Lesson 5: Күнә

(1) Сабақтың соңында студент түсінуі және түсіндіре білуі қажет:

• Неліктен күнәнің не екенін түсіну маңызды.

• Күнә ерік бостандығына байланысты пайда болды, бірақ оны Құдай жаратпады.

• Мұра еткен бүлінгендіктің анықтамасы мен сипаттамасы.

• Ерікті күнә туралы Киелі кітаптық түсінік.

• Адамның қателігін анықтау және мәсіхшілік өсу процесіне дұрыс көзқарас.

• Адамның дәрменсіздігінің анықтамасы және оның күнәдан айырмашылығы.

• Күнә туралы сенім ұстанымы.

(2) Осы сабақтың тәжірибелік мақсаттарының бірі – ерікті күнәні нақты анықтау арқылы, студенттерде тәубеге келу туралы тереңірек түсінік қалыптастыру.

► Жаратылыстың басталуы, 3-тарауды бірге оқыңыздар. Осы үзінді бізге күнә туралы не айтады?

Неліктен біз күнәнің не екенін түсінуіміз керек

► Неліктен біз күнәнің не екенін түсінуіміз керек?

(1) Біз әлемнің жағдайын түсіну үшін, күнәнің не екенін түсінуіміз керек. Киелі кітапта күнә – адамның қайғы-қасіреттерінің себебі деп айтылады. Күнә арқылы әлемге өлім келді[1]. Күнәнің қарғысының кесірінен қазір ауру, қартаю және қайғы бар. Өтірік айту, ұрлық жасау, кісі өлтіру, неке адалдығын бұзу, төбелес, маскүнемдік және қысымшылық сияқты күнәлі әрекеттер әлемді азапқа толтырды. Күнәлі әрекеттер: жеккөрушілік, құмарлық, қызғаныш, тәкаппарлық және өзімшілдік – жүректегі күнәдан шығады.

(2) Біз Құдай үшін әлемдегі ең басты нәрсе не екенін білу үшін, күнәнің не екенін түсінуіміз керек. Құдай адамзаттың күнәсіне рақыммен және құтқарумен жауап берді. Сондықтан күнә мұқият анықталуы керек.

(3) Біз рақым мен құтқарылуды түсіну үшін, күнәнің не екенін түсінуіміз керек.

(4) Біз киелілікті түсіну үшін, күнәнің не екенін түсінуіміз керек.

Күнәһарлық – киелілікке қарама-қарсы және Құдайға бағышталуға қайшы. Киелі болып, Құдайға бағышталу үшін адам күнәдан арылуы керек.

Құдайдың жаратылысы мінсіз болды және Құдайдың жаратқанының бәрі еш кемшіліксіз болды. Құдай жаратылыс процесін аяқтаған кезде, бәрінің жақсы екенін көрді[1]. Сондықтан күнә Құдайдың кінәсінен пайда болмағанын білеміз.

[2]Адам мен Хауа Құдаймен қарым-қатынаста болды, олар Құдайға ұнамды болғысы келді және олардың дұрыс нәрсені жасау қабілеті болды. Шайтан Хауаны азғыруға және оны дұрыс емес әрекетке итермелеуге келді. Сондықтан күнә әлемде бұрыннан бар болғанын білеміз. Шайтан күнәға батып қойған еді. Бірақ күнә адамдарға және олардың қол астындағы жаратылыстың бөлігіне әлі енбеген болатын.

Адам мен Хауаның ерік бостандығы болды. Олар таңдау жасай алғандықтан, күнәнің болуы мүмкін болды. Олар Құдайдың заңын бұзуды таңдады және бұл адамның алғашқы күнәсі болды. Күнәні Құдай жаратқан жоқ.

Алғашқы күнәлі әрекет адамзатты Құдайдан бөлді. Күнә сонымен бірге адамзаттың болмысын бұзды[3]. Осыдан кейін туылған барлық балалар осы бүлінген болмыспен туылып, күнәлі істер жасайды[4].

Күнә барлық жаратылысқа қарғыс әкелді[5]. Күнәнің кесірінен өмір өзгерді. Ауру, қартаю және өлім әлемге келді[6]. Еңбек ету мен өмір сүру қиын бола бастады. Адами қарым-қатынастар дау-жанжалға толды. Жер бетіндегі адамдар көбейген сайын, күнә де көбейе берді. Және күнә Адам мен Хауа ойлағаннан әлдеқайда көп болып кетті.

► Адамның туылғанынан бойында болатын күнәһар болмысын қалай сипаттайтын едіңіз?

[1]Мұра еткен бүлінгендік – бұл адамның туғанынан бастап күнәға итермелейтін, моральдық табиғатының бүлінуі. Кейде оны «алғашқы күнә» деп атайды. Біз Адам ата күнә жасағандықтан, күнәһар болмыспен туыламыз.

Барлық адамдар туғаннан бастап зұлымдыққа бейім[2]. Адамның болмысы өмірінің басынан күнәмен бүлінген. Адам таңдау жасай бастағанда, күнә жасай бастайды. Күнәға бейімділік – адамның қоршаған ортасынан үйренетін нәрсе емес.

Дәуіт «Мен күнәһар болып дүниеге келдім, құрсақта жатқанда-ақ күнәһар едім»[3] – дейді. Ол анасы қандай да бір дұрыс емес нәрсе істеді демейді. Ол нәресте құрсақта жатқанда-ақ, болмысы күнәмен бүлініп қоятынын айтқысы келді.

Бүлінген болмыстың кесірінен адамдағы Құдайдың бейнесі бүлінген. Әр адам өзінің тәндік құмарлықтарына бағытталған ерік бостандығымен және күнәға бейім болып туады[4]. Құдай бізге тілек пен күш бермесе, біздің ерік-жігеріміз дұрыс нәрсені таңдай алмайды[5].

Мұра еткен бүлінгендік – тәкаппарлық, қызғаныш, жеккөрушілік және кешірімсіздік сияқты ішкі күнәларды оятады. Сондай-ақ күнәлі әрекеттерді де оятады.

Адамдардың бойында Құдайдың билігіне қарсылық және Оның заңына деген ыза бар. Күнәһарлар күнәлі әрекеттері үшін ғана емес, Құдайға қарсы шыққандары үшін де сотталатын болады[6].

Күнәһар болмысты адам – өте өзімшіл болады. Ол Құдайдың және басқалардың билігіне мойынсұнудың орнына, өз еркін асқақтатқысы келеді. Ол Құдайға ұнамды болуды емес, өз қалауын қанағаттандырғысы келеді. Ол өзіне өте сенімді және Құдайға тәуелді болғысы келмейді. Оның жетістігі – ол үшін Құдайдың даңқынан гөрі маңызды болады.

Адамдар кейде жамандықтан жақсылықты ажыратуда қателеседі, өйткені олардың санасын қараңғылық басқан[7]. Болмысы бойынша олар қарсы шығушы әлемге ереді, шайтанның және өздерінің күнәлі құмарлықтарының жетегінде жүреді. Осылайша, олар өздеріне Құдайдың қаһарын жинайды[8]. Олардың болмыстары әр уақытта күнәға ұмтылады[9].

Мұра еткен бүлінгендік дәрежесі теологияда толығымен бұзылғандық ретінде сипатталған. Құдайдың рақымынсыз адам ешқандай жақсы нәрсе істей алмайтын еді. Ол тәубеге келіп, Құдайды іздей алмайтын еді[10]. Ол «күнә жасай беріп, рухани өлі еді»[11] деп сипатталады.

Құдайдың рақымы мұра еткен бүлінгендікке қалай әсер ететінін білу маңызды. Алдымен Құдайдың күші Ізгі хабар арқылы келеді, ол адасқан адамға Ізгі хабарға жауап беруге тілек пен қабілет береді[12]. Содан кейін, адам құтқарылуды қабылдағанда, ол күнәнің құлдығынан босатылады[13]. Алайда, мұра еткен бүлінгендіктің әсері мәсіхшінің өмірінде жалғасады.

Мәсіхшідегі мұра еткен бүлінгендік әсері бірнеше жолмен көрінеді.

1. Кейде мәсіхші азғыру кезінде өз еркімен күреседі.

2. Жаңадан тәубеге келген мәсіхші дұрыс емес мотивтер сезінеді, ол оған қарсы тұруға мәжбүр болады.

3. Жаңадан тәубеге келген мәсіхшіде, ол түсінгенге дейін дұрыс емес реакциялар мен көзқарастар болады.

Жаңадан тәубеге келген мәсіхшіге сенімін жоғалтпау үшін жігер қажет. Ол өзінің құтқарылғанына күмәндануы мүмкін, өйткені оның бойында дұрыс емес мотивтермен күрес болады.

Бағушы жаңадан тәубеге келген мәсіхшілерге шыдамды болуы керек. Олардың барлық істейтін әрекеттері мен айтқан сөздерінде мәсіхшілер сияқты болмайтындарын түсіну керек. Олар бірден өздеріндегі қателіктерді көре алмауы мүмкін. Оларды мұра еткен бүлінгендіктен тазарулары үшін дұға етулеріне жігерлендіру керек, бірақ оларға бәрін түсіну үшін уақыт қажет болады.

► Ерікті күнә деген не?

Ерікті күнә – бұл Құдайдың еркін біле тұра бұзу[1]. Бұл адамның біле тұра дұрыс емес нәрсені жасауды немесе дұрыс нәрсені жасамауды таңдауы.

Күнәһар болмыс Исадан басқа барлық адамды күнәға батырды[2]. Өмір бойы әділ болып қала беретін бірде-бір адам жоқ[3].

Римдіктерге арналған хат, 3:10-19-да біз рақыммен өзгермеген, құмарлықтарының жетегінде жүрген адамдардың сипаттамасын көреміз. Олардың өмірі бүлікке, жеккөрушілікке және бұзушылыққа толы.

Тәубеге келмесе де зұлым болып көрінбейтін адамдар бар. Олар басқаларға қарсы жаман және зиянды ештеңе жасамайтын сияқты. Бірақ мұндай адамдар да күнәһар, өйткені олар Құдайдың еркімен емес, өз қалауларымен өмір сүреді. Киелі кітапта адамдар адасқан қой сияқты, әрқайсысы өз бетімен жүрді[4] дейді.

Адамның өз таңдау құқығын жариялап, өзін Жаратушының бағыттау құқығынан бас тартуы – күнәнің мәні болып табылады. Бұл Құдайдың билігіне қарсы көтеріліс. Және бұл Адам мен Хауаның күнәсі болды – олар Құдайға тәуелді болмауға тырысып, өздері үшін құдай болуға азғырылды.

Қиямет сотында күнәһарлар жасаған істеріне сай сотталып, тозақ отына лақтырылады[5].

Ізгі хабарға сеніп, тәубеге келген күнәһар – ерікті күнәні жеңіп өмір сүре бастайды. Егер ол азғыруға бой алдырып, күнә жасаса, ол күнәсін мойындап, кешірім ала алады, бірақ сенушінің қалыпты өмірі – күнәні жеңумен сипатталуы тиіс[6].

Кейде адам Құдайдың заңын абайсызда немесе білместен бұзады.

Леуіліктер, 4:2-3-те біз адам дұрыс емес бір нәрсе істегенін түсінгенде, құрбандық шалуға тиіс болғанын көреміз. Иса Мәсіхтің құрбандығы Көне Келісімнің барлық құрбандықтарын алмастырады, сондықтан біз мәсіхшілердің саналы түрде жасалмаған бұзушылықтардан құтқарылғанын білеміз.

Құдайдың абсолютті стандартына сәйкес келмейтіндіктен, оларды күнә деп атауға болады, бірақ бұл бастапқыда Киелі кітап күнә деп атайтын нәрсе емес. Оларды күнә деп атайтын адам үшін – адамның қателіктерін Құдайдың заңын ерікті түрде бұзудан ажырату және адами жауапкершілікті дұрыс сезіну қиын болады. Құдай адамның қателіктерін емес, ерікті түрде заң бұзушылықтарын айыптады.

Біздің түсінігіміз шектеулі болғандықтан, олар сөзсіз орын алатын болады. Олар біздің Құдаймен қарым-қатынасымызды бұзбайды, өйткені біздің Құдайға деген сүйіспеншілігімізге қайшы келмейді. Құдай Оған деген толық сүйіспеншілік – Оның барлық талаптарын орындайтынын айтты[1]. Біз білмейтін нәрселерге жауап бермейміз[2].

Біз нұрда тұрсақ (біз білетін шындыққа сәйкес), барлық күнәдан тазарамыз[3]. Біз Мәсіхтің күнәнің құнын өтейтін құрбандығына сенеміз, сондықтан саналы түрде жасалмаған бұзушылықтар Құдаймен қарым-қатынасымызды бұзады деп қорқудың қажеті жоқ.

Леуіліктерде егер біз бір дұрыс емес іс істегенімізді түсінсек, онда тәубеге келіп, Құдайдан кешірім сұрап, өмірімізді Құдайдың еркіне сай түзету керектігіміз көрсетілген.

Біз мінез-құлқымызды Құдай Сөзін зерттеу, Киелі Рухтың жетелеуінде жүру, басқа сенушілермен қарым-қатынаста болу, рухани өсу арқылы өзгертуіміз керек. Құдайдың еркін саналы емес түрде бұзатын мінез-құлқымыз өзгеруі керек.

► Неліктен біз Құдайдың еркін жақсырақ біліп, дәлірек орындағымыз келуі керек?

Құдайдың еркін жақсырақ түсініп, оны толығымен орындағымыз келуі керек, бірнеше себептер бар:

1. Біз Құдайға ұнамайтын ештеңе істегіміз келмейді.

2. Дұрыс емес әрекеттердің, тіпті олар байқаусызда жасалса да салдары жаман.

3. Біз мәсіхшінің жақсы үлгісі болуымыз керек.

4. Егер біз Құдайдың еркін орындаудан қашсақ, күнә жасаймыз.

Құдайдың еркін білуде өскен сайын, біз бір нәрсені дұрыс істемей жүргенімізді көре бастаймыз. Егер біз дұрыс емес нәрсені істеп жатқанымызды түсініп, бірақ оны жалғастыра берсек, бұл енді білмей істелінген қателік болмайды. Егер біз өзгеруден бас тартатын болсақ, ол күнәға айналады.

Дәрменсіздік – бұл физикалық немесе ақыл-ой қабілетіндегі шектеулер мен кемшіліктер. Әр адамның дәрменсіздіктері бар. Адамның күнә жасауына және адамзаттың тұрақты күнәға бейімділігіне байланысты, біз бастапқыда жаратылғаннан гөрі ақыл-ой қабілеті бойынша, физикалық және эмоционалдық түрде дәрменсіздеуміз.

Біз дәрменсіздіктің күнә емес екенін білеміз, өйткені Исаның да дәрменсіздіктері болған, бірақ Ол ешқашан күнә жасаған жоқ[1]. Иса біздің тәндік шектеулерімізді қабылдап өмір сүрді және біз сияқты барлық жағынан азғырылды. Жазбада Оның аштық, шаршау сезімдерін сезінгені, жаны қиналғаны айтылады. Иса біздің адамдық шектеулерімізді қабылдағанмен, Ол ешқашан Әкеге қарсы ешнәрсе жасамады, өйткені Ол құдайлық сипаты мен Киелі Рухтың жетелеуінде болды.

Елші Пауыл дәрменсіз жағдайында Құдайдың құдіреті толықтай асатыны үшін қуанды. Бірақ біз оның күнә туралы айтпағанын білеміз, өйткені ол өмірінде тоқтаусыз жалғасатын күнә үшін қуана алмас еді[2].

Біз ажалды денеде өмір сүрген кезімізде, әлі де дәрменсіздіктеріміз болады. Біздің түсінігіміз шектеулі болғандықтан, сөзсіз адами қателіктер жібереміз. Дәрменсіздіктер ерікті күнә тудырмайды. Бірақ егер біз күнә жасауды таңдасақ, өзіміз кінәлі боламыз және адами болмысымызды кінәлай алмаймыз. Құдай бізді адам болғанымыз үшін емес, Оған қарсы шыққанымыз үшін соттайды.

► Неліктен ерікті күнәні саналы түрде жасалмаған бұзушылықтан ажырату маңызды?

Кейбір адамдар ерікті күнә, мұра еткен бүлінгендік, саналы түрде жасалмаған бұзушылықтар мен дәрменсіздіктерді бір сатыға қойып, бәрін – күнә деп атайды.

Күнәһар өзінің күнәларына өкініп, оларды тастауға дайын болған кезде тәубеге келеді. Бұл оның ерікті күнә үшін өкінетінін білдіреді. Адам оны Құдайдың күшімен ғана жеңе алады.

Егер біз ерікті күнәні – күнәнің басқа категорияларынан ажырататын болсақ, онда күнәні жеңудің не екенін түсінеміз. Айырмашылықты көрмейтін адам күнәсіз өмір сүру мүмкіндігіне сенбейді.

Адам жағдайының аспектілеріндегі айырмашылықтар ескерілгенде ғана, құтқарудың Киелі кітаптық сипаттамасының мағынасы болады. Құтқарылуды түсіну үшін күнәға дұрыс анықтама беру керек.

Студенттер сенім ұстанымын кем дегенде екі рет оқулары керек.

Алғашқы күнә – ерік бостандығы бар, алғашқы адамдар Құдайға мойынсұнбауды таңдағанда орын алды. Иса Мәсіхтен басқа барлық адамдар – Адамның бүлінуін мұра етті, және істеген күнәлары үшін кінәлі. Адамның қателіктері Құдайдың заңын бұзуы мүмкін, бірақ олар біздің Құдаймен қарым-қатынасымызды бұзбайды. Әрбір күнәһар сотқа дейін Құдайдың кешіріміне ие болмаса, ақыр соңында сотталатын болады.

(1) Оқу және жазу tапсырма: Әрбір студентке төменде көрсетілген үзінділердің бірі тағайындалады. Келесі сабақтың алдында үзіндіні оқып, осы сабақтың тақырыбы туралы не айтылғаны туралы абзац жазу керек.

• Ғалатт. хат, 5:16-21;

• Ефест. хат, 5:1-8;

• Титке хат, 1:10-16;

• Жақыптың хаты, 4:1-4;

• Петірдің 2-хаты, 2:9-17,

• Римд. хат, 1:21-32,

• Римд. хат, 3:10-20.

(2) Тест: Келесі сабақты 5-сабақ бойынша тесттен бастайсыз. Дайындық кезінде тест сұрақтарын мұқият зерттеңіз.

(3) Оқыту тапсырмасы: Студент осы курсты өту кезінде кем дегенде жеті рет, курсқа қатыспайтын адамдарға осы сабақты немесе сабақтың бір бөлігін үйретуі керек. Бұл сабақ қауым тобында, үй тобының кездесуінде немесе басқа ортада өтілуі мүмкін. Сіз бұл мүмкіндіктерді жасауға және сынып жетекшіңізге есеп беруге жауаптысыз.

(4) Келесі сабаққа дайындалу үшін әрқашан келесі сабақты оқуды ұмытпаңыз.

(1) Қандай 4 себеп бойынша біз күнәнің не екенін түсінуіміз керек?

(2) Құдай біздің күнәларымыз үшін кінәлі емес екенін, қайдан білеміз?

(3) Төмендегі ұғымдардың әрқайсысына бір сөйлеммен анықтама беріңіз: мұра еткен бүлінгендік, ерікті күнә, саналы түрде жасалмаған бұзушылықлар және дәрменсіздік.

(4) Неліктен біз Құдайдың еркін жақсырақ біліп, орындағымыз келуі керек?

(5) Дәрменсіздіктің күнә емес екенін қайдан білеміз?