქალაქი. "ვინ იცის, იქნებ შეინანოს ღმერთმა, დაუცხრეს მგზნებარე რისხვა და აღარ დაგვღუპოს?" ღვთის წინასწარმეტყველი მხოლოდ სამსჯავროს ქადაგებს; წარმართი მეფე კი ღვთის წყალობას ქადაგებს.

მე-2 თავის მსგავსად, იონას მე-4 თავიც შეიცავს ლოცვას. იონას მე-2 თავში არის მადლიერების ლოცვა ღვთის წყალობისთვის იონას მიმართ; იონას მე-4 თავში კი ვხედავთ უკმაყოფილობის ლოცვას ღვთის წყალობისთვის ნინევეს მიმართ. იონა წუწუნებს, რადგან ღმერთმა შეიწყალა ქალაქი ნინევე. თავი მთავრდება ღვთის გაკვეთილით იონასთვის, გაკვეთილით ღვთის დიდი თანაგრძნობის შესახებ დაკარგულთა მიმართ.

იონა ახალ აღთქმაში

იონას წიგნი ახალ აღთქმაში სულ მცირე ორი გზით არის ასახული. პირველ რიგში, იესომ მიუთითა იონას თევზის მუცლიდან ხსნაზე, როგორც მისი საფლავიდან აღდგომის ანალოგია (მათე 12:39-40).

მეორე, იონა ასახავს ისრაელის უუნარობას შასრულოს მისია ერების მიმართ. დაბადების 12:2-3-ში აბრაამის აღთქმიდან ნათლად ჩანს, რომ ისრაელი იკურთხა, რათა სხვებისთვის კურთხევის გამტარი გამხდარიყო. იონას წიგნიდან ჩანს, რომ ისრაელმა ვერ შეძლო ამ მისიის შესრულება. ქრისტეს მოსვლით ეს მისია განახლდა, როცა მოწაფეებს დაევალათ: „წადით და დაიმოწაფეთ ყველა ხალხი” (მათე 28:19).

იონა 21-ე საუკუნეში

ადვილია იონას, უხალისო წინასწარმეტყველის დაცინვა, რომელსაც არ სურდა ღმერთს შეეწყალებინა ნინევე; თუმცა, იონა გვიბიძგებს შევხედოთ ჩვენს სამყაროს ღვთის თვალით. როცა იონას ვკითხულობ, უნდა ვკითხო საკუთარ თავს:

• რა მანიჭებს სიხარულს: ჩემი მტრის განადგურება თუ ჩემი მტრის მონანიება?

• ვქადაგებ თუ არა ღვთის წყალობას ისეთივე მგზნებარებით, როგორც ღმერთის განკითხვას?

• მსურს მათთან მისვლა, ვინც ღვთის ხალხს მტრობენ?

• იონას ბუნება მაქვს თუ ღმერთის?

მიქას ისტორიული გარემო

ჩრდილოეთ სამეფოს დაცემამდე ცოტა ხნით ადრე, მიქა, წინასწარმეტყველი მორეშეფიდან, იუდეაში ქადაგებდა. მისმა გზავნილმა გამოღვიძება, სულიერი აღორძინება გამოიწვია ხიზკიაჰუს მეფობის დროს.

მიქას მიზანი

აღთქმისეული სარჩელის ფორმის გამოყენებით მიქამ აჩვენა, რომ იუდა ორგული იყო აღთქმის მიმართ.[1] მიქა გასამართლებას უქადდა მათ, ვინც არღვევდა აღთქმას ხოლო იმედს უქადაგებდა მათ, ვინც მოინანიებდა. მიქამ აჩვენა, რომ სიმართლე უფრო მეტია, ვიდრე რიტუალების დაცვა; ჭეშმარიტი სიმართლე არის „სამართლიანი მოქმედება, მოწყალების სიყვარული და შენი ღმერთის წინაშე თავმდაბლად სიარული” (მიქა 6:8).

მიქას გზავნილი

მიქამ სამი წინასწარმეტყველება გვამცნო. თითოეული მონაკვეთი იწყება სიტყვით „ისმინეთ“. ყოველი გზავნილი იწყება განკითხვით და შემდეგ გადადის აღდგენის დაპირებაზე.

გზავნილი 1 (მიქა 1–2)

მიქას პირველი წინასწარმეტყველება გვამცნობს სამსჯავროს სამარიასა და იერუსალიმზე, ისრაელისა და იუდას დედაქალაქებზე. ღმერთი სამარიას ნანგრევების გროვად აქცევს და მის კერპებს გაანადგურებს. იერუსალიმს ღმერთი ჰპირდება სიქაჩლის სირცხვილს, როდესაც იუდას გადაასახლებენ.

მიქას 1:10-15-ში წინასწარმეტყველი ხაზს უსვამს გზას, რომელიც მოგვიანებით გაიარა სინახერიბმა იერუსალიმისკენ მიმავალ გზაზე ძვ. წ. 701 წელს. იუდეაზე თავდასხმისას სინახერიბმა დაიპყრო ქალაქები გათი, ბეთ-ლეყაფრა, შაფირო, ცაანანი, ბეთ-ეცელი, მაროთი, ლაქიში, მორეშეთ-გათი და აქზიბი. მიქას წინასწარმეტყველება კონკრეტულად ღვთის განაჩენის შესახებ მის მიერ წინასწარ გამოცხადებაში მდგომარეობს.

განკითხვის ეს წინასწარმეტყველება მთავრდება ნატამალის აღდგენის დაპირებით. უფალი წაუძღვება თავის ხალხს ბრძოლაში.

გზავნილი 2 (მიქა 3–5)

მიქას მეორე გზავნილი იუდას კორუმპირებული ლიდერების გმობით იწყება. სამოქალაქო ლიდერები აღწერილია, როგორც კაციჭამიები, რომლებიც ჭამენ თავიანთ მიმდევრებს (3:1-4). წინასწარმეტყველები კი „დაქირავებული მაცნეები“ არიან, რომლებიც მშვიდობას და კურთხევებს წინასწარმეტყველებენ მათზე, ვინც კარგად უხდიან და გმობენ მათ, ვისაც არაფრის გადახდა არ შეუძლია (3:5-8). მმართველები, მღვდლები და წინასწარმეტყველები ყველა დაგმობილნი არიან.

პირველი გზავნილის მსგავსად, ეს გზავნილი განკითხვიდან იმედზე გადადის. დგება დღე, როცა „უფლის სახლის მთა მთათა სათავეში განმტკიცდება“; ხალხი მრავალი ერიდან მოვა, რათა ისწავლონ ცაბაოთ უფლის გზები. ღმერთი გადაარჩენს ერთგულ ნატამალს და იმეფებს მათზე. ის გამოისყიდის სიონს ბაბილონიდან და დამწყემსავს თავის ფარას.

იუდას საბოლოო გამოსყიდვა მაშინ მოვა, როცა ეფრათას ბეთლემიდან გამოვა "ხელმწიფე ისრაელში; დასაბამიდან არის მისი წარმოშობა, საუკუნო დღეებიდან". მათეს სახარება მიქაზე მიუთითებს, როგორც იესო ქრისტეს დაბადების წინასწარმეტყველებაზე (მიქა 5:2 და მათე 2:4-6).

გზავნილი 3 (მიქა 6–7)

მიქას ბოლო გზავნილი იღებს აღთქმის სარჩელის ფორმას. ღმერთი ადანაშაულებს თავის ხალხს აღთქმისადმი ორგულობაში. იმის ნაცვლად, რომ აღიარონ თავიანთი შეცდომა, ხალხი სარკასტული კითხვებით პასუხობს:

• ღმერთს ერთწლიანი ხბორების ყოვლადდასაწველი შესაწირავი სურს?

• განა ეამება უფალს ათასობით ვერძი, თუნდაც ზეთის ათი ათასი ნაკადული?

• ღმერთს ჩვენი ბავშვების მსხვერპლად მიტანა სურს?

ღმერთი პასუხობს კანონის უცვლელი მოთხოვნების გამეორებით: სამართლიანობა, წყალობა და ღმერთთან თავმდაბალი სიარული.

ბრალდების შემდეგ ღმერთს განაჩენი გამოაქვს იერუსალიმისთვის (6:9–7:7). რადგან იუდა გაჰყვა ახაბის განდგომას, ღმერთი გაანადგურებს ამ ერს.

მიქა კვლავ განკითხვიდან იმედზე გადადის. იუდაში ღვთისმოსავი ადამიანების წარუმატებელი ძიების შემდეგ (7:1-7), მიქა ამთავრებს ლოცვით ღმერთისადმი, „დამწყემსე შენი ხალხი შენი კვერთხით“ და აღადგინე ისინი ერების თვალში. ის თავდაჯერებულად ასრულებს: ღმერთი არის დანაშაულის მპატებელი და წყალობის და სიკეთის მოყვარული ღმერთი.

მიქას გზავნილი 21 საუკუნისთვის

იერემიას 26:17—19 გვიჩვენებს, რომ მიქას სიტყვამ გამოღვიძება მოიტანა. შედეგად, იუდა 100 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში გადაურჩა ღვთის სასჯელს. ამან უნდა წაგვახალისოს, როცა ჩვენ ღვთის გზავნილს ვავრცელებთ დღევანდელობაში. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი უარყოფს ღვთის სიტყვას, ნატამალი გამოეპასუხება მას; ღვთის სიტყვა უშედეგოდ არ დარჩება. ამან უნდა გაგვამხნევოს რომ ჩვენს დროში ვუერთგულოთ ღვთის სიტყვის ხალხში გავრცელებას.

ნაუმის ისტორიული გარემო

ნაუმმა იქადაგა სიტყვაა, რომლის ქადაგებაც იონას სურდა: ნინევეს განადგურებაზე. იონას წიგნი გვიჩვენებს ღვთის წყალობას ნინევეს მონანიების საპასუხოდ; ნაუმის წიგნი გვიჩვენებს ღვთის განაჩენს ნინევეს ჯანყის საპასუხოდ.

ნინევეში იონას ჩასვლით გამოწვეული გამოღვიძება ხანმოკლე აღმოჩნდა. იონამ ძვ. წ. 793-753 წწ.-ში იქადაგა. ხოლო ძვ. წ. 745 წ. ტიგლათფილესერ III მოვიდა ხელისუფლებაში და დააარსა ასურეთის იმპერია, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე სასტიკი იმპერია კაცობრიობის ისტორიაში. 722 წელს ასურეთმა გაანადგურა ჩრდილოეთ სამეფო.

სინახერიბი, რომელიც ასურეთის იმპერიას ძვ. წ. 704-681 წწ.-ში მართავდა, ნინევე დედაქალაქად აქცია. მან იუდას დიდი ნაწილი დაიპყრო, თუმცა ღმერთმა შეიწყალა იერუსალიმი და მოგვიანებით იუდა ასურელთა კონტროლისგან გაათავისუფლა. ძვ. წ. სადღაც 663 წ., ნაუმმა ღვთის სამსჯავრო იწინასწარმეტყველა ნინევესა და ასურეთის იმპერიაზე.[1] ეს წინასწარმეტყველება აღსრულდა ძვ. წ. 612 წ. როცა ნინევია განადგურდა. ძვ. წ. 609 წ., ასურეთის იმპერიის საბოლოო ნაშთებიც დაიპყრეს და ეს იმპერია ისტორიიდან გაქრა. ღვთის სამსჯავრო სარწმუნო და გარდაუვალია.

ნაუმის მიზანი

აბდიამ იქადაგა ედომის სრული და გარდაუვალი განადგურების შესახებ; ნაუმმა იქადაგა ნინევეს სრული და გარდაუვალი განადგურება. ამჯერად მონანიება აღარ იქნებოდა; "არ არის კურნება შენი წყლულისთვის” (ნაუმი 3:19). ნაუმის წიგნი აცხადებს ნინევეს განადგურებას და იმედს აძლევს იუდას ხალხს და არწმუნებს მათ, რომ ღმერთი განიკითხავს მათ მტერს..

ნაუმის გზავნილი

ნაუმის მთელი წიგნი ეხება ღვთის სამსჯავროს ნინევეს მიმართ. 1-ლი თავი ასახავს ღმერთს, როგორც ღვთაებრივ მეომარს, რომელიც იბრძვის თავისი ხალხის სახელით. ღმერთი მართალი მსაჯულია; ის „შურს იძიებს უფალი თავის მოწინააღმდეგეებზე; რისხვას უნახავს თავის მტრებს.”

მიუხედავად იმისა, რომ მანამდე ღმერთმა გამოიჩინა თავისი წყალობა ნინევეს მიმართ მათ მიერ მონანიების გამო, ის ასევე „ძლევამოსილია და დამნაშავეს დაუსჯელად არ დატოვებს“. ნინევემ უარყო ღმერთი და ახლა ის შურს იძიებს მათზე.

წიგნის ცენტრალური კონტრასტი ჩანს ნაუმის 1:7-8-ში. მართალთათვის: „კეთილია უფალი, თავშესაფარია გაჭირვების დღეს“. ბოროტებს კი: „ღვარცოფივით წალეკავს.”

მე-2 თავი აღწერს ნინევეს განადგურებას ქუჩის ბრძოლების ასახვით და ლომის მეტაფორით, რომელიც მსხვერპლს ნაწილებად ფლეთს.

მე-3 თავი ასრულებს ნაუმის გზავნილს „ვაი-ს წინასწარმეტყველებით“, სადაც ის აცხადებს „სისხლიანი ქალაქის“ დანაშაულს, რომელიც „სიცრუითა და ძალადობით არის სავსე“. ნაუმს ჩამოთვლილი აქვს ნინევეს დანაშაულებები და შემდეგ აცხადებს ღვთის საბოლოო განაჩენს: „დავანახებ შენს სიშიშვლეს ხალხებს და შენს სირცხვილს - სამეფოებს. მოგაყრი სიბინძურეს, წაგბილწავ და სასეიროდ გაქცევ” (ნაუმი 3:5-6). მსოფლიო გაიხარებს ასურეთის დაცემის ამბით. „ვინც კი მოისმენს შენს ამბავს, ტაშს შემოჰკრავს შენზე, რადგან ვის არ მისწვდენია შენი გაუთავებელი სიავე?” (ნაუმი 3:19).

ნაუმი გვასწავლის, რომ წმინდა ღმერთი არ დატოვებს ცოდვას დაუსჯელად. მიუხედავად იმისა, რომ ღმერთმა გამოიყენა ასურეთი ისრაელისა და იუდას ცოდვებისთვის დასასჯელად, მან არ უგულებელყო ასურეთის ცოდვები. საბოლოოდ მან იუდაში ერთგული ნატამალი შეინარჩუნა და მისი მტრები დაამარცხა. ღმერთის ერთგულება თავისი ხალხის მიმართ არ შეცვლილა.

აბაკუმის ისტორიული გარემო

წინასწარმეტყველურ წიგნებს შორის აბაკუმი უნიკალურია; ის არ ეხება კონკრეტულ აუდიტორიას. ამის ნაცვლად, წიგნი შედგება დიალოგისგან ღმერთსა და წინასწარმეტყველს შორის.

აბაკუმი წლების განმავლობაში მსახურობდა, იერუსალიმის დაცემამდე. მეცნიერთა უმეტესობა თვლის, რომ აბაკუმის დიალოგი შედგა ნაბუქოდონოსორის ძვ. წ. 605 წ. ხელისუფლებაში მოსვლამდე. აბაკუმისთვის ღვთისგან მიცემული გამოცხადებიდან ოცი წლის პერიოდში, ეს წინასწარმეტყველება ახდება.

აბაკუმის მიზანი

აბაკუმის წიგნი უცხადებს წინასწარმეტყველს ღვთის განზრახვებს. აბაკუმის კითხვებითა და ღვთის პასუხებით წინასწარმეტყველმა ისწავლა ღვთის უზენაეს, სუვერენულ გეგმაზე დანდობა.

აბაკუმის გზავნილი

შეკითხვა 1: რატომ არის უმართლო იუდა წარმატებული? (აბაკუმი 1:1-11)

როდესაც აბაკუმი უყურებდა იუდას სულიერ და მორალურ დაცემას, მას აწუხებდა ღმერთის მიერ ამის აშკარად უპასუხოდ დატოვება. აბაკუმმა ჰკითხა: „რატომ მაჩვენებ ურჯულოებას და მახილვინებ ბოროტებას?” (აბაკუმი 1:3). აბაკუმს ეჩვენება, რომ სამართლიანობა გაუკუღმართებულია.

ღვთის პასუხი აოცებს წინასწარმეტყველს. ღმერთი ეუბნება აბაკუმს, რომ ის ქალდეველებს წამოაყენებს იუდას გასასამართლებლად.[1] მათი ცხენები ჯიქზე უსწრაფესნი არიან; მათი მხედრები კი, მსხვერპლზე შემართული არწივებივით.

შეკითხვა 2: როგორ შეუძლია ღმერთს გამოიყენოს ბაბილონი იუდას გასასამართლებლად? (აბაკუმი 1:12 – 2:20)

მიუხედავად იმისა, რომ პირველმა პასუხმა აჩვენა, რომ ღმერთი არ უგულებელყოფს ბოროტებას, ამან კიდევ უფრო დიდი კითხვა წამოჭრა. როგორ შეეძლო ღმერთს იუდას გასამართლება კიდევ უფრო ბოროტი ხალხის მეშვეობით? მართალია, იუდამ დაიმსახურა სასჯელი, მაგრამ ბაბილონი იუდაზე უფრო ბოროტი იყო. აბაკუმმა ჰკითხა ღმერთს: როგორ შეგიძლია "დუმდე, როცა ყლაპავს მართალს ბოროტეული?’” (აბაკუმი 1:13).

პასუხად ღმერთმა აბაკუმს უთხრა, რომ ჩაეწერა ხილვა. სამსჯავრო გარდაუვალი იყო და მოხდებოდა ისე, როგორც ღმერთმა აღუთქვა. აბაკუმმა არჩევანი უნდა გააკეთოს ორ პასუხს შორის. მას შეუძლია ამპარტავნობით მიუგოს ან რწმენით დაემორჩილოს ღვთის განზრახვებს.

ამ ცნობას მოჰყვება ღმერთის გეგმის გამოცხადება ბაბილონის განსჯის შესახებ. ხუთგზის "ვაი"-ს წინასწარმეტყველების მეშვეობით, აბაკუმი აჩვენებს, რომ ბაბილონი იძულებული იქნება შესვას ღვთის რისხვის თასი. ისინი კერპებს ეყრდნობიან, მაგრამ კერპებისადმი მათი მინდობა ამაო იქნება. უსარგებლო კერპებისგან განსხვავებით, „უფალი თავის წმიდა ტაძარშია“. ერთადერთი სწორი პასუხი არის დადუმება მისი უზენაესობის წინაშე.

აბაკუმის ლოცვა მორჩილებისთვის (აბაკუმი 3)

ღვთის გამოცხადების საპასუხოდ, აბაკუმი დაემორჩილა ღვთის განზრახვებს. ის ლოცულობდა, რომ ღმერთს მის სამსჯავროსთან ერთად წყალობაც გამოეჩინა; მან აღწერა ღვთის ძალა და უზენაესობა; და ღვთის მიზნებს დაემორჩილა. წინასწარმეტყველი თავის წიგნს მტკიცე რწმენით სავსე სიტყვით ასრულებს: „უფალი, ღმერთი ჩემი ძალაა, ფურ-ირმის ფეხებს შემაბამს და ჩემს მაღლობებს მომატარებს.”

აბაკუმი ახალ აღთქმაში

აბაკუმის გამონათქვამი „მართალი კი თავისი რწმენით იცოცხლებს“ სამჯერ არის ციტირებული ახალ აღთქმაში. რომაელების 1:17-ში პავლე ციტირებს აბაკუმს, რათა გვაჩვენოს, რომ რწმენით ვმართლდებით ღვთის წინაშე. გალატელების 3:11 ამ გამოთქმას უპირისპირებს იუდეველების მცდელობას გამართლდნენ რჯულის საქმეებით. პავლე გვასწავლის, რომ გამართლება არ მიიღწევა რჯულის მორჩილებით, არამედ „მართალი იცოცხლებს რწმენით“. ებრაელთა 10:38-ში ეს ფრაზა ხაზს უსვამს რწმენის მუდმივ ასპექტს. იმის ნაცვლად, რომ „უკან მიიქცეს“, მართალი განაგრძობს „რწმენით ცხოვრებას“. ახალ აღთქმაში, ისევე როგორც ძველში, ღვთის განზრახვებისადმი რწმენა და ნდობაა, რაც გვაძლევს საშუალებას, ვაამოთ მას.

სოფონიას ისტორიული გარემო

სოფონიას სახელი ნიშნავს „იეჰვე დაიმალა“, სახელი, რომელიც აჩვენებს, რომ მისი მშობლები, სავარაუდოდ, ღვთის ერთგულები იყვნენ იუდას განდგომილების დღეებშიც კი, მეფე ახაზის დროს. სოფონიამ იუდას უკანასკნელი კარგი მეფის, იოშიას მეფობის დროს იწინასწარმეტყველა. ის იყო აბაკუმისა და იერემიას თანამედროვე. ვინაიდან სოფონია ნინევეს დაცემას მომავალ მოვლენად მოიხსენიებს, მისი მსახურება, როგორც ჩანს, ძვ. წ. 612 წ.-მდე დასრულდა (სოფონია 2:13).

სოფონიას წარმომავლობის მიკვლევა ოთხი თაობით უკან შეიძლება, რასაც მეფე ხიზკიაჰუმდე მივყავართ (სოფონია 1:1). ის სამეფო ოჯახის წევრი იყო და შესაძლოა მეფე იოშიას ნათესავი ყოფილიყო.

სოფონიას მიზანი

ყველა სხვა წინასწარმეტყველზე მეტად სოფონია აცხადებდა უფლის დღეს. ამ პატარა წიგნში წინასწარმეტყველი ექვსჯერ ახსენებს უფლის დღეს. იოველის, ეზეკიელისა და ამოსის მსგავსად, სოფონია გვაჩვენებს, რომ ამ დღეს ორივე მოაქვს: განკითხვა დაუმორჩილებლებზე და კურთხევა ერთგულებზე. სოფონია გვაჩვენებს, რომ უფლის დღე ყველა ადამიანზე მოახდენს გავლენას და არა მხოლოდ იუდაზე და აღთქმაში მყოფ ხალხზე.

სოფონიას გზავნილი

სოფონიამ პირველმა ილაპარაკა ღვთის სამსჯავროს შესახებ იუდაზე. იმის გამო, რომ იუდა მიუბრუნდა ბაალის, „ციური ლაშქრის უფლის“ და სხვა ღმერთების თაყვანისცემას, ღმერთი დასჯის ამ ერს. სახლები იერუსალიმში გაპარტახდება. უფლის დღე გამოვლინდება, როგორც „რისხვის დღეა ეს დღე! უბედურებისა და გაჭირვების დღე, ნგრევისა და გაუდაბურების დღე, სიბნელისა და წყვდიადის დღე, ღრუბლებისა და ბურუსის დღე, ციხე-ქალაქთა და მაღალ კოშკთა წინააღმდეგ საყვირისა და საბრძოლო შეძახილების დღე!” (სოფონია 1:15-16).

შემდეგ სოფონია ელაპარაკება ერებს. ფილისტიმელებს ელის ღვთის სამსჯავრო; მოაბი და (ყ)ამონი გაიძარცვებიან; ეთიოპია (ქუში) გაიჟლიტება; და ასურეთი განადგურდება. უფლის დღე იქნება ყველა ამ ერის განკითხვის დღე.

სოფონიას ებრაელ მსმენელებს შესაძლოა გაუხარდათ მათი მტრების გმობის მოსმენა. თუმცა სოფონია მალევე დაუბრუნდა იუდას განკითხვის თემას. „ვაი მეამბოხე და წაბილწულ, მოძალადე ქალაქს!!” (სოფონია 3:1). სამწუხაროდ, ეს შებილწული და შეურაცხყოფილი ქალაქი იერუსალიმი იყო. მისი პოლიტიკური ლიდერები, მოსამართლეები, წინასწარმეტყველები და მღვდლები დადანაშაულებულნი არიან, რადგან უარს აცხადებენ ღვთის მხილების მიღებაზე. შედეგად, „ერებზე“ გადმოღვრილი მსჯავრი, იუდაზეც გადმოვა.

უფლის დღე განკითხვის დღეა. მაგრამ თუ ხალხი მოინანიებს, ეს შეიძლება იყოს აღდგენის დღე. ღმერთი გვპირდება, რომ იუდაში შემონახულ იქნება ნატამალი, რომელნიც „უფლის სახელში ჰპოვებენ თავშესაფარს“. ისინი „არ ჩაიდენენ უსამართლობას და აღარ იცრუებენ” (სოფონია 3:12-13). ამ ხალხს ღმერთი მტრებისგან დაცვას დაპირდა.

სოფონიას ბოლო მუხლებში ღმერთი ჰპირდება იერუსალიმის საბოლოო აღდგენას. ის აღადგენს თავის ხალხს და მისცემს „დიდ სახელსა და ქებას დედამიწის ყველა ხალხში.”

► მცირე წინასწარმეტყველებმა ღვთის გზავნილი მიუტანეს ყველა ერს. გზავნილი ხშირად ძალიან სპეციფიკურია და გათვლილია წინასწარმეტყველის აუდიტორიისთვის. 2 ტიმოთეს 3:16-ის თანახმად, მთელი წმინდა წერილი სასარგებლოა ყველა დროის ყველა ქრისტიანისთვის. რას ეუბნება მცირე წინასწარმეტყველთა გზავნილი ჩვენს სამყაროს?

მრავალი მკითხველისთვის ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველური წიგნები ბიბლიის ყველაზე რთულ წიგნებს შორისაა. ზოგიერთი მკითხველი ვარაუდობს, რომ წინასწარმეტყველების ამ უძველეს წიგნებს დღეს ჩვენთვის არანაირი გზავნილი აღარ გააჩნიათ. სხვა კომენტატორები ამ წიგნებში ფარულ შეტყობინებებს ეძებენ. ამ ორივე მიდგომით იკარგება ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველთა ცენტრალური ჭეშმარიტებები.

როგორ ესაუბრება ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველებები თანამედროვე ქრისტიანებს? სკოტ დიუვალი და დენიელ ჰეისი გვთავაზობენ ბიბლიის განმარტებისა და ჩვენს სამყაროში გამოყენების შემდეგ მოდელს. ეს მოდელი ძალიან კარგად მუშაობს წინასწარმეტყველური წიგნების ინტერპრეტაციისთვის. ეს მოდელი ბიბლიურ ტექსტს უსვამს ხუთ შეკითხვას.

(1) მათი ქალაქი: რა იყო წინასწარმეტყველის თავდაპირველი გზავნილი?[1]

ეს კითხვა არკვევს, თუ როგორ მოუსმინეს თავდაპირველმა მსმენელებმა წინასწარმეტყველს. რა იყო წინასწარმეტყველის გზავნილი თავისი დროისთვის? ეს დაგვეხმარება დავუკავშიროთ ჩვენმიერი განმარტება თავდაპირველ გზავნილს. სახიფათოა „ამოიკითხო“ საღვთო წერილში გზავნილი, რომელსაც თავდაპირველი მსმენელი ვერც კი ამოიცნობდა.[2]

მაგალითად, ნაუმმა იქადაგა ნინევეს მსჯავრდადების სიტყვა. მისმა მსმენელებმა მოისმინეს გამოცხადებული წინასწარმეტყველება, რომ ნინევე განადგურდებოდა მისი დაუნდობლობის, სექსუალური უზნეობისა და სხვა ღმერთებისადმი თაყვანისცემის გამო. ეს იყო წინასწარმეტყველის თავდაპირველი გზავნილი.

(2) მდინარე: რა ყოფს პირველ მსმენელებს დღევანდელობისგან?

ეს კითხვა სწავლობს, თუ როგორ განსხვავდება დღევანდელი კულტურა, ენა, დრო და სიტუაცია ბიბლიური გარემოსგან. ის ასევე აკვირდება განსხვავებას ძველ და ახალ აღთქმებს შორის.

ნაუმი კონკრეტულ დროს კონკრეტულ ქალაქს მიმართავს. როცა ნაუმს ვკითხულობთ, ვიცით, რომ ქალაქი ნინევე აღარ არსებობს. დღეს მკითხველთა უმეტესობა არ ცხოვრობს ერში, რომელიც დაუნდობლად თელავს დანარჩენ მსოფლიოს. გარდა ამისა, ჩვენ ვცხოვრობთ ახალი აღთქმის პერიოდში, სადაც ღვთის დაუყოვნებელი სამსჯავრო ერებზე ყოველთვის არ ჩანს ისე ნათლად, როგორც ძველ აღთქმაში.

(3) ხიდი: რა პრინციპი დგას წინასწარმეტყველის თავდაპირველი გზავნილის უკან?

ეს შეკითხვა სთავაზობს მკითხველს გასცდეს წინასწარმეტყველის უშუალო დამოკიდებულებებს, რათა იპოვოს პრინციპი, რომელსაც ის ასწავლის. ეს პრინციპი ვრცელდება ყველა ასაკში და ყველა კულტურაზე. არ შემოიფარგლება წინასწარმეტყველის უშუალო აუდიტორიით.

მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი და ნაუმის სამყაროებს შორის ბევრი განსხვავებაა, ღვთის სამართლიანობის პრინციპი უნივერსალურია. წმიდა და მართალი ღმერთი ასურეთის ცოდვებს გვერდს ვერ აუვლის. ღვთის სამართლიანობა ჩანს მთელ წმინდა წერილში და კაცობრიობის ისტორიაში; გზავნილი არ შემოიფარგლება ძველი ნინევეთი.

(4) რუკა: როგორ არის ეს პრინციპი დანახული წმინდა წერილის დანარჩენ ნაწილში?

ეს კითხვა შესასწავლ ამონარიდს განიხილავს ყველა ბიბლიური გამოცხადების სინათლეზე. ეს გვეხმარება იმის უზრუნველყოფაში, რომ არ ამოვგლიჯოთ მუხლი მისი ბიბლიური კონტექსტიდან და არ "აღმოვაჩინოთ" პრინციპი, რომელიც ეწინააღმდეგება წმინდა წერილის დანარჩენ ნაწილს. ძველი აღთქმის ტექსტებში ამ ეტაპზე განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა იმას, თუ რას ცხადყოფს იესო ქრისტეს მოსვლა პრინციპის თვალსაზრისით.

თუკი განვიხილავთ ღვთის სამართლიანობის პრინციპს წმინდა წერილის დანარჩენ წიგნებში, დავინახავთ, რომ ნაუმი ეთანხმება სხვა ბიბლიურ სწავლებას ღვთის ბუნების შესახებ. ხუთწიგნეული გვასწავლის, რომ ღმერთმა უნდა დასაჯოს ცოდვა. ისტორიული წიგნები გვაჩვენებს მის სამართლიანობას მოქმედებაში - თუნდაც საკუთარი ხალხის ისრაელის წინააღმდეგ. წინასწარმეტყველები არაერთხელ ამოწმებენ ღვთის სამართლიანობაზე. ახალ აღთქმაში იესო საუბრობს ღვთის სიყვარულით სავსე წყალობაზე, მაგრამ ის ასევე საუბრობს ღვთის სამსჯავროზე.[3] პავლე შეგვახსენებს, რომ „ღმერთი დასაცინი არ ხდება, ვინაიდან, რასაც თესავს კაცი, იმას იმკის!” (გალატელთა 6:7).

(5) ჩვენი ქალაქი: როგორ მოქმედებს ეს პრინციპი დღევანდელ სამყაროში?

ეს ის წერტილია, როდესაც მკითხველი განმარტებიდან გამოყენებაზე გადადის. ეს საფეხური წამოჭრის კითხვას, თუ როგორ უნდა გამოვიყენოთ ეს პრინციპი დღეს, ცხოვრებისეულ პრაქტიკაში.

როცა ნაუმს ვკითხულობთ, გვიჩნდება კითხვები: „როგორ დაინახავს ღვთის სამართლიანობას მსოფლიო დღეს? და "როგორ უნდა ვიცხოვროთ ღვთის სამართლიანობის სინათლეში?" ღვთის სამართლიანობა შეიძლება აღარ გამომჟღავნდეს ისე პირდაპირ და დრამატულად, როგორც ძველ აღთქმაში. თუმცა, ღვთის სამართლიანობა უცვლელი რჩება და მისი განკითხვა გარდაუვალი. როდესაც ჩვენ შემოგვაქვს ღვთის სიტყვა დღევანდელ სამყაროში, ჩვენ უნდა ვისაუბროთ არა მხოლოდ მის წყალობაზე, არამედ მის სამსჯავროზეც. მიუხედავად იმისა, რომ ეს გზავნილი არც დღეს არის იმაზე პოპულარული, ვიდრე ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველების დროს, ის გახლავთ ცენტრალური ჭეშმარიტება და ის უნდა იქადაგონ მათ, ვინც ღვთის მთელი სიტყვის ერთგულია.

(1) წაიკითხეთ მთელი წიგნი ერთ ჯერზე, რათა შეიქმნათ ზოგადი წარმოდგენა წინასწარმეტყველის გზავნილის შესახებ.[1]

(2) შეისწავლეთ ავტორი. წინასწარმეტყველური წიგნის დასაწყისში მოცემული ინფორმაციიდან, უპასუხეთ რაც შეიძლება მეტ კითხვას წინასწარმეტყველის შესახებ:

• სიდან იყო?

• რა ვიცით მისი მშობლების შესახებ?

• რას საქმიანობდა?

• რა ვიცით მისი ოჯახის შესახებ?

• როდის და რამდენ ხანს მსახურობდა?

(3) შეისწავლეთ ისტორიული გარემო. მოიძიეთ შემდეგი ინფორმაცია:

• ვის უწინასწარმეტყველა?

• რომელი მეფეები მართავდნენ მისი მსახურების დროს?

• როგორი იყო მისი დროის სულიერი და სოციალური პირობები?

• კიდევ რომელი წინასწარმეტყველები მსახურობდნენ იმავე პერიოდში?

(4) ხელახლა წაიკითხეთ წიგნი და თითოეულ თავს მოუფიქრეთ სათაური, რომელიც შეაჯამებდა მის შინაარსს. კითხვისას, ხაზი გაუსვით ან მონიშნეთ სიტყვები, რომელიც ხშირად მეორდება. როდესაც დაასრულებთ, განსაზღვრეთ ამ წიგნის მნიშვნელოვანი თემები.

(5) ჩამოთვალეთ წიგნში ნახსენები მთავარი ცოდვები.

(6) ჩამოთვალეთ წიგნში ასახული მომავლის ძირითადი წინასწარმეტყველებები.

(7) ზემოთ მოცემულ კითხვებზე გაცემული პასუხების საფუძველზე, დაწერეთ წიგნის ერთგვერდიანი მოკლე დასკვნა.

(1) შეასრულეთ შემდეგი დავალებებიდან ერთ-ერთი.

ვარიანტი 1: ჯგუფური დავალება

გააანალიზეთ ერთ-ერთი მცირე წინასწარმეტყველი „ძველი აღთქმის განმარტება ახლო ხედით“-ში შემოთავაზებული მოდელის გამოყენებით. იმსჯელეთ წინასწარმეტყველის თავდაპირველ გზავნილზე, განსხვავებებზე წინასწარმეტყველთა დროისა და ჩვენი დროის სამყაროს შორის და პრინციპზე, რომელსაც გვასწავლის წინასწარმეტყველი. იპოვეთ 2-3 მიმართულება, სადაც შეიძლება, რომ წინასწარმეტყველის გზავნილი იყოს გამოყენებული დღევანდელ სამყაროში.

ვარიანტი 2: ინდივიდუალური დავალება

გააანალიზეთ ერთ-ერთი მცირე წინასწარმეტყველი “მცირე წინასწარმეტყველების თვითმასწავლი სახელმძღვანელო“-ს გამოყენებით.”

(2) გაიარეთ ამ გაკვეთილის ტესტი. ტესტი მოიცავს საზეპირო მუხლებს წმიდა წერილებიდან.

(1) რა არის აბდიას წიგნის მიზანი?

(2) რა არის იონას წიგნის თემა?

(3) დაასახელეთ ორი გზა, რომლითაც იონას წიგნი გვაჩვენებს ღვთის უზენაესობას.

(4) რომელ ორ გაკვეთილს გვასწავლის იონა?

5) მიქას თანახმად, რომელი სამი მახასიათებელი აჯამებს რჯულის მოთხოვნებს?

(6) რომელი წინასწარმეტყველებაა მოცემული მიქაში იესოს დაბადების შესახებ?

(7) ვინ იყო ნაუმის წიგნის სამიზნე აუდიტორია?

(8) ჩამოთვალეთ აბაკუმის ორი შეკითხვა და ღმერთის პასუხები.

(9) რა არის სოფონიას მთავარი თემა?

(10) რომელი ხუთი ნაბიჯია შემოთავაზებული ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველებების განსამარტად?

(11) დაწერეთ ზეპირად ნასწავლი მუხლები: მიქა 6:8, ნაუმი 1:7–8 და აბაკუმი 3:2.