Lesson 7: Propesiya Tungkol sa Mesiyas at ang Muling Pagkabuhay

(1) Magbigay ng pagsusulit gamit ang Mga Tanong sa Pagbabalik-Aral mula sa Aralin 6.

(2) Atasan  ang bawat mag-aaral na magbigay ng maikling buod ng kanilang pakikipag-usap na takdang-aralin para sa “Apologetics at ang mga Kamay” sa dulo ng Aralin 6.

(3) Isasaulo ng mga mag-aaral ang 1 Corinto 15:3-6.

(4) Talakayin ang bawat tanong na may markang ►.

(5) Itanong ang bawat Tanong sa Pagbabalik-Aral sa panahon ng klase at muli sa dulo ng klase.

(6) NAPAKAHALAGA: Ang pagsusulit para sa araling ito ay isang debate na isasagawa sa inyong susunod na klase.  Bago simulan ang leksiyon, basahin ang mga alituntunin para sa takdang aralin para sa “Apologetics at ang Ulo” sa dulo ng araling ito.  Ang mga tanong sa pagbabalik-aral sa araling ito ay makakatulong sa mga mag-aaral na mapaghandaan  ang debate.

Excited si Jia.  Tinulungan siya ng Dios na maipakita kay Lee na ang Bagong Tipan ay mapagkakatiwalaan.  Natitiyak niya, malapit na nitong tanggapin ang ebanghelyo. Ito ay higit pa sa isang intellectual puzzle; idinadalangin ni Jia na magkaroon siya ng pagkakataon upang ibahagi ang ebanghelyo sa kanyang kaibigan.  Habang palapit si Jia kay Lee sa isang tea shop, nangingiti niyang sinabi rito, “Napag-isipan mo na ba ang pinag-usapan natin noong isang linggo?”

Nangiti si Lee, “Nakikita ko na talagang napakaseryoso mo tungkol sa iyong aklat! Nakumbinsi mo ako na ang mga unang Kristiyano ay naniwala na si Hesus nga ang Mesiyas at siya ang gumawa ng mga himala na itinala sa mga ebanghelyo.  Nakumbinsi mo rin ako na ang Bagong Tipan ay isang tumpak na record ng mga pinaniwalaan ng unang iglesyang Kristiyano. Gayunman, mayroon pa ring suliranin.  Kahit pa ang mga sinaunang Kristiyano ay tunay na naniwala na si Hesus ay muling nabuhay mula sa mga patay, sa ating panahon ngayon alam natin na imposible ang Muling Pagkabuhay!

“Oo, ang mga sinaunang Kristiyano ay naniwala sa Muling Pagkabuhay, subali’t hindi ito nagiging totoo dahil doon. Alalahanin mo na ang mga tao sa sinaunang mundo ay naniniwala sa mga kathang-isip lamang.  Naniwala sila na lapad ang mundo; naniwala sila sa mga multo, naniwala sila sa muling pagkabuhay.  Subali’t tayo’y nabubuhay sa panahon ng siyensiya! Jia, alam mo na ang mundo ay bilog! Alam mo na wala talagang mga multo! Paano mo seryosong paniniwalaan na ang isang patay ay muling nabuhay mula sa libingan?

► Paano ka tutugon kay Lee?  Mayroon bang sapat na ebidensiya mula sa kasaysayan para sa muling pagkabuhay ni Hesu-Kristo?

Sa araling ito, titingnan natin ang dalawang piraso ng ebidensiya na nagpapatunay na si Hesus ay siya nga ayon sa kanyang sinabi.  Una, titingnan nating ang propesiya para sa isang Mesiyas. Ipapakita natin na tinupad ni Hesus ang mga tiyak na hula na ginawa daang taon bago pa siya isinilang. Pangalawa, susuriin natin ang ebidensiya para sa Muling Pagkabuhay.  Makikita natin na ang Muling Pagkabuhay ay higit pa sa isang magandang kuwento; ito ay isang makasaysayang pangyayari.

► Mangyaring sagutan ang dalawang sets ng mga tanong.

Unang Set:

• Ano ang magiging lagay ng panahon bukas sa inyong bayan?
• Sino ang susunod na magiging pangulo ng inyong bansa?
• Sa susunod na dalawampung taon, ang ekonomiya ba ng ating bansa ay magiging mas mabuti o mas masama?
• Paano ninyo sinagot ang mga tanong na ito?  
• Sa palagay mo medyo tumpak  ba ang iyong mga hula?

Ikalawang Set:

• Sino ang magiging pangulo ng inyong bansa sa taong 2130?
• Saan siya ipapanganak?
• Paano siya mamamatay?
• Paano ninyo sinagot ang set na ito ng mga tanong?
• Ano ang pagkakaiba ng set ng mga tanong na ito sa unang set ng mga tanong? 

Medyo madaling hulaan ang ibang bagay sa malapit na hinaharap. Batay sa lagay ng panahon sa araw na ito, makagagawa ako ng mabuting hula sa magiging panahon bukas. Batay sa mga balita, maaari ko ring mahulaan ang susunod na presidente.

Higit na mas mahirap hulaan ang isang bagay isang daang taon na mas maaga! Hindi ko alam kung sino ang nabubuhay sa taong 2130; kaya’t hindi ko maaaring hulaan ang pangalan ng presidente, ang lugar ng kapanganakan, o kung paano siya mamamatay.

Ang mga propesiya sa Biblia tungkol sa Mesiyas ay kabilang sa ikalawang kategorya.  Ang mga propeta ay humula ng mga tiyak na pangyayari daang taon na mas maaga, at ang mga hula/propesiyang ito ay nagkatotoo eksakto tulad nng inihula.

Mayroong halos animnapung tiyak na propesiya tungkol sa Mesiyas na natupad sa buhay ni Hesus.  Sa leksiyong ito, titingnan natin ang labindalawa sa mga propesiyang ito.  Itinuring ito bilang propesiya para sa isang Mesiyas ng mga tagapagturong Hudio. Nabuhay sila bago ang pagsilang ni Hesus

► Hatiin ang klase sa dalawang grupo.  Para sa bawat propesiya, kumuha ng isa mula sa unang grupo upang basahin ang propesiya. Pagkatapos, kumuha ng isa sa ikalawang grupo upang basahin ang katuparan nito.

Maaari bang natupad ang mga propesiyang ito dahil sa pagkakataon lang?

Imposible! Naglista tayo ng 12 sa maraming dosenang propesiya na natupad  ni Hesus. Ang isang napakakonserbatibong  pagtaya sa pagkakataon na ang labindalawang propesiya ay natupad dahil sa pagkakataon lamang ay 1 in 100,000,000,000,000,000 (1 in 1017).

Imagine-in ninyo na lalatagan ninyo ang buong France ng barya na 2 piye ang kapal. Markahan ninyo ang 1 barya ng pulang  “x”. Takpan ninyo ang mata ng isang tao at papulutin siya ng isang barya.  Ang kanyang pagkakataon na mapulot ang barya na may pulang “x” ay isa in 1017. Imposible!

Posible ba na sinadya ni Jesus na tuparin ang mga propesiyang ito?  

Imposible! Maaaring piliin ni Hesus na maging isang guro o piliin na maging tahimik sa harap ng mga nagsasakdal sa kanya; subali’t hindi niya maaaring piliin ang kanyang pamilya, kung saan siya ipapanganak, o kung paano susugatan ng mga Romano ang kanyang katawan habang nakapako sa krus.

Posible ba na ang Dios ang nagbigay ng mga propesiyang ito? 

Sigurado! Kung ang mga propesiyang ito ay hindi nagkataon lang na natupad o sa sinadyang pagpili ni Hesus, ang mga propesiyang ito ay tiyak na nagmula sa Isang kayang makita ang hinaharap.[1] Dahil ang Dios lamang ang nakakaalam sa hinaharap, ang mga propesiyang ito ay tiyak na nagmula sa Dios.  Sinuman ang nakatupad sa mga propesiyang ito ay pinili ng Dios.

Mga Tanong sa Pagbabalik-Aral

(1) Maglista ng tatlong tiyak na propesiya tungkol sa Mesiyas na natupad sa buhay ni Hesus.

(2) Ano ang ipinapakita ng katuparan ng maraming tiyak na propesiya tungkol sa Mesiyas  tungkol sa pinagmulan ng mga propesiya?

[1] May mga di-madaling maniwala na nangatwiran na ang mga propesiyang ito ay ginawa “pagkatapos matupad”.  Gayunmanm madaling ipakita na ang mga propesiyang ito ay ginawa halos 200 taon bago isilang si Kristo.  Ang Septuagint (Ang Griegong salin ng Hebreong Lumang Tipan) ay isinulat mga 200 taon bago  dumating si Kristo.  Kung ang propesiya sa Lumang Tipan ay isinalin mula sa Hebreo papuntang Griego mga 200 B.C. dapat mas maagang naisulat ang Hebreo.

Ang Muling Pagkabuhay ni Hesus ay maaaring ang pinakamalaking panlilinlang (hoax) o ang pinakamaluwalhating himala sa lahat ng panahon. Ang Kristiyanismo ay titindig nang matatag o babagsak ayon sa sagot sa tanong na, “Pisikal bang nabuhay na muli si Hesus mula sa mga patay?” Sinabi ni Pablo na kung si Hesus ay hindi muling nabuhay mula sa libingan, ang ating pananampalataya ay walang kabuluhan at tayo na ang pinakakawawang mga nilalang.  Bakit? Dahil kung hindi muling nabuhay si Kristo, wala tayong pag-asa sa buhay na walang hanggan” [1]

Upang sagutin ang tanong na, “Pisikal bang bumangon mula sa mga patay si Hesus?” titingnan natin ang 3 paksa:

1. Namatay ba si Hesus? May mga tao na itinatanggi na tunay na namatay sa krus si Hesus.
2. Wala bang laman ang libingan? May mga nangangatwiran na si Jesus ay hindi nabuhay na muli mula sa mga patay.  Sinasabi nila na may ibang paliwanag para sa “libingang walang laman.”
3. Ano ang nangyari pagkatapos ng Muling Pagkabuhay? Mayroon bang ebidensiya para sa Muling Pagkabuhay pagkatapos ng unang umaga ng Linggo ng Pagkabuhay?

Mula sa sagot sa mga tanong na ito, makikita natin na mayroong sapat na ebidensiya upang paniwalaan na si Hesus ay pisikal na nabuhay mula sa mga patay.  Ito ay higit pa sa isang alamat; ito ay isang katotohanan ayon sa kasaysayasn.

Namatay ba si Hesus?

Kapag tinalakay natin ang Muling Pagkabuhay, kailangan muna nating patunayan na namatay nga si Hesus.  Ang ilang sumasalungat sa Kristiyanismo tulad ng mga Muslim ay itinatanggi na tunay na namatay si Hesus.  Ano ang mga ebidensiya para sa kanyang pagkamatay?

Pagkatigis ng dugo bago ipako sa krus

Bago pa ipako sa krus si Hesus, siya ay hinampas ng isang sundalong Romano.  Ang mga paghampas ng mga Romano ay brutal at madalas na nakamamatay sa biktima. Isinulat ng isang doctor:

“Ang paghahampas ng mga Romano ay karaniwang may tatlumpu’t-siyam na palo.… Gumagamit ang sundalo ng isang latigo ng tinirintas na katad (leather thongs) na may bakal na bola na nakatali rito. Sa paghampas sa laman ng tao, ang mga bolang ito ay nakalilikha ng malalalim na pasa at ito’y nagsusugat kapag patuloy na pinalo.  Mayroon ding matatalim na piraso ng buto sa pamalo na siyang matinding sumusugat at humihiwa sa laman.

“Labis na nagkakasugat-ssugat ang likod kaya’t ang bahagi ng buto sa likod kung minsan ay nalalantad dahil sa malalalim na sugat. Ang pagpalo ay maaaring mula sa balikat hanggang sa likod, sa pigi, at hanggang sa likod ng mga hita.”[2]

Maging bago pa ang pagpapako, nakaranas na si Hesus ng labis na sakit at nawalan ng maraming dugo kaya’t siya’y nawalan ng malay.  Kailangan nilang kumuha ng ibang tao upang siyang magpasan ng kanyang krus.  Nasa kritikal na kalagayan na si Hesus bago pa man siya ipinako sa krus.

Ebidenbsiya mula sa krus

Sa krus, ang isang tao ay makakahinga lamang kung hihilahin ang katawan pataas gamit ang braso at pagtulak pataas gamit ang kanilang mga paa.  Kapag ang isang tao ay nasa krus na sa loob ng ilang panahon at talagang mahina na, binabali ng mga sundalong Romano ang kanyang binti upang hindi na maitaas ng biktima ang kanyang sarili.  Ito ang nagiging dahilan kaya hindi na makakahinga ang biktima.

Ayaw ng mga lider na Judio na iwan si Hesus sa krus sa panahon ng pagdiriwang ng Paskuwa.  Dahil dito, pumunta ang mga sundalo upang baliin ang mga binti ni Hesus at ng dalawang magnanakaw.  Gayunman, hindi na nila binali ang binti ni Hesus dahil patay na siya. Alam na alam ng mga sundalong Romano na nakatalaga sa gawaing pagpapako kung paano aalamin na patay na ang biktima.  Alam nila na patay na si Hesus.[3]

Isang paraan upang tiyakin ng mga sundalong Romano na ang biktima ng pagpapako ay tunay na patay na ay ang pagsibat sa tagiliran ng biktima.  Ang pag-agos ng tubig at dugo ang tanda ng kamatayan.  Kung buhay pa ang tao, dugo lamang ang lalabas.  Nang sibatin ng sundalo ang tagiliran ni Hesus, “agad umagos ang dugo at tubig.”[4]  Ito ang nagpatunay sa sundalo na tunay ngang patay na si Hesus.

Napatunayan ng sundalo kay Pilato na patay na nga si Hesus.  Binmalot ng kayo ang katawan ni Hesus at dinala sa libingan.  Walang sinumang nag-alinlangan na si Hesus ay patay.

Wala bang laman ang Libingan?

Kapwa kinilala ng mga Judio at Romanong historyador na si Hesus ay namatay sa pagpapako sa krus.  Ang susunod na tanong ay tungkol sa libingang walang laman.  Ipinapangaral ng mga alagad na si Hesus ay muling nabuhay sa katawan mula sa libingan.  Itinuro nila ang pisikal na muling pagkabuhay.  Tunay na walang laman ang libingan.

Pinatunayan ng mga Ebanghelyo ang libingang walang laman.  Hindi itinanggi ng bantay na sundalong Romano na ang libingan ay walang laman; hindi ipinagkaila ng mga lider na Judio na ang libingan ay walang laman.  Halimbawang inimbento lamang ng mga alagad ang kuwento ng Muling Pagkabuhay, magiging madali para sa mga Romano o lider na Judio na ilabas ang katawan—at ito na ang magiging katapusan ng Kristiyanismo.  Sa halip, ang balita tungkol sa libingang walang laman ang nakahikayat sa maraming tao upang maniwala kay Cristo.

Sinikap din ng mga di mananampalataya na magbigay ng ibang paliwanag para sa libingang walang laman.  Sinasabi nila:

Ninakaw ng mga alagad ang katawan.

Simula nang matuklasan na wala nang laman ang libingan, ipinahayag na ng mga lider na Judio na ninakaw ng mga alagad ang katawan ni Hesus.[5] Noong ikalawang siglo, si Trypho, isang manunulat na Judio, ang nagsabi,

“Si Hesus na isang manlilinlang mula sa Galilea, ang ipinako sa krus, subali’t sa hatinggabi, ninakaw siya ng kanyang mga alagad sa libingan. Ngayon ay  nililinlang ang mga tao sa pagasasabing siya ay muling nabuhay mula sa mga patay at umakyat sa langit.”[6]

► Ito ba ay isang mabuting paliwanag? Bakit o bakit hindi?

Mayroong dalawang piraso ng ebidensiya laban sa teoriyang ito.

Una – upang nakawin ang katawan, kailangang talunin ng mga disipulo ang isang bihasang Romanong bantay, igulong ang mabigat na bato at itakas ang katawan.  Ang mga disipulong ito rin ang tumakbo sa takot nang dakipin si Hesus.  Hindi kapani-paniwala na ngayon ay magkakaroon sila ng lakas ng loob upang harapin ang isang sundalong Romano.

Haharap sa parusang kamatayan ang mga sundalong Romano kapag sila’y nagkulang sa kanilang tungkulin. Kailangan talaga nilang maging mapagbantay.  Walang dahilan upang paniwalaan na sila’y natalo ng mahihinang alagad, o kung sila’y nakatulog habang nagbabantay.

Ikalawa – Kung ninakaw ng mga disipulo ang katawan, alam nila na ang kuwento ng Muling Pagkabuhay ay isang kasinungalingan. Ayon kay Josh McDowell, “Sino ang magpapakamatay para sa isang kasinungalingan?” Oo. May mga taong namatay na naniniwala na ang isang kasinungalingan ay ang katotohanan, subali’t kaunti lamang ang papayag na mamatay kung alam nila na mamamatay sila dahil sa isang kasinungalingan.

Upang paniwalaan natin na ninakaw ng mga disipulo ang katawan, kailangan din nating  paniwalaan na labing-isang lalaki ang nagbuwis ng kanilang buhay para sa isang kuwento na alam nilang hindi totoo.  Hindi sila nagtamo ng kayamanan o kapangyarihan mula sa kuwento; sila ay tinugis at pinatay dahil sa kuwentong ito.  Isipin ninyo kung paano namatay ang mga disipulo:

• Ipinako sa krus si Pedro.
• Ipinako sa krus si Andres.
• Pinugutan ng ulo si Mateo.
• Ipinako sa krus si Santiago, anak ni Alfeo.
• Ipinako sa krus si Felipe.
• Ipinako sa krus si Simon.
• Pinatay sa sibat si Tomas.
• Ipinako sa krus si Bartolome.
• Pinatay sa tabak si Santiago, anak ni Zebedeo.

Ibinigay ng mga lalaking ito ang kanilang buhay dahil sa kanilang paniniwalang si Hesus ay muling nabuhay mula sa mga patay.  Hindi sila namatay para sa isang kasinungalingan.

Inalis ng mga awtoridad na Romano o Hudio ang katawan.

Iminumungkahi ng ilang hindi madaling maniwala na inalis ng mga Romano o Hudio ang katawan.  Sinasabi nila na itinago ng mga Romano o mga Hudio ang katawan upang hindi ito natagpuan ng mga Kristiyano.

► Ito ba ay mabuting paliwanag? Bakit o bakit hindi?

Walang kabuluhan ang sagot na ito.  Nais ng mga Hudio na wasakin ang bagong relihiyon na ito; nais ng mga Romano na panatilihin ang kapayapaan sa pagitan ng mga Hudio at Kristiyano sa Jerusalem.

Nang magsimulang lumaganap ang relihiyong Kristiyano, maaaring ilabas ng mga Romano o Hudio  ang itinagong katawan upang patunayan na patay pa rin si Hesus. Nasa kanila ang lahat ng dahilan upang patunayan na si Hesus ay hindi muling nabuhay mula sa mga patay.  Walang dahilan upang itago nila ang katawan.

Hindi namatay si Hesus;  walang malay lang si Jesus nang siya’y ilibing.

Ang “swoon theory” ay popular sa mga Muslim ngayon.  Sinasabi nila na hindi namatay si Hesus sa krus. Sa halip, siya raw ay walang malay lamang dahil sa sakit at pagkaubos ng dugo.  Iniisip ng mga sundalo na patay na siya, kaya’t inilibing nila siya.  Sa libingan, muling nagkamalay si Hesus at lumabas sa libingan. Naniniwala ang kanyang mga tagasunod na siya’y muling nabuhay mula sa mga patay.

► Ito ba ay mabuting paliwanag? Bakit o bakit hindi?

Upang maging totoo ang teoriyang ito, isipin ninyo ang lahat ng dapat mangyari:

• Dapat malagpasan ni Hesus ang teribleng paghahampas at ang pagkawala ng dugo sa krus.
• Kailangan niyang linlangin ang mga sundalong may kasanayang pumatay at tiyaking patay na siya.
• Matapos magising mula sa kanyang “swoon”, ang nanghihinang lalaking ito ay kinakailangang igulong ang mabigat na bato sa pinto ng libingan.
• Kailangan niyang magapi ang lakas ng mga guwardiyang Romano na nakabantay sa libingan.
• Sa kanyang napakahinang kalagayan, kailangan niyang magpakita na lubhang napakalakas upang makumbinsi ang kanyang mga tagasunod na siya nga ang Panginoon ng Buhay at Matagumpay sa Kamatayan.

Hindi ito tumutugma sa alinman sa ating nabasa tungkol sa pagpapako sa krus at muling pagkabuhay.  Ang tanging pagpipilian na magiging matuwid at makahulugan ang lahat ng bagay ay kung si Hesus ay muling nabuhay ayon sa kanyang sinabi.

Mga Tanong sa Pagbabalik-Aral

(3) Maglista ng tatlong paliwanag na ibinigay ng mga hindi madaling maniwala tungkol sa libingang walang laman.  Sa bawat paliwanag, magbigay ng isang dahilan na ang paliwanag ay hindi sapat.

Ano ang Naganap Pagkatapos ng Muling Pagkabuhay?

Ang ebidensiya para sa Muling Pagkabuhay ay hindi natatapos sa libingan.  Nagpakita si Hesus sa daang bilang ng tao sa mga sumunod na linggo matapos ang Muling Pagkabuhay.  Binago ng Muling Pagkabuhay ang kanilang mga buhay—at patuloy na bumabago sa mga buhay sa kaHalukuyan.

Ang Ebidensiya ng Pagpapakita ni Hesus Pagkatapos ng Muling Pagkabuhay

Isa sa mga pinakakumpletong lista ng pagpapakita ni Jesus pagkatapos ng Muling Pagkabuhay ay ang listahan ni Pablo sa 1 Corinto 15:3-8.  Isinulat ni Pablo ang listahang ito mga A.D. 55, mga dalawampu hanggang dalawampu’t-limang taon matapos ang Muling Pagkabuhay. Kabilang sa listahang ito sina Pedro, ang 12 alagad at si Santiago.   

Binanggit ni Pablo ang grupo ng mahigit 500 katao na nakakita sa muling nabuhay na si Hesus.  Karamihan sa mga taong iyon ay nabubuhay pa sa panahong isinulat ito ni Pablo.  Kung nagkamali si Pablo sa kanyang binanggit, maaari nila siyang ituwid sa kanyang pagkakamali!  Hindi natatakot si Pablo na hahamunin ng mga taong ito ang kanyang mga salita.

Ang apat na Ebanghelyo ay nagtatala ng patotoo ng mga nakakita kay Kristo pagkatapos ng Muling Pagkabuhay. Inilagay sa panganib ng mga unang Kristiyano ang kanilang buhay dahil sa kanilang patotoo.  Maraming namatay dahilan sa kanilang paniniwala. Kung ang Muling Pagkabuhay ay hindi tunay na nangyari, malalaman nila ito.  Hindi sana sila namatay dahil sa isang bagay na alam nilang isang kasinungalingan.

Isa sa pinakakapansin-pansing aspeto ng pagpapakita ni Hesus pagkatapos ng Muling Pagkabuhay ay ang pagbanggit ng mga babae bilang unang mga saksi.  Si Maria Magdalena, si Juana na ina ni Santiago, at si Salome ang ilan sa mga unang tao sa libingan.[7]  Sa ating panahon, ito’y tila hindi mahalaga; subali’t sa sinaunang panahon, ito ay isang malakas na suporta para sa katotohanan ng mga Ebanghelyo.

Sa unang siglo, ang patotoo ng isang babae ay hindi tinatanggap sa korte.  Dahil sa kanilang mababang katayuan sa lipunan, ang mga babae ay walang legal na katayuan.  Maging ang mga disipulo sa simula ay tumanggi sa patotoo ng mga babaeng ito.[8]

Kung inimbento lang ng mga sumulat ng Ebanghelyo ang kuwentong ito, hindi nila isasama ang mga babae bilang mga saksi sa libingang walang laman.  Ang isang sumusulat ng kathang-isip ay gagamit ng mga kapani-paniwalang mga saksi tulad ng mga iginagalang na lider na relihiyoso upang siyang magpatotoo tungkol sa Muling Pagkabuhay.  Sa halip, isinulat ng mga sumulat ng Ebanghelyo kung paano ito eksaktong  nangyari.

Sa pagsasaliksik na pangkasaysayan binibigyan natin ng malaking kredibilidad ang mga mismong nakakita/nakasaksi sa pangyayari.  Gayun din kapag pinag-aaralan natin ang pangkasaysayang katotohanan ng Muling Pagkabuhay. Sila ang mga unang nakasaksi. Ang kanilang testimonya ay dapat tanggapin na mahalagang patotoo para sa katotohanan ng Muling Pagkabuhay.

Ang Ebidensiya ng mga Nabagong Buhay

Isa pang ebidensiya na totoo ang Muling Pagkabuhay ay ang malaking epekto nito sa ibang tao.  Marami sa mga nabuhay sa unang siglo ay nakumbinsi ng katotohanan ng Muling Pagkabuhay.  Nabago ang kanilang mga buhay ng Cristong muling nabuhay.  Ilang pangalan ang maglalarawan ng puntong ito.

Si Pablo, ang pinakamahigpit na kaaway ng Kristiyanismo ay naging pinakadakilang tagapagturo  nito.  Naglakbay siya sa Emperyong Romano na nagpapatotoo sa katotohanan ng Muling Pagkabuhay.

Si Santiago, ang kapatid-sa-ina ni Jesus, ay isang mapag-alinlangan sa panahon ng buhay ni Jesus sa lupa. Gayunman, nang makita niya si Hesus matapos itong muling mabuhay ang nakakumbinsi kay Santiago sa katotohanan sa inaangkin ni Hesus na siya Ang Mesiyas.  Si Santiago ang naging tagapanguna ng iglesya sa Jerusalem.

Nagpapatuloy na Epekto sa Iglesya

Upang ipagdiwang ang Muling Pagkabuhay sa bawat linggo, inilipat ng mga unang Kristiyano ang kanilang araw ng pagsamba mula Sabado at ginawang Linggo.  Dahil ang Muling Pagkabuhay ay nangyari sa unang araw ng linggo, sila ay sumamba sa unang araw ng linggo. Ipinagdiwang ng mga unang Kristiyano ang Pasko ng Pagkabuhay upang alalahanin ang literal at pisikal na Muling Pagkabuhay ni Hesus.

Ang sining mula sa mga unang siglo ay nagpapakita ng paniniwalaan ng mga Kristiyano na “Si Hesus ang Panginoon.”  Ang coin sa gawing kanan ay nagtataglay ng mga simbolo na popular sa sinaunang iglesya.[9]

Una, magkakrus ang dalawang letra mula sa Griegong alpabeto: χ (chi) at ρ (rho), ang dalawang unang letra ng Griegong salitang  “Christòs” o  “Christ.” Pagkatapos, idinagdag ang  α (alpha) at ω (omega) ang una at huling letra sa Griegong alpabeto, na nangangahulungang si Jesus ang simula at ang wakas ng lahat ng bagay.

Ang mga pader sa libingan ay nagpapakita ng isa pang buod ng mga sinaunang paniniwalang Kristiyano, ang simbolo ng isda. Ang Griegong salita para sa isda ay  ἰχθύς (ichthus). Ang bawat letra ay nagpapaalaala sa mga unang Kristiyano ng ilang aspeto ng paniniwala tungkol kay Hesus ng Nazareth. Ang simbolo ng isda ay naging isang simpleng kredo para sa mga unang Kristiyano: Si Kristo Hesus, ang Anak ng Dios at ating Tagapagligtas.

ἰ = Iesous (Hesus)

χ = Christos (Kristo)

θ = Theou (ng Dios)

ύ = Uios (Anak)

ς = Soter (Tagapagligtas)

Makikita kung gaano kataas ang pagpapahalaga kay Hesus ng mga unang Kristiyano. Sinamba nila si Kristo bilang ang Buhay na Panginoon.  Ang literal na muling pagkabuhay ng katawan ni Hesus, ang pinakamabuting paliwanag para sa kanilang pagsamba. Nalupig na ni Hesus na kanilang pinaniniwalaan ang kamatayan bilang ang Panginoon ng Buhay.

Mga Tanong sa Pagbabalik-Aral

(4) Ano ang kahalagahan ng record na may mga babaeng kasama bilang unang nakasaksi sa muling Pagkabuhay?

(5) Ano ang mahalaga tungkol sa mga unang Kristiyano na sumamba sa unang araw ng linggo at nagdiriwang ng Pasko ng Pagkabuhay taon-taon?

[1] 1 Cor 15:14-22.

53 Adapted from Lee Strobel, The Case for Christ (MI: Zondervan, 1998), 195

[3] Juan 19:31-33

[4] Juan 19:34

[5] Mateo 28:11-15

[6] Sinipi sa Dialogue with Trypho ni Justin Martyr.

[7] Mateo 1-10; Marcos 16:1-11; Lucas 24:1; Juan 20:11-18.

[8] Lucas 24:11

[9] Image: Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, retrieved from https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Double_Centenionalis_Magnentius-xr-s4017.jpg#/media/File:Double_Centenionalis_Magnentius-xr-s4017.jpg May 2, 2020, CC BY-SA 3.0

Ang mga propesiya tungkol sa Mesiyas na natupad sa buhay ni Jesus ay nagpapakita na siya nga ang inihulang Mesiyas. Matagal na panahon bago pa isilang si Hesus, ang mga gurong Hudio ay nagkaisa na ang mga propesiya ay tumutukoy sa Mesiyas.  Dahil sa katotohanang ang detalyadong propesiya patungkol sa Mesiyas ay natupad daang taon matapos ang prediksiyon ay nagpapahayag na ang mga propesiya ay kinasihan ng Dios.  Ginabayan ng Dios ang pagsilang ni Jesus at ang Dios ang nagsugo kay Hesus bilang ang Mesiyas na Hudio!

► Bakita napakahalaga ng Muling Pagkabuhay sa pananampalatayang Kristiyano?

Pangunahin sa pananampalatayang Kristiyano ang Muling Pagkabuhay dahil ito ang nagpapatunay na si Jesus ay ang taong sinasabi niyang Siya—ang Anak ng Dios, ang Dios na nagkatawang tao. Tanging ang Dios ang may kapangyarihan na buhayin ang patay, at hindi muling bubuhayin ng Dios ang isang sinungaling.  Ipapakita rin natin na inangkin ni Jesus na Siya ay Dios.  Ang Muling Pagkabuhay ay nagpatunay sa katotohanan ng inangkin ni Jesus.

Ang Muling Pagkabuhay ay nagbigay ng validity sa mga inaangkin ni Hesus na ang kanyang kamatayan ang “tutubos sa marami”.  Ipinapakita ng Muling Pagkabuhay na si Hesus ay may kapangyarihan sa kamatayan.  Dahil dito, nabigyan ni Hesus ng buhay ang kanyang mga tagasunod tulad ng kanyang ipinangako.

Si Simon Greenleaf (1783-1853) ay isa sa mga nagtatag ng Paaralan ng Batas ng Harvard. Sa maraming dekada, ang kanyang Treatise on the Law of Evidence (Kasunduan sa Batas ng Ebidensiya)  ay itinuring na pinakadakilang aklat sa ebidensiyang legal.

Si Greenleaf ay isa ring agnostic na Hudio na naniwalang ang muling pagkabuhay ni Hesu-Kristo ay isang panlilinlang.  Nang hamunin siya ng isang mag-aaral upang siyasatin ang ebidensiya, determinado si Propesor Greenleaf na patunayan na ang Muling Pagkabuhay ay isa lamang kathang-isip.  Sa halip, nakumbinsi siya na ang Muling Pagkabuhay ay isang katotohanang pangkasaysayan.

Dahil kinilala niya ang makapangyarihang ebidensiya para sa Muling Pagkabuhay, naging isang masigasig na Kristiyano si Greenleaf.  Ang kanyang mga isinulat ang naging inspirasyon ng ilan sa mga pinakamagagaling na apologists sa ating panahon, kabilang sina Josh McDowell at Lee Strobel, na napag-aralan na natin sa kursong ito.

Pagkatapos pag-aralan ang mga ebidensiya para sa Muling Pagkabuhay, isinulat ni Greenleaf, “Kapag ang ebidensiya para sa Muling Pagkabuhay ay ihaharap sa alinmang walang kinikilingang hukuman sa mundo, ito ay hahatulan bilang isang pangyayaring pangkasaysayan—si Hesu-Kristo ay nabuhay mula sa mga patay!”

Ang pinakasikat na aklat ni Greenleaf ay may pamagat na, Ang Testimonya ng mga Ebanghelista: Ang Mga Ebanghelyong Siniyasat Gamit ang mga Batas ng Ebidensiya. Sa aklat na ito, ginamit ni Greenleaf ang mga tuntunin sa legal na ebidensiya na ginagamit sa korte ng batas. Kanyang pinatibayan na kikilalanin ng alinmang korteng walang kinikilingan ang mga Ebanghelyo bilang legal na ebidensiya.  Kinilala ng pangunahing iskolar na legal ng ika-19 na siglo na ang pagsusuri sa mga ebidensiyang pangkasaysayan ay nagpapakita na ang Muling Pagkabuhay ni Hesus ay isang katotohanan at hindi isang kathang-isip lamang.            

“Lee”, tugon ni Jia, “Nauunawaan ko ang iyong pag-aatubili na paniwalaan ang Muling Pagkabuhay.  Mukhang imposible ito para sa iyo!  Subali’t winawalang-halaga mo ang ebidensyang pangkasaysayan para sa katotohanan ng kwentong ito. Hindi totoo na ang mga tao sa unang panahon ay umaasa na ang mga patay ay babalik mula sa libingan.  Oo, ang ilan sa kanila ay naniniwala sa multo—subalit naniniwala sila na ang mga multo ay mga patay na tao.  Walang sinumang naniwala na ang multo ay isang tunay na taong bumalik mula sa libingan.[1]

“Maaaring hindi nalalaman ng mga tao sa sinaunang mundo ang modernong siyensiya, subalit nalalaman nila na ang taong patay ay nananatiling patay. Ang mga disipulo ay labis na nagulat sa Muling Pagkabuhay.  Walang sinuman sa kanila ang umasa na makitang buhay si Hesus. Naniwala lamang sila nang maharap sila sa hindi mapasusubaliang ebidensiya na, “Wala siya rito, nabuhay na siyang mag-uli.’’[2]

‘Si Apostol Pablo, isang Hudio na nilabanan ang pananampalatayang Kristiyano, ay naging mananampalataya matapos niyang makaharap ang Panginoong muling nabuhay.  Alalahanin mo na isinulat ni Pablo ang kanyang mga liham sa panahong nabubuhay pa ang daan-daang tao na nakasaksi sa kanyang kamatayan.  Kung mali ang patotoo ni Pablo, malalaman ng mga tao! Subali’t sumulat si Pablo nang walang takot na may sumalungat sa kanya:

‘…Namatay si Kristo para sa ating mga kasalanan ayon sa Kasulatan, na siya’y inilibing, na siya’y muling nabuhay sa ikatlong araw ayon sa Kasulatan, at siya’y napakita kay Cephas, pagkatapos ay sa labindalawa. Pagkatapos, nagpakita siya sa mahigit limandaang kalalakihan sa isang pagkakataon, karamihan sa kanila ay nabubuhay pa bagaman ang ilan ay natutulog na. Pagkatapos, nagpakita siya kay Santiago, at sa lahat ng mga alagad. At sa pangwakas, tila isang isinilang nang wala sa panahon, nagpakita rin siya sa akin.’[3]

“Lee, alam ni Pablo na muling nabuhay mula sa libingan si Hesu-Kristo. Si Hesus ang Anak ng Dios na namatay para sa ating mga kasalanan at nagpakita ng kanyang kapangyarihan laban sa kamatayan sa pamamagitan ng muling pagkabuhay.  At kung tayo’y naniniwala sa kanya, tayo’y makikihati sa kanyang tagumpay sa kamatayan, Magkakaroon tayo ng buhay na walang hanggan!”

[1] “…nais isipin ng mga modernists na sila ang unang tao sa kasaysayan na nakapansin na ang patay ay nananatiling patay. Ang mga patay na Mesiyas ay nananatiling patay.  Alam ng lahat iyan. Oo, naniwala sila sa muling pagkabuhay sa wakas ng panahon, subalit hindi ngayon.  Ang Pasko ng Pagkabuhay ay hindi lamang di maaasahan, ito’y imposible. Subali’t ito’y naganap.”
- Sinipi mula sa Sermon sa Pasko ng Pagkabuhay ni N.T. Wright, April 11, 2009

[2] Mateo 28:6

[3] 1 Cor. 15:3-8

(1) Apologetics at ang Ulo: Ang pagsusulit para sa araling ito ay magiging iba kaysa sa mga naunang aralin,  Sa halip na isusulat ang sagot sa mga tanong, ipapahayag ninyo ang mga sagot sa isang debate sa klase.  Ang lider ng klase ay gaganap bilang “skeptic/ang hindi madaling maniwala”.  Magkukunwari siyang isang di-mananampalataya na tumatanggi sa katotohanan ng Muling Pagkabuhay.  Ihahayag mo ang ebidensiya para sa Muling Pagkabuhay na natutuhan mo sa araling ito.[1]

Halimbawa – kung ang “skeptic” ay nangangatwiran na si Hesus ay hindi totoong namatay sa krus, magbibigay ka ng mga dahilan na tayo ay makakatiyak na si Hesus ay patay. Kung sasabihin ng skeptic na inimbento lamang ng mga disipulo ang kwento ng Muling pagkabuhay, maaari mong ituro ang patotoo ng mga babae bilang isang dahilan upang paniwalaan ang kwento. Habang naghahanda ka para sa debateng ito, iayos mo ang mga impormasyon mula sa araling ito sa paraang makakatulong ang mga ito para masagot mo ang mga posibleng itanong ng skeptic patungkol sa Muling Pagkabuhay.

(2) Apologetics at ang Puso:  Sa Roma 1:4, sinasabi ni Pablo na ang Muling Pagkabuhay ay nagpapatunay na si Hesus ang Anak ng Dios. At sa Roma 6, ipinapakita ni Pablo na tayo na “namatay kasama ni Kristo” ay kaisa niya sa kanyang Muling Pagkabuhay.  Ito ay may makapangyarihang kahulugan sa ating pang-araw-araw na buhay Kristiyano.  Tayo ngayon ay “patay na sa kasalanan at buhay sa Dios kay Kristo Hesus.”[2]

Pag-isipan mo ang iyong pang-araw-araw na buhay Kristiyano.  Patuloy ka bang nakikipaglaban sa paulit-ulit na tukso sa iba’t-ibang bahagi ng buhay mo? Kung gayon, pagbulayan ang katotohanan ng Roma 6.  Patay ka na sa kasalanan at buhay sa Dios. Dahil sa Muling Pagkabuhay, maaari kang mabuhay nang matagumpay araw-araw laban sa kasalanan.  Sa linggong ito, mag-ukol ng oras upang pasalamatan ang Dios araw-araw para sa patuloy na tagumpay laban sa kasalanan.

(3) Apologetics at  ang mga Kamay: Sa dulo ng Aralin 5, humiling ka sa isang di-mananampalataya na hayaan kang ibahagi sa kanya ang mga bloke na sumusuporta sa pananampalatayang Kristiyano.  Kausapin mo uli ang taong ito at ibahagi sa kanya ang impormasyong natutunan mo sa araling ito. Hingin ang permiso nila na maibahagi ang ebidensiya para sa katotohanan ng Muling Pagkabuhay.  Bago kayo magkita, ipanalangin sa Dios na ihanda ang kaniyang puso para sa katotohanan.  Ireport ang inyong pag-uusap sa susunod na klase.

[1] Paalala sa pinuno ng klase: Ang iyong bahagi sa debate ay upang ipakita ang bawat isa sa mga argumento laban sa Muling Pagkabuhay na ibinigay sa araling ito. Siguraduhin na ang bawat mag-aaral ay may pagkakataon na tumugon sa hindi bababa sa isa sa mga argumento.

[2] Roma 6:11

(1) Maglista ng tatlong tiyak na propesiya tungkol sa Mesiyas na natupad sa buhay ni Hesus.

(2) Ano ang ipinapakita ng mga natupad na tiyak na propesiya tungkol sa Mesiyas tungkol sa pinagmulan ng mga propesiya?

(3) Maglista ng tatlong paliwanag na ibinigay ng mga di-madaling maniwala para sa libingang walang laman.  Para sa bawat paliwanag, magbigay ng isang dahilan upang ipakita  na ang paliwanag ay hindi sapat.

(4) Bakit mahalaga na ang mga Ebanghelyo ay bumabanggit  ng mga babae na kabilang sa mga unang saksi sa Muling Pagkabuhay?

(5) Bakit mahalaga na ang mga unang Kristiyano ay sumamba sa unang araw ng linggo at ipinagdiriwang ang Pasko ng Pagkabuhay taon-taon?

(6) Isulat ang 1 Corinto 15:3-6.