დაიზეპირეთ გამოსვლა 3:14; ლევიანები 20:7–8; მეორე რჯული 6:4–5.
შესავალი
წიგნები გამოსვლიდან - მეორე რჯულის ჩათვლით, მოგვითხრობენ ისრაელი ერის დაარსების დროინდელ მოვლენების შესახებ. ეს წიგნები მოგვითხრობს ისრაელის ეგვიპტიდან გამოხსნის, სინას მთაზე რჯულის მიცემის, უდაბნოში ხეტიალის წლებისა და აღთქმულ ქვეყანაში შესასვლელად მზადების შესახებ.
დაბადების მსგავსად, წიგნები გამოსვლიდან - მეორე რჯულის ჩათვლით, დაწერილია მოსეს მიერ. გამოსვლა იწყება ისრაელის ეგვიპტეში ყოფნის 400 წლის შემდეგ. მიუხედავად იმისა, რომ თარიღთან დაკავშირებით გარკვეული უთანხმოება არსებობს, ეგვიპტიდან გამოსვლის სავარაუდო თარიღი არის ძვ. წ. 1446 წ.[1] მეორე რჯული მთავრდება, როდესაც ისრაელი ემზადება ქანაანში შესასვლელად დაახლოებით ძვ. წ. 1405 წ.
[1]ევანგელისტები განიხილავდნენ გამოსვლის ორ შესაძლო თარიღს. 3 მეფეთა 6:1-სა და მსაჯულთა 11:26-ზე დაყრდნობით, ყველაზე სავარაუდო თარიღია ძვ. წ. 1446 წ. არქეოლოგიურ მონაცემებზე და 3 მეფეთა 6:1-ის სიმბოლურ გაგებაზე დაყრდნობით, ზოგიერთი ევანგელისტი მხარს უჭერს დაახლოებით ძვ. წ. 1275 წ. თუმცა, 3 მეფეთა და მსაჯულთა პირდაპირი წაკითხვით ვარაუდობენ, რომ ძვ. წ. 1446 წელია ყველაზე სავარაუდო თარიღი.
გამოსვლა
თემა: გამოსყიდვა და ურთიერთობა
გამოსვლა ორ ძირითად თემას ასახავს. გამოსვლა 1–15 თავები განიხილავს ღმერთის მიერ ისრაელის ეგვიპტიდან გამოხსნას. პასექი გვახსენებს ამ გამოსყიდვას. ისრაელის ისტორიის განმავლობაში, პასექის აღნიშვნა იქნება ყოველწლიური შეხსენება ღვთის მადლის შესახებ ისრაელის მონობიდან გასათავისუფლებლად.
გამოსვლა 16–40 ასახავს ღმერთის მადლიან ურთიერთობას ისრაელთან. რჯულის მიცემა სინას მთაზე ცენტრალური მომენტია ამ ურთიერთობის დამყარებაში.
გამოსვლა
თავები 1-15
გამოხსნა ეგვიპტიდან
პასექი
თავები 16-40
ურთიერთობა იაჰვესთან
10 მცნება
გამოსვლის მიმოხილვა
გამოსყიდვა: გამოსვლა 1–15
გამოსვლა იწყება იმით, რომ ისრაელი ეგვიპტეში ჩაგვრას განიცდის. მიუხედავად იმისა, რომ ფარაონმა მიიღო იოსების ოჯახი, 400 წლის შემდეგ იაკობის შთამომავლები უკვე ეგვიპტის საფრთხედ აღიქმებიან. ღმერთმა ისმინა თავისი ხალხის ღაღადი და მოსე მოუვლინა მხსნელად.
ოთხი მოვლენა ასახავს ისრაელის გამოსყიდვას ეგვიპტიდან:
მოსეს სასწაულებრივი დაბადება და მოწოდება არის ღმერთის პასუხი თავისი ხალხის ღაღადზე.
ათი ჭირი/სასჯელი ცხადყოფს ღვთის უზენაესობას. ჭირი უფრო მეტია, ვიდრე ღვთის ძალის დემონსტრირება; ისინი პირდაპირი თავდასხმაა ეგვიპტის ცრუ ღმერთებზე. ეგვიპტელები აღიქვამდნენ ნილოსს, როგორც სიცოცხლის წყაროს; ღმერთმა წყალი სისხლად აქცია. ერთ-ერთი ეგვიპტური ქალღმერთი ბაყაყად იყო გამოსახული; ღმერთმა ბაყაყების ჭირი გამოგზავნა. ეგვიპტური ოჯახის ყოველი პირმშო ღმერთებს ეკუთვნოდა; ღმერთმა წაიყვანა პირმშო ვაჟები. ამ სასჯელებმა აჩვენა ეგვიპტესაც და ისრაელსაც, რომ იაჰვე უზენაესია და მეფობს ყველა ადამიანზე.
პასექი აღნიშნავს ისრაელის, როგორც ღვთის რჩეული ხალხის პოზიციას. ეს დღესასწაული იქცა ღვთის ძლევამოსილი ხსნის აქტის მუდმივ მემორიალად.
წითელი ზღვის გადაკვეთამ აჩვენა ღვთის ძალა თავისი ხალხის გადასარჩენად.
ურთიერთობა: გამოსვლა 16–40
ღმერთმა გამოისყიდა ისრაელი, რათა დაემყარებინა ახლო, ინტიმური ურთიერთობა თავის ხალხთან. გამოსვლის მე-16–40 თავების მოვლენები ხდება სინას მთაზე. იქ ღმერთი შეხვდა თავის ხალხს და გამოარჩია და აღნიშნა, როგორც თავისი „ძვირფასი საკუთრება” (გამოსვლა 19:5).
ორი სიმბოლო აღნიშნავს იაჰვესა და ისრაელს შორის ურთიერთობას:
(1) ათი მცნების მიცემამ შექმნა აღთქმის სტრუქტურა ურთიერთობისთვის. ისევე როგორც წინადაცვეთამ, აბრაამთან დადებულ აღთქმაში, რჯულის მორჩილებამ ვერ მოიტანა ხსნა. პირიქით, რჯულისადმი მორჩილება, იაჰვესთან ურთიერთობის შედეგი იყო.
(2) დავითის კარავი წარმოადგენდა მის ხალხში ღვთის ყოფნის ვიზუალურ სიმბოლოს. ბანაკის ცენტრში მდებარე კარავი იყო მუდმივი შეხსენება, რომ იაჰვე თავის რჩეულ ხალხს შორის ცხოვრობდა.
კარავი ასწავლიდა ისრაელს სიწმიდის ცნებას. როდესაც ისრაელიანები კარვისკენ მიდიოდნენ, მათ იცოდნენ, რომ ისინი გადადიოდნენ „უწმინდური“ სივრციდან (ბანაკს გარეთ) „წმიდა“ სივრცეში (ბანაკის შიგნით) თავად კარავში, რომელიც იყო „წმიდა“ და ღვთისთვის და მღვდლებისთვის გამოყოფილი. "წმიდათა წმიდა" იყო ღვთის სამკვიდრებლის თვალსაჩინო სიმბოლო. ეს აჩვენებდა ღვთის სიწმიდეს და მის მოლოდინებს წმიდა ხალხის მიმართ.
გამოსვლა ახალ აღთქმაში
ახალ აღთქმაში იესო არის სრულყოფილი პასექის კრავი (1 კორინთელთა 5:7). მან აღასრულა პასექისა და კარვის აღთქმა. იოანე იყენებს ბერძნულ სიტყვას „კარავი,“ რათა აღწეროს „იესოს მსახურება დედამიწაზე“, როდესაც წერს: „და სიტყვა გახდა ხორცი და დამკვიდრდა (კარავში) ჩვენ შორის (იოანე 1:14).”[1] როგორც კარავი განასახიერებდა ღვთის ყოფნას (თანდასწრებას) მის ხალხში, ასევე იესო იყო ღმერთის თანდასწრება მთელ კაცობრიობას შორის.
[1]სიტყვა დამკვიდრდა სიტყვასიტყვით კარავს ნიშნავდა (კარავში ცხოვრება).”
ლევიანები
წიგნი
რას ასწავლის ღმერთის შესახებ
სიმბოლო
გამოსვლა
ღმერთი წარმოდგენილია.
კარავი
ლევიანები
ღმერთი წმიდაა
მსხვერპლშეწირვები
თემა: სიწმიდე
სამწუხაროდ, ძალიან ბევრი ქრისტიანი უგულებელყოფს ლევიანების წიგნს. მიუხედავად იმისა, რომ ლევიანთა წიგნი აღწერს ჩვენთვის უცხო წეს-ჩვეულებებს, წიგნი შეიცავს მნიშვნელოვან გზავნილს: წმიდა ღმერთს სჭირდება წმიდა ხალხი. ლევიანთა წიგნი პასუხობს კითხვას: „როგორ უნდა ცხოვრობდეს ღვთის ხალხი წმიდა ღმერთის წინაშე? ლევიანთა წიგნის თემა - სიწმიდეა.
მნიშვნელოვანია გავიგოთ ლევიანთა ადგილი ხუთწიგნეულში. ღმერთმა უკვე გამოისყიდა ისრაელი ეგვიპტიდან და თავის ერად მოუწოდა. მსხვერპლშეწირვა და რჯული არ არის გამიზნული ღვთის კეთილგანწყობის მოსაპოვებლად. პირიქით, მსხვერპლშეწირვები და წმიდა კოდექსის კანონები იძლევა ჩარჩოს წმიდა ღმერთის თანდასწრებაში ცხოვრებისთვის.
ლევიანთა წაკითხვის გასაღები არის ბალანსი, რომელიც ჩანს ლევიანთა 20:7–8-ში. „მომიძღვენით თავები და იყავით წმიდა, რადგან მე ვარ უფალი, თქვენი ღმერთი. დაიცავით ჩემი წესები და აღასრულეთ ისინი, რადგან მე ვარ უფალი, თქვენი განმწმედი“. მაგრამ არასოდეს უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ის არის „უფალი, თქვენი განმწმედი“ (ლევიანნი 20:7-8). ღმერთი, რომელმაც გამოისყიდა ისრაელი თავისი მადლით გამოსვლის წიგნში, არის ღმერთი, რომელიც განწმენდს ისრაელს ლევიანთა წიგნში. ღმერთი, რომელიც თავისკენ მოგვიწოდებს, არის ღმერთი, რომელიც გვწმენდს, ანუ წმიდაგვყოფს.
ლევიანების მიმოხილვა
მსხვერპლშეწირვის კანონები (ლევიანები 1–7)
რალფ ვუდმა, ბეილორის უნივერსიტეტის პროფესორმა, ერთხელ სტუდენტთა ჯგუფს სთხოვა შეედარებინათ ორი მაგალითი: თანამედროვე მეცნიერი, რომელიც ამბობს, რომ მოძღვრება ცოდვის შესახებ ცრუმორწმუნეობის მითია და წარმართი ბიჭი, რომელიც შორეულ სოფელში სამსხვერპლოზე ქათამს სწირავს. პროფესორმა ვუდმა ჰკითხა: "რომელი მათგანია შორს ჭეშმარიტებისგან?" სტუდენტები მალევე მიხვდნენ, რომ წარმართ ბიჭს, რაც არ უნდა პრიმიტიული იყოს, ესმის ის, რაც თანამედროვე მეცნიერს არ ესმის: ცოდვა მსხვერპლს მოითხოვს. ცოდვილებს გამოსასყიდი სჭირდებათ. მიუხედევად იმისა, რომ წარმართი ბიჭი არასწორად ითხოვდა პატიებას, წარმართსაც კი ესმის, რომ ცოდვა საჭიროებს გამოსყიდვას.[1]
მსხვერპლის საჭიროება მთელ წმიდა წერილში ჩანს:
დაბადების 3:21-ში ღმერთმა ადამსა და ევას ტანისამოსი ცხოველის ტყავისგან გაუკეთა.
დაბადების მე-4 თავში კაენის უღირსი მსხვერპლშეწირვა უარყოფილია.
დაბადების 22:14-ში აბრაამმა მსხვერპლშეწირვის ადგილს უწოდა „იაჰვე ირე.”[2]
ლევიანთა წიგნი განსაზღვრავს მსხვერპლშეწირვის სისტემას.
ებრაელების 9 და 10 თავებში იესო განიხილება, როგორც „ერთხელ და სამუდამოდ“ შეწირული მსხვერპლი, რომელმაც მრავალის ცოდვა იტვირთა.
ლევიანები 1–7 წარმოადგენს მსხვერპლშეწირვის კანონებს. ეს მსხვერპლშეწირვა დაეხმარა ისრაელიანებს გაეგოთ, როგორ მიახლოვებოდნენ წმიდა ღმერთს.
ყოვლადდასაწველი შესაწირავი (ლევიანი 1) ძველი აღთქმის ძირითადი შესაწირავი იყო. ცხოველის დაკვლის წინ მორწმუნე ცხოველს თავზე ხელს ადებდა, რითაც აჩვენებდა, რომ სიკვდილით დასჯას თავად ცოდვილი იმსახურებდა (ლევიანნი 1:4–5). შემდეგ ცხოველი მთლიანად იწვებოდა სამსხვერპლოზე.
პურეული შესაწირავი (ლევიანი 2) იყო ძღვენი, რომელსაც ხშირად თან ახლდა ყოვლადდასაწველი ან სამშვიდობო მსხვერპლი.
სამშვიდობო შესაწირავი (ლევიანები 3) აღნიშნავდა თაყვანისმცემელსა და ღმერთს შორის თანაზიარებას. ის ადასტურებდა ღმერთსა და ისრაელს შორის აღთქმისეულ ურთიერთობას. ეს არის ერთადერთი შესაწირავი, რომლის გაყოფაც ხდებოდა თაყვანისმცემელს, მღვდელს და ღმერთს შორის.[3]
ცოდვისთვის შესაწირავი (ლევიანები 4:1–5:13) მიეცათ რჯულის უნებლიე დარღვევის, ან რჯულის რომელიმე მოთხოვნის შეუსრულებლობის გამოსასყიდად. ცოდვამ გააუწმინდურა ადამიანი; ამ შესაწირავმა კი მათ სიწმიდე დაუბრუნა.
შეცოდების ან დანაშაულის გამოსასყიდი შესაწირავი (ლევიანები 5:14–6:7) ასევე ეხებოდა რჯულის დარღვევას. ეს შესაწირავი ძალიან ჰგავს ცოდვისთვის შესაწირავს, მაგრამ, როგორც ჩანს, ეხება უფრო სერიოზულ დარღვევებს, განსაკუთრებით იმ დანაშაულებს, რომელიც მოითხოვდა საკუთრების დაბრუნებას და აღდგენას.
მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ისრაელმა მსხვერპლშეწირვა უბრალო რიტუალად მიიჩნია, მსხვერპლშეწირვის სისტემა გამიზნული იყო ჭეშმარიტი მონანიების წარმოსახვისთვის. „ჰუბრისის ცოდვები“ (განზრახ დაუმორჩილებლობით ჩადენილი ცოდვები) არ იფარებოდა, (არ ეპატიებოდათ) ამ შესაწირავებით.[4] ღირსეული შესაწირავი უნდა გაკეთდეს გულწრფელად მონანიებული გულიდან.
მღვდელმსახურების დაარსება (ლევიანები 8–10)
იმის გამო, რომ ღმერთი წმიდაა, ყველა თაყვანისცემა უნდა აღსრულდეს ისე, როგორც მან განსაზღვრა და ბრძანა. გამოსვლის 32-ე თავი გვიჩვენებს, თუ რა შედეგი მოჰყვა, იაჰვეს და ეგვიპტის ოქროს ხბოს თაყვანისცემის შერწყმის მცდელობას (იხილეთ გამოსვლა 32:4; გამოსვლა 32:5). ლევიანების მე-10 თავი გვიჩვენებს ღვთის სამსჯავროს მათთვის, ვინც არასათანადოდ და არასწორად სცემს თაყვანს. წმიდა ღმერთი მოითხოვს, რომ მას მივუახლოვდეთ ისე, როგორც მან დაგვიწესა.
სუფთა და უწმინდურის რჯულის კანონები (ლევიანები 11–16)
400 წლის განმავლობაში ისრაელი ცხოვრობდა ეგვიპტეში, გარშემორტყმული წარმართებით, რომლებმაც არაფერი იცოდნენ სიწმიდის შესახებ. როდესაც ღმერთმა ისრაელს სიწმიდისკენ მოუწოდა, მათ უნდა ესწავლათ გარშემომყოფი ერების ცოდვებისგან გამოყოფა და განცალკევება. ამან ისრაელს საშუალება მისცა ღვთის წმიდა ბუნება წარმოეჩინა ერების წინაშე.
ღმერთმა გამოიყენა წმიდისა და უწმინდურის კანონები, რათა საგნობრივი გაკვეთილი მიეცა სისუფთავისა და სიწმიდის შესახებ. ყოველდღიური ცხოვრების ასპექტების გამოყენებით (საკვები, მშობიარობა, კანის დაავადებები და სხეულის გამონადენი), ღმერთმა აჩვენა, რომ მთელი ცხოვრება მას ეკუთვნის.
ზოგიერთი განსხვავება წმიდასა და უწმინდურს შორის გასაგები არ არის თანამედროვე მკითხველისთვის. ერთ-ერთი ყველაზე სავარაუდო განმარტება იმაში მდგომარეობს, რომ სუფთა ცხოველად ადამიანიის წარმოდგენაში ის მიიჩნეოდა, რომელიც მისი კლასიფიკაციის მიხედვით ითვლებოდა სუფთად. მაგალითად, წყალში მცხოვრები არსება ფარფლებისა და ქერცლის გარეშე უწმინდურად ითვლებოდა; მრავალფეხა მფრინავი მწერებიც უწმინდურად ითვლებოდა.[5] მიუხედავად იმისა, რომ კლასიფიკაციის მიზეზები ყოველთვის გასაგები არ არის, ძირითადი გზავნილი ნათელია: ღვთის ხალხმა უნდა განასხვავოს, რა არის სუფთა და რა უწმინდური.
სიწმიდის კოდი: სიარული ღმერთთან (ლევიანები 17–27)
ლევიანთა ბოლო ნაწილი გადადის მსხვერპლშეწირვის რიტუალებიდან - მღვდლობაზე, ხოლო რიტუალური სიწმიდიდან - წმიდა ცხოვრებაზე ფოკუსირებაზე. სიწმიდის კოდექსში ისრაელი მოწოდებულია, წარმოაჩინოს სიწმიდე ცხოვრების ყველა სფეროში: სოციალური ურთიერთობები, ოჯახი, სექსუალობა, დღესასწაულები და ღარიბებთან მოპყრობა. სიწმიდისკენ მოწოდება ეფუძნება ღვთის ბუნებას: „იყავით წმიდა, რადგან წმიდა ვარ მე, უფალი, თქვენი ღმერთი (ლევიანები 19:2).”[6] შეხსენება, რომ „მე ვარ უფალი“ ან „მე ვარ უფალი, შენი ღმერთი“ ორმოცდაშვიდჯერ გვხვდება ამ თავებში. ღვთის ხალხის სიწმიდე არის ღვთის სიწმიდის არეკვლა.
ლევიანები ახალ აღთქმაში
ლევიანების ბევრმა კონკრეტულმა დებულებამ შეწყვიტა მოქმედება ქრისტეს მოსვლის შემდეგ; მან აღასრულა რჯული, ანუ კანონი (1 კორინთელთა 9:21; გალატელთა 6:2). თუმცა, ლევიანებში ნასწავლი სიწმიდის პრინციპები კვლავაც მოქმედებს. ეს კანონები ცხადყოფს ღმერთის სიწმიდეს, სიწმიდეს, რომელიც ქრისტეს მეშვეობით ყველა მორწმუნესთვის ხელმისაწვდომია (მათე 5:48).
[1]პერიფრაზირებულიაfrom Jill Carattini, “Lamb of God” at A Slice of Infinity, April 23, 2012.
[3]ის ნაწილი, რომელიც ღმერთს ეკუთვნოდა („ქონი“ – საუკეთესო ნაწილები) საცეცხლო შესაწირი იყო. დანარჩენი კი შემწირველს და მღვდელს უნდა შეეჭამა.
[4]რიცხვთა 15:30-31-ის თანახმად, მათთვის ვინც "თავხედურად მოიქცეოდა", ამპარტავნების ცოდვის გამოსასყიდი მსხვერპლი არ არსებობდა. ამის სანაცვლოდ ცოდვილი უნდა „მოეკვეთათ“. 51-ე ფსალმუნში დავითმა იცის, რომ მის მიერ ურიას განზრახ გათვლილი მკვლელობა არ იფარებოდა ცოდვის შესაწირავით. ამის ნაცვლად, ის ღვთის წყალობას მიენდო; „რადგან მსხვერპლი არა გსურს, რომ შემოგწირო და სრულადდასაწველს არ ინებებ. შესაწირი ღმერთისა - სული მოდრეკილი; მოდრეკილისა და მორჩილის გულს არ დაამცირებ, ღმერთო.”
[5]მოსალოდნელია, რომ წყალში მცხოვრებ არსებას უნდა ჰქონდეს ფარფლები ან ქერცლი. მწერის ფეხები ასოცირდება ცოცვასთან და არა ფრენასთან. ამრიგად, ამ არსებებს ჰქონდათ ისეთი მახასიათებლები, რომლებიც არ შეესაბამებოდა მათი სახეობის კლასიფიის მოსალოდნელ ნიშნებს.
[6]იგივე აზრი მეორდება ლევიანები 20:7, 26; 21:8-ში. ახალ აღთქმაში ის მეორდება 1 პეტრეს 1:15-16-ში და იგივე აზრი გვხვდება მათეს 5:48-ში.
რჯულის კანონის უფრო ახლოს გაცნობა
► თუ მადლით ვართ გადარჩენილი, რა პრაქტიკულ როლს თამაშობს რჯული ჩვენს, როგორც ახალი აღთქმის მორწმუნეების ცხოვრებაში?
"რჯული" ხშირად არასწორად გამოიყენება დღევანდელ ეკლესიაში. ბევრისთვის რჯული მოძველებული და სრულიად უმნიშვნელოა ქრისტიანისთვის. ისინი ციტირებენ პავლეს გაფრთხილებებს, რომ არ უნდა ვეცადოთ ღვთის კეთილგანწყობის მოპოვებას რჯულის მორჩილებით (გალატელთა 2:16-21), ამავდროულად უგულებელყოფენ მის სხვა გამონათქვამებს, მაგალითად: „ხოლო ჩვენ ვიცით, რომ რჯული მაშინ არის კეთილი, თუ ვინმე კანონიერად იყენებს მას” (1 ტიმოთეს 1:8). ორივე განცხადება გასათვალისწინებელია ძველი აღთქმის კანონის შესწავლისას, რადგან „მთელი წერილი… სასარგებლოა სასწავლებლად, სამხილებლად, გამოსასწორებლად და დასარიგებლად სიმართლეში” (2 ტიმოთეს 3:16).
ზოგისთვის რჯულისადმი მორჩილება ხდება ღმერთის კეთილგანწყობის მოპოვების საშუალება. ისინი ამაყობენ კანონის ყველა დეტალის ზედმიწევნით დაცვით. მათ სჯერათ, რომ ეს მოაპოვებინებთ ღვთის კეთილგანწყობას; სწორედ ეს იყო დანაშაული, რომელშიც იუდაიზერები იყვნენ დამნაშავე.
როგორ უნდა მიუდგეს ქრისტიანი რჯულს? ბევრი ქრისტიანი ამას პასუხობს ძველი აღთქმის რჯულის სამ კატეგორიად დაყოფით. ისინი ამტკიცებენ, რომ მორალური კანონი (როგორიცაა ათი მცნება) დღესაც მოქმედებს. ისინი ამტკიცებენ, რომ სამოქალაქო კანონი (რჯული, რომელიც ეხება ისრაელს, როგორც ერს) და ცერემონიალური კანონი (მსხვერპლშეწირვის, მღვდლობისა და რიტუალური სიწმინდის კანონები) აღარ გამოიყენება.
მიუხედავად იმისა, რომ ეს საერთო დაყოფაა, ჩვენ ვაწყდებით გარკვეულ სირთულეებს იმის დადგენაში, თუ რომელი კანონები შეესაბამება თითოეულ კატეგორიას. წაიკითხეთ ლევიანთა მე-19 თავი და მიაკუთვნეთ თითოეული კანონი სამი კატეგორიიდან ერთ-ერთს. თქვენ აღმოაჩენთ, რომ ეს ძალიან სუბიექტურია. არის თუ არა კანონი მკის შესახებ (ლევიანები 19:9-10) სამოქალაქო კანონი, რომელიც ეხება მხოლოდ ისრაელს, როგორც ერს, თუ ეს მორალური ვალდებულებაა, ღარიბებზე ზრუნვა ყველა საზოგადოებაში? ლევიანების 19:36-ის სწორი საზომ-საწონის გამოყენების მოთხოვნა სამოქალაქო კანონია, თუმცა ასევე გამოხატავს პატიოსნების მორალურ პრინციპსაც.
ლევიანთა 19-ში მოსე არსად არ მიუთითებს რაიმე განსხვავებაზე სამოქალაქო, სარიტუალო და მორალურ კანონებს შორის. ვინაიდან არ არსებობს განსხვავება და რადგანაც ღვთის სიტყვა მარადიულია, რჯულისადმი უკეთესი მიდგომა შეიძლება იყოს მისი წაკითხვა, როგორც ღვთის ბუნების გაცხადება, რომელიც უძღვება ღმერთის ხალხს ყველა დროში.
ასეთი მიდგომისას რჯულისადმი ჩვენ ვსვავთ შეკითხვას: „რას ცხადყოფს ეს კანონი ღვთის წმინდა ბუნებასა და წმინდა ხალხისადმი მის მოთხოვნების შესახებ? შემდეგ ჩვენ ვკითხულობთ კანონს ქრისტეს მოსვლის პრიზმაში და ვუსადაგებთ მას დღევანდელ ვითარებას.
როგორ მივუდგეთ კანონს
1. წაიკითხეთ ძველი აღთქმის რჯული.
2. იპოვნეთ შესწავლილი პრინციპი ან ღმერთის ბუნების ასპექტის, რომელიც გაგიცხადდათ.
3. ეიძიეთ ცვლილებები გამოყენებაში, რაც განპირობებულია ქრისტეს მოსვლით.
4. განსაზღვრეთ მიმდინარე პრაქტიკა.
ამ მოდელის გამოსაყენებლად აიღეთ მკის შემდეგ ძირს დაბნეული თავთავის აკრეფის კანონის მაგალითი (ლევიანები 19:9-10):
1. უძველეს კანონში ნათქვამია: „ვენახსაც ნუ მოკრეფ მთლიანად, ძირს დაცვენილ ცალკეულ მარცვლებს ნუ აკრეფ: ღარიბისა და ხიზნისთვის დატოვე. მე ვარ უფალი, თქვენი ღმერთი.”
2. კანონი დაფუძნებულია ღვთის ბუნებაზე: „მე ვარ უფალი, შენი ღმერთი“. ღმერთი ზრუნავს ღარიბებზე; მას უყვარს გაჭირვებული.[1]
3. იესო გაჭირვებულთა მიმართ ზრუნვას მთელი თავისი მიწიერი მსახურების განმავლობაში იჩენდა. იესოს არ შეუცვლია ეს კანონი; ამის ნაცვლად, ის პრაქტიკულად აჩვენებდა ამ პრინციპს ყოველდღიურ მსახურებაში.
4. სოფლის მეურნეობის მწარმოებელ საზოგადოებაში, თანამედროვე პრაქტიკა შეიძლება ძალიან ახლოს იყოს ისრაელის პრაქტიკასთან - საკვების დატოვება გაჭირვებულთათვის, მოსავლის აღებისას. ინდუსტრიულ საზოგადოებაში თანამედროვე პრაქტიკა შეიძლება მოიცავდეს ფულის გაცემას, ან პრაქტიკულ დახმარებას ღარიბებისთვის. მიდგომა შეიძლება განსხვავდებოდეს, მაგრამ პრინციპი ყველა საზოგადოებაში უცვლელი რჩება. ღვთის ხალხს უნდა უყვარდეს და ზრუნავდეს ღარიბებზე, ისევე როგორც თავად ღმერთს უყვარს და ზრუნავს ღარიბებზე. ეს მეორდება 1 იოანეს 3:17-18-სა და იაკობის 2:14-16-შიც. ამ უძველესი „სამოქალაქო“ კანონის პრინციპი დღესაც მოქმედებს.
ლევიანები 19 წარმოადგენს მოდელს, თუ როგორ შეიძლება განიმარტოს სრული სიწმიდის კოდი. ის მოუწოდებს ღვთის ხალხს სიწმიდისკენ ცხოვრების ყველა სფეროში. ლევიანთა 19-ის ზოგიერთი ასპექტი ათი მცნების ანარეკლია; ზოგი მსხვერპლშეწირვის კანონებს ეფუძნება; ზოგიერთი ეფუძნება სიწმიდისა და უწმინდურების იდეებს; ზოგი დაფუძნებულია მოყვასის მიმართ სიყვარულზე; ყველა გამოხატავს ჩვენს ვალდებულებას ვიყოთ წმიდანი, როგორც უფალი, ჩვენი ღმერთია წმიდა.
[1]პრინციპის საპოვნელად ხშირად უნდა დავსვათ კითხვა: „რატომ დაადგინა ღმერთმა ეს მცნება? მაგალითად, ღმერთი კრძალავს კრედიტორის მიერ წისქვილისა და დოლაბის გირაოდ აღებას (მეორე რჯული 24:6). რატომ? ეს კაცს საარსებო წყაროს წაართმევს. კონკრეტული მცნების მიზეზის აღქმა და გაგება, უნივერსალური პრინციპის პოვნაში გვეხმარება, რომელიც უნდა ვისწავლოთ.
რიცხვნი
თემა: დაუმორჩილებლობის შედეგები
რიცხვთა წიგნის ინგლისური სახელწოდება მომდინარეობს მოსახლეობის ორი აღწერიდან, რომლებიც წიგნის ნაწილს წარმოადგენენ; ერთი წიგნის დასაწყისში და ერთიც ბოლოში. ებრაული სათაური („უდაბნოში“) აღწერს უდაბნოში ხეტიალის ორმოც წელს მას შემდეგ, რაც ისრაელმა დატოვა სინაის მთა. რიცხვნი გვიჩვენებს ღვთის დაუმორჩილებლობის საშინელ შედეგებს. ისრაელის დაუმორჩილებლობის შედეგად მთელი თაობა დაიღუპა უდაბნოში ხეტიალისას ორმოცი წლის განმავლობაში.
ხუთწიგნეულის სხვა წიგნებისგან განსხვავებით, რიცხვნი არ მიჰყვება მკაფიო ლიტერატურულ მოდელს. წიგნი არის ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით, მაგრამ სხვა ყოვლისმომცველი სტრუქტურა არ გააჩნია. და მაინც, ის იკითხება, როგორც სამოგზაურო ჟურნალი მრავალი სხვადასხვა ტიპის მასალით: თხრობა, პოეზია, წინასწარმეტყველება, კურთხევა, რჯული და ორი აღწერა.
მიუხედავად იმისა, რომ რიცხვთა წიგნი შეიცავს ბევრ სხვადასხვა სახის მასალას, მისი ძირითადი მიზანი ნათელია: აჩვენოს ისრაელის დაუმორჩილებლობის შედეგები და აჩვენოს ღმერთის მუდმივი ერთგულება ისრაელის მიმართ. “თუ ჩვენ არა გვწამს, იგი მაინც სარწმუნოდ რჩება, ვინაიდან საკუთარ თავს ვერ უარყოფს” (2 ტიმოთეს 2:13).
რიცხვთა წიგნის მიმოხილვა
ისრაელი სინაისთან (რიცხვნი 1:1-10:10)
რიცხვნი იწყება იმ ადამიანების აღწერით, რომლებიც ემზადებიან სინაის მთის დატოვებას აღთქმულ მიწაზე გასამგზავრებლად. აღწერას მოჰყვება ინსტრუქციები: ბანაკის მოწყობის, კანონების, რომლებიც ისრაელმა უნდა დაიცვას და გამგზავრებისთვის მზადების შესახებ.
ისრაელი უდაბნოში (რიცხვნი 10:11-21:35)
რიცხვთა წიგნის შუა ნაწილში დაწერილია უდაბნოში ხეტიალის წლების შესახებ, რაც კადეშში მათი დაუმორჩილებლობის შედეგი იყო. აღთქმულ მიწაზე შესვლამდეც კი, ისრაელის რწმენის ნაკლებობა ჩანს მათ წუწუნში თაბერაში (რიცხვნი 11:1-3), წუწუნში მანნას შესახებ კიბროთ-ჰათაავაში (რიცხვნი 11:4-35), და აარონისა და მირიამის აჯანყებაში მოსეს წინააღმდეგ (რიცხვნი 12:1-16).
მას შემდეგ, რაც მზვერავებმა ქანაანში მათ მიერ ნანახის შესახებ შეატყობინეს, ხალხმა უარი თქვა ღმერთის აღთქმის დაჯერებაზე, რომ გამარჯვებას მოაპოვებინებდა. რისხვისას ღმერთმა მოღალატე მზვერავები ჭირით მოსპო და გამოაცხადა, რომ ვერავინ, გარდა ქალებისა და იესო ნავეს ძისა, ვინც ოცი წლის ზემოთ ასაკის იყო, ვერ შევიდოდა აღთქმულ მიწაზე.
ამ ნაწილის დარჩენილი მონაკვეთი მოიცავს მსხვერპლშეწირვის შესახებ კანონების რიგს, აჯანყებულ კორახის, დათანისა და აბირამის სამსჯავროს, აარონის სამღვდელო მიმართულებით გამწესებას და რჯულის კანონებს კარვისა და უწმინდურების შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი მკვლევარი მიიჩნევს, რომ ეს თანმიმდევრობა შემთხვევითია, ეს მონაკვეთი გვაჩვენებს ღვთის მადლს ისრაელის მიმართ. იმით, რომ განკითხვის ამბავს მსხვერპლშეწირვის კანონების განახლების გზავნილი მოჰყვება, ღმერთი აჩვენებს, რომ მას არ მიუტოვებია თავისი ხალხი. ისევე, როგორც სინაის რჯული აჩვენებს ღვთის მადლსა და ზრუნვას თავისი ხალხის მიმართ, რიცხვთა წიგნში მოცემული კანონებიც აჩვენებს, რომ ღმერთი ზრუნავს ისრაელზე, მიუხედავად მათი დაუმორჩილებლობისა. ანალოგიურად, აარონის მღვდლად განმწესების ხაზის დადასტურება და კარვის შესახებ კანონები აჩვენებს კარვისა და მღვდლობის მუდმივ მნიშვნელობას ისრაელისთვის. ღმერთს არ დავიწყებია ისრაელი; ის გააგრძელებს ცხოვრებას თავისი ხალხის წიაღში.
21-ე თავში ამბოხის გამო ხალხი ცეცხლოვანი გველების მოვლინებით დაისაჯა (რიცხვნი 21:4-9).[1] ხალხის მონანიების საპასუხოდ ღმერთმა მოსეს ბრინჯაოს გველის აღმართვა დაავალა. გველზე შეხედვით დაკბენილი ადამიანი იცოცხლებდა. იოანეს სახარებაში იესომ აღნიშნა ეს, როგორც, მისმიერი გადარჩენის საქმის წინასახე, ყველასთვის ვინც მას რწმენით უყურებს (იოანე 3:14-16).
ისრაელი მოაბის ველზე (რიცხვნი 22:1-36:13)
რიცხვთა ბოლო ნაწილი გვიჩვენებს ისრაელის მეორე მომზადებას ქანაანში შესასვლელად. ამ თავებში აღწერილი მოვლენები ხდება ამ წიგნის დაწყებიდან დაახლოებით ორმოცი წლის შემდეგ. დაუმორჩილებლობის გამო თერთმეტ დღიანი გზის გავლას ორმოცი წელი დასჭირდა (მეორე რჯული 1:2-3).
განვლილი წლების მანძილზე ურწმუნო ისრაელიანების მთელი თაობა დაიხოცა. რიცხვთა 15 - 21 თავებში არც ერთი მათგანი არ გარდაცვლილა მტრის თავდასხმის შედეგად. ურწმუნო თაობის სიკვდილი ღვთის განკითხვის შედეგი იყო და არა ისრაელის მტრების სიძლიერის.[2]
სანამ ისრაელი მოაბის ველზე ელოდა, მოაბის მმართველმა ბალაკმა დაიქირავა ბალაამი ისრაელიზე წყევლის გამოსაცხადებლად. ღმერთმა ბალაამის წყევლა კურთხევად უქცია ხალხს. ბალაამის კურთხევა მოიცავს ძველი აღთქმის ერთ-ერთ დიდ მესიანურ წინასწარმეტყველებას. ისრაელის დაუმორჩილებლობის მიუხედავად, ღმერთი განაგრძობდა თავისი ერის დაცვას.
ღმერთის მიერ ისრაელის მფარველობის ამ ამბავს, მაშინვე მოსდევს სხვა, განკითხვის ამბავი. ისრაელი მიუბრუნდა მოაბის ღმერთებს და დაისაჯნენ ჭირით, რომელმაც მოსრა 24000 ისრაელიანი (რიცხვნი 25:1-9). კვლავაც, დაუმორჩილებლობის შედეგები ცხადია.
ამას მოჰყვება მეორე აღწერა, მოაბის ველიდან წასასვლელად მზადება, მსხვერპლშეწირვის კანონების მიმოხილვა და მითითებები მიწის გაყოფის შესახებ. ღმერთმა არ დაივიწყა თავისი ხალხი.
ძველი თაობა
(რიცხვნი 1-14)
ახალი თაობა
(რიცხვნი 21-36)
პირველი აღწერა: 603,550 მეომარი
(რიცხვნი 1)
მეორე აღწერა: 601,730 მეომარი
(რიცხვნი 26)
მოგზაურობა სინაიდან კადეშამდე
მოგზაურობა კადეშიდან მოაბამდე
განწმენდის კანონები რჯული (რიცხვნი 4-9)
შეწირვისა და აღთქმის (ფიცის) კანონები
(რიცხვნი 28-30)
რიცხვნი ახალ აღთქმაში
პავლემ მიუთითა ისრაელის ცოდვაზე მოააბში, მათ მიერ ძალაუფლების უარყოფასა და მათ წუწუნზე, როგორც გაფრთხილებაზე კორინთელებისთვის. ეს ახალი აღთქმის მორწმუნეები იგივე დანაშაულის ჩადენის საშიშროების წინაშე აღმოჩნდნენ. პავლემ გააფრთხილა: „ამიტომ, ვინც ფიქრობს, რომ დგას, ფრთხილად იყოს, რომ არ დაეცეს“. ამ გაფრთხილებასთან ერთად, პავლე ამხნევებდა თავის მკითხველებს: „არ შეგმთხვევიათ განსაცდელი, გარდა ადამიანურისა; ხოლო, ერთგულია ღმერთი, რომელიც არ დაუშვებს, რომ თქვენს შესაძლებლობაზე მეტად გამოიცადოთ, არამედ განსაცდელთან ერთად გამოსავალსაც გაგიჩენთ, რომ გადატანა შეძლოთ” (1 კორინთელთა 10:1-13).
ებრაელთა მიმართ წერილში ავტორი აფრთხილებს ქრისტიანებს ურწმუნოების შესახებ, რამაც ხელი შეუშალა ისრაელს ქანაანში შესვლაში. იმის გამო, რომ ისრაელიანებმა გული გაიქვავეს, მათ აღთქმულ ქვეყანაში შესვლა აღეკვეთათ. ანალოგიურად, ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეს მკითხველები, რომლებსაც აქვთ „ურწმუნოების ბოროტი გული“, ვერ შევლენ სახარების მიერ აღთქმულ შაბათის სიმშვიდეში (ებრაელთა 3:7-4:13).
[1]“ცეცხლოვანი გველები“ სავარაუდოდ შხამიან გველებს გულისხმობს.
[2]ისევე როგორც იესო ნავეს ძეში, ჰაღაიში სიკვდილი დაეშვა ყაქანის ცოდვის გამო და არა ქალაქ ჰაღაის სიძლიერის გამო.
მეორე რჯული: აღთქმის განახლება
თემა
მეორე რჯული ძველი აღთქმის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი წიგნია. ეს არის ხუთწიგნეულის კულმინაცია და ისტორიული წიგნების საფუძველი. ძველი აღთქმის დანარჩენ წიგნებში წინასწარმეტყველები შეაფასებენ ისრაელს მეორე რჯულის სწავლების პრინციპებთან მიმართებაში.
წიგნის სახელწოდება "მეორე რჯული" ნიშნავს "მეორე კანონს". ეს „მეორე კანონი“ ახალი არ არის, არამედ არის აღთქმის განახლება ახალ თაობასთან. უდაბნოში ისრაელის ორგულობის მიუხედავად, ღმერთს არ დავიწყებია თავისი ხალხი. მეორე რჯული გვიჩვენებს, რომ აბრაამთან და მოსესთან დადებული აღთქმები, ანუ შეთანხმებები ჯერ კიდევ ძალაშია.
მეორე რჯულის მიმოხილვა
მეორე რჯული შეიცავს მოსეს სამ მიმართვას (სიტყვით გამოსვლას). მისი ეს მიმართვები მოიცავს, როგორც ისრაელის ისტორიის გახსენებას, ასევე მათი, როგორც ღვთის ხალხის მომავლის მოლოდინს.
მიმართვა 1 - ისტორიული: რა მოიმოქმედა ღმერთმა (მეორე რჯული 1-4)
თავის პირველ მიმართვაში მოსე მიმოიხილავს ისრაელის ისტორიას. ეს არ არის უბრალოდ ისტორიული მიმოხილვა; ეს არის ისტორიის თეოლოგია. ისრაელის ისტორიის მიმოხილვით, მოსე აჩვენებს აღთქმის დაცვის მნიშვნელობას. ის წარმოაჩენს ისრაელის დაუმორჩილებლობის შედეგებს, როდესაც მათ უარი თქვეს ქანაანში შესვლაზე. შემდეგ ის აჩვენებს ღვთის მფარველობას, როდესაც ისრაელი ემორჩილებოდა ღვთის მითითებებს. მოსე თავის თავზეც კი მიუთითებს, როგორც მაგალითზე ვისაც ქანაანში შესვლის უფლება არ მიეცა დაუმორჩილებლობის გამო. ისრაელმა არ უნდა დაივიწყოს აღთქმა (მეორე რჯული 4:9, 23).
ეს პირველი მიმართვა მნიშვნელოვან თეოლოგიურ საფუძველს უყრის ძველი აღთქმის შემდგომ ისტორიას, მოძღვრებას „თესვისა და მკის შესახებ.”[1] ძველი აღთქმის დანარჩენი ისტორია ამ პრინციპის დემონსტრირებას მოახდენს. როდესაც ისრაელი ემორჩილება, ღმერთი აკურთხებს მას; როდესაც იგი კერპთაყვანისცემას იწყებს, ღმერთი მას გადასახლებაში აგზავნის.
მიმართვა 2 - რჯულისმიერი: რას მოითხოვს ღმერთი (მეორე რჯული 5-26)
მეორე რჯულის არსი არის აღთქმის მიმოხილვა. მეორე რჯულის 5 - 11თავებში მოსე განიხილავს რჯულის ზოგად დებულებებს; მეორე რჯულის 12 - 26 თავებში მოსე იყენებს აღთქმას ისრაელის საზოგადოების სპეციფიკურ პირობებთან მიმართებით. ეს თავები გვიჩვენებს, თუ როგორ მიესადაგება აღთქმა ისრაელის ცხოვრებას ქანაანში.[2]
მოსეს მიერ რჯულის მიმოხილვა იწყება ათი მცნების მიმოხილვით. აღთქმას საფუძვლად ორი პრინციპი უდევს „ღვთის შიში“ და „ღვთის სიყვარული.”
მეორე რჯულის 5:29-ში ღმერთი ამბობს: „ნეტავ ისეთი გული ჰქონოდათ, რომ შინებოდათ ჩემი და მუდამჟამს დაეცვათ ჩემი ყოველი მცნება, რათა კარგად ყოფილიყვნენ თვითონ და მათი ძენი უკუნისამდე!" ღვთის სათანადო შიში დაიცავს ისრაელს.
მეორე რჯულის 6:4-5 შეიცავს აღთქმის არსს: „
ისმინე ისრაელ, უფალი, ჩვენი ღმერთი - ერთი უფალია. შეიყვარე უფალი, ღმერთი შენი, მთელი შენი გულით, მთელი შენი ძალითა და მთელი შენი არსებით.”[3] დროის შემდეგ იესო უწოდებს ამას „პირველ და უდიდეს მცნებას” (მათე 22:38).
ეს ორი პრინციპი, ღვთის შიში და ღვთის სიყვარული, არ არის ანტაგონისტური. შიშიც და სიყვარულიც ურთიერთობის პირობებია. ძველ აღთქმაში „ღვთის შიში“ ნიშნავს მასთან სათანადო ურთიერთობაში ცხოვრებას. ღვთის შიში არ არის მონის მლიქვნელური შიში; ეს არის სათანადო გააზრება, თუ ვინ არის ღმერთი და ამაზე ჩვენი საპასუხო მოქმედება. შიში და სიყვარული ორივე დადებითი ტერმინია.
ამ სიტყვის დარჩენილი ნაწილი ავითარებს ამ ორ პრინციპს და იყენებს მათ ყოველდღიურ ცხოვრებაში. ათი მცნების მიმოხილვისა და ქანაანის ცხოვრებაში რჯულის გამოყენების გზით მოსე გვიჩვენებს, თუ როგორ ვლინდება ღვთის შიში და ღვთის სიყვარული ყოველდღიურ ცხოვრებაში. რჯული წესების და კანონების ჩამონათვალზე მეტი იყო; ეს იყო საშუალება, რომ მათ ეცხოვრათ სასიყვარულო ურთიერთობებში ღმერთთან.
მიმართვა 3 - წინასწარმეტყველური: რას გააკეთებს ღმერთი (მეორე რჯული 27-31)
მომავლისკენ მიმართული, მოსეს ბოლო მიმართვა ამზადებს ისრაელს, რომ ძალაუფლება იესო ნავეს ძეს გადაეცემოდა და მოუწოდებს ისრაელს დარჩეს აღთქმის ერთგული.
მეორე რჯულის 27-28 თავები შეიცავს მითითებებს აღთქმის განახლების ცერემონიისთვის, რომელიც უნდა შესრულდეს ისრაელის ქანაანში შესვლის შემდეგ. ამ ცერემონიაზე ისრაელმა უნდა ააგოს სამსხვერპლო შექემის მახლობლად, ქალაქ ებალის მთასა და გერიზიმის მთას შორის. ტომები გაიყოფა ორ ჯგუფად, ტომების ნახევარი ერთ მთაზე და ნახევარი მეორეზე. ლევიანები იგალობებენ აღთქმის გაფრთხილებებს, ხოლო ხალხი გამოეპასუხება აღთქმის კურთხევებითა და წყევლებით. ეს ცერემონია შესრულდა იესო ნავეს ძის 8:30-35-ში. ეს იყო დრამატული საშუალება შეეხსენებინა ახალი თაობისთვის აღთქმის ვალდებულებები.
მეორე რჯულის 29-30 თავები შეიცავს მოსეს ბოლო მიმართვას. მას შემდეგ, რაც ისრაელს წარსულში ღვთის ერთგულების შესახებ შეახსენა, მოსემ იწინასწარმეტყველა, რომ ისრაელი სხვა ღმერთებს მიუბრუნდებოდა და გადასახლებაში მოხვდებოდა. თუმცა, ის ასევე წინასწარმეტყველებს ღვთის წყალობის შესახებ, რომ მათ თავიანთ მიწაზე დააბრუნებდა. მოსე ასრულებს ასეთი არჩევანით: „მოწმედ მოვუხმობ დღეს ცასა და მიწას, რომ: სიცოცხლე და სიკვდილი, კურთხევა და წყევლა დაგიდე წინ. ამოირჩიე სიცოცხლე, რათა იცოცხლოთ შენ და შენმა შთამომავლობამ” (მეორე რჯული 30:19).
მეორე რჯულის 31-ში მოსე ნიშნავს იესო ნავეს ძეს თავის მემკვიდრედ და უზრუნველყოფს რჯულის წაკითხვას ყოველ შვიდ წელიწადში კარვების დღესასწაულზე. ეს ყველა თაობას შეახსენებს კანონის დებულებებს.
დანართები (მეორე რჯული 32-34)
ღვთის მითითებით მოსემ მიიღო ზომები იმისთვის, რომ ისრაელს ხსომებოდა აღთქმა. მოსემ ისრაელს ასწავლა სიმღერა, რომელიც მიმოიხილავდა აღთქმას. ეს სიმღერა საუბრობს ღვთის სიკეთეზე ისრაელის მიმართ, წინასწარმეტყველებს ისრაელის მომავალ ამბოხსა და გადასახლებაზე და ჰპირდება ღვთის პატიებასა და აღდგენას. სიმღერა მეორე რჯულის 32–ე თავში კიდევ ერთი შეხსენებაა აღთქმის დებულებების შესახებ.
მეორე რჯულის 33 თავი შეიცავს მოსეს ბოლო კურთხევას თითოეულ ტომზე. პატრიარქის მსგავსად, რომელიც აკურთხებს თავის ვაჟებს, მოსე აკურთხებს თითოეულ ტომს.[4]
მეორე რჯულის 34 თავი არის ნეკროლოგი, რომელიც სავარაუდოდ შედგენილია იესო ნავეს ძეს მიერ. მერიბაში მოსეს ცოდვის გამო, მას არ მიეცა უფლება შესულიყო აღთქმულ მიწაზე (რიცხვნი 20). თუმცა, ღმერთმა უფლება მისცა მოსეს, ენახა აღთქმული მიწა ნებოს მთიდან. ღმერთმა დამარხა მოსე მოაბში და იესო ნავეს ძე გახდა ისრაელის ხალხის წინამძღოლი.
მეორე რჯული ძველი აღთქმის გვიან პერიოდში
აღთქმა მეორე რჯულში უზრუნველყოფს მოგვიანებით ისრაელის წინააღმდეგ „წინასწარმეტყველური სარჩელის“ საფუძველს. ისრაელის წინასწარმეტყველები მეორე რჯულზე აპელირებენ, როდესაც ხაზს უსვამენ ისრაელის ორგულობას ღმერთის მიმართ. მეორე რჯულის სტრუქტურა იმ ნიმუშს მიჰყვება, რომელიც მიღებული იყო მოსეს დროს პოლიტიკური შეთანხმებებისა და ხელშეკრულებებისთვის. ეგვიპტიდან მოსული ეს ფორმა ნაცნობი უნდა ყოფილიყო ისრაელისთვის და დაეხმარებოდა მათ აღექვათ ღმერთთან დადებული აღთქმის სერიოზულობა.
სამწუხაროდ, ისრაელმა მალე დაივიწყა აღთქმები და დაარღვია შეთანხმება. მსაჯულთა წიგნის მიხედვით, ისრაელმა უკვე დაიწყო აღთქმის მიტოვება. მსაჯულთა, მეფეთა და წინასწარმეტყველური წიგნები გვაჩვენებენ, რომ ისრაელი არ დარჩება მეორე რჯულის აღთქმის ერთგული.
ღმერთის აღთქმა ისრაელთან
ახლო აღმოსავლეთის უძველესი ხელშეკრულებები
ღმერთის აღთქმა ისრაელთან
ხელშეკრულების შემოღების პრეამბულა
მეორე რჯული 1:1-5
ისტორიული პროლოგი, რომელიც მიმოიხილავს ორ მხარეს შორის ურთიერთობას
მეორე რჯული 1:6–4:49
აღთქმის დებულებები
მეორე რჯული 5:1–26:19
წყევლა და კურთხევა აღთქმის დარღვევის
(ან დაცვის) შემთხვევაში
მეორე რჯული 27:1–28:68
აღთქმის პერიოდულად წაკითხვის უზრუნველყოფა
მეორე რჯული 31:9-29
აღთქმის მოწმეთა სია
მეორე რჯული 32:1-47
მეორე რჯული ახალ აღთქმაში
მეორე რჯული ოთხმოცზე მეტჯერ არის მოხსენიებული ახალ აღთქმაში. ის არის ძველი აღთქმის ერთ-ერთ ყველაზე ხშირად ციტირებული წიგნი. მეორე რჯულში არის დაპირება, რომ ღმერთი აღადგენდა მოსეს მსგავს წინასწარმეტყველს; ეს აღსრულდა იესოს მიწიერი მსახურებით (მეორე რჯული 18:14-22; მეორე რჯული 34:10-12; იოანე 6:14). იესომ არაერთხელ ახსენა მეორე რჯული, მათ შორის სატანის მიერ უდაბნოში მის ცდუნებაზე პასუხად (მეორე რჯული 6:13, 16; 8:3; მათე 4:1-10).
[1]ბიბლიის მკვლევარები ამას „რჯულის თეოლოგიის“ ანუ „შურისგების თეოლოგიის“ პრინციპს უწოდებენ. ეს არის ისტორიული და წინასწარმეტყველური წიგნების საფუძველი და ხელახლაა გადმოცემული გალატელების ეპისტოლეს 6:6-7-ში.
[2]ამის მაგალითია მეორე რჯული 22:8: „როცა ახალ სახლს აიშენებ, მოაჯირი გაუკეთე ბანს, რათა ვინმე არ ჩავარდეს და სისხლი არ დაიღვაროს შენს სახლში“. რჯულის ეს კანონი არ გვხვდება გამოსვლაში ან ლევიანებში. უდაბნოში მცხოვრებთათვის სახლის აშენებასთან დაკავშირებული კანონები არ იყო საჭირო. ამ კანონების გამოყენება საჭიროა ახლად დაარსებულ ქალაქებში ქანაანში. მიუხედავად იმისა, რომ გამოიყენება ახალი, პრინციპი ახალი არ არის. მეორე რჯული 22:8–ში გამოყენებულია ადრე გაცხადებული პრინციპი, „გიყვარდეს მოყვასი შენი, ვითარცა თავი შენი“ (ლევიანები 19:18). ის ასევე ეხება გამოსვლის 20:13-ს, „არა კლა“. ამ ბრძანების შესრულება უფრო მეტია, ვიდრე მკვლელობის არარსებობა; ეს არის სხვა ადამიანების აქტიური დაცვა - პრინციპი, რომელიც იესომ გაიმეორა მათეს 5:21-24-შ.
[4]იხილეთ დაბადება თავი 49 იაკობის მიერ ტომების პარალელური კურთხევა.
დასკვნა: ხუთწიგნეული ლაპარაკობს დღეს
ბევრი ეკლესიის მიერ ხუთწიგნეულის დიდი ნაწილი იგნორირებულია. ქმნადობისა და წარღვნის ისტორიები არის საფუძველი ბავშვებისთვის გაკვეთილების ჩასატარებლად და დებატებისთვის ქმნადობისა და ევოლუციის შესახებ. ათი მცნება საზეპიროა ხოლმე საკვირაო სკოლაში. თუმცა, გამოსვლის წიგნიდან დაწყებული მეორე რჯულის წიგნის ჩათვლით წერილების უმეტესი ნაწილი უგულებელყოფილია ბევრი ქრისტიანის მიერ. ეს სამწუხაროა, რადგან ეს წიგნები მნიშვნელოვანია 21-ე საუკუნის ქრისტიანებისთვის.
გამოსვლა ასახავს ღვთის გეგმას კაცობრიობის გამოსყიდვისა და მასთან ურთიერთობის დამყარების შესახებ. სწორად აღქმული რჯული ცხადყოფს ღმერთის სურვილს დაამყაროს და შეინარჩუნოს ურთიერთობა თავის ხალხთან. ჩვენ, ისევე როგორც ისრაელს, ღმერთი გვეუბნება: „"ნუ გეშინიათ, თქვენს გამოსაცდელად მოვიდა ღმერთი, რომ მისი შიში გქონდეთ და არ შესცოდოთ” (გამოსვლა 20:20). ღმერთთან სწორი ურთიერთობა ნიშნავს, რომ სხვა არაფრის შიში არ უნდა გვქონდეს.
ლევიანები განასახიერებს სიწმიდეს. ის აჩვენებს, რომ წმიდა ღმერთს სჭირდება წმიდა ხალხი. მიუხედავად იმისა, რომ მსხვერპლშეწირვის სისტემა აღარ მოქმედებს, სიწმიდის პრინციპები მაინც მნიშვნელოვანია ღმერთთან სწორი ურთიერთობისთვის.
რიცხვნი აფრთხილებს ეკლესიას დაუმორჩილებლობის შესახებ. ძველ აღთქმაში ღვთის ხალხი განიკითხებოდა ურჩობისთვის. დღესაც ღვთის ხალხი გავსამართლდებით, თუ ურჩნი ვიქნებით.
მეორე რჯული იძლევა კანონის პრინციპების მოდელს ცვალებად სიტუაციებში გამოსაყენებლად. მეორე რჯულში მოსემ ასწავლა ისრაელს, როგორ გამოეყენებინათ რჯულის პრინციპები აღთქმულ მიწაზე. მიუხედავად იმისა, რომ გარემოებები, რომელშიც ჩვენ ვცხოვრობთ, შეიცვლება, ღვთის რჯულის პრინციპები არ შეიცვლება. მეორე რჯულის შესწავლა გვასწავლის, როგორ გამოვიყენოთ ბიბლიური პრინციპები ახალ სიტუაციებში.
მე-3 გაკვეთილის დავალებები
წარმოადგინეთ თქვენ მიერ ამ გაკვეთილის აღქმის დემონსტრირება შემდეგი დავალების შესრულებთ:
(1) აირჩიეთ შემდეგი დავალებებიდან ერთ-ერთი:
ვარიანტი 1: დავალება ჯგუფისთვის
"კანონი უფრო ახლო ხედით" წაკითხვის შემდეგ, შეისწავლეთ ლევიანების მე-19 თავი. ამ თავში მოცემული თითოეული მცნებისთვის განსაზღვრეთ პრინციპი, რომელსაც ის გვასწავლის და შემდეგ განიხილეთ, როგორ შეიძლება ამ პრინციპის გამოყენება თანამედროვე სამყაროში. თქვენი ჯგუფის თითოეულმა წევრმა უნდა დაწეროს მოკლე თხზულება (ესე), რომელშიც ნაჩვენები იქნება ლევიტელთა მე-19 თავში ნახსენები პრინციპის მინიმუმ ერთ თანამედროვე გამოყენებას.
ვარიანტი 2: ინდივიდუალური დავალება.
"კანონი უფრო ახლო ხედით" წაკითხვის შემდეგ, შეისწავლეთ ლევიანების მე-19 თავი. დაწერეთ 1-2 გვერდიანი ესე, რომელშიც ჩამოთვლით ამ თავში მოცემულ თითოეულ, განსაზღვრულ პრინციპებს, რომელსაც ის გვასწავლის და შემდეგ წარმოაჩინეთ, როგორ შეიძლება ამ პრინციპის გამოყენება თანამედროვე სამყაროში.
(2) გაიარეთ ამ გაკვეთილის ტესტი. ტესტი მოიცავს საზეპირო მუხლებს წმიდა წერილიდან.
მე-3 გაკვეთილის ტესტი
(1) რომელია ეგვიპტიდან ისრაელის გამოსვლის სავარაუდო თარიღი?
(2) ჩამოთვალეთ თითოეული წიგნის თემა.
(3) დაასახელეთ გამოსვლის ორი ძირითადი ნაწილი.
(4) ჩამოთვალეთ გამოსვლის ოთხი მოვლენა, რომლებიც ასახავს ისრაელის გამოსყიდვას ეგვიპტიდან.
(5) დაასახელეთ გამოსვლაში ორი მოვლენა, რომელიც აღნიშნავს იაჰვესა და ისრაელს შორის ურთიერთობის დამყარებას.
(6) დაასახელეთ ლევიანთა მიერ მიტანილი თითოეული შესაწირავი.
_____________________: ძღვენი შესაწირავი, რომელიც ახლავს სხვა შესაწირავს
_____________________: ძველი აღთქმის პირველი შესაწირავი
_____________________: ეხება დარღვევებს, რომლებიც გამოსყიდვას საჭიროებენ
SGC exists to equip rising Christian leaders around the world by providing free, high-quality theological resources. We gladly grant permission for you to print and distribute our courses under these simple guidelines:
No Changes – Course content must not be altered in any way.
No Profit Sales – Printed copies may not be sold for profit.
Free Use for Ministry – Churches, schools, and other training ministries may freely print and distribute copies—even if they charge tuition.
No Unauthorized Translations – Please contact us before translating any course into another language.
All materials remain the copyrighted property of Shepherds Global Classroom. We simply ask that you honor the integrity of the content and mission.