Lesson 8: 1 жана 2 Тесалоникалыктарга: Машайактын кайра келиши

Сабактын аягына студент төмөнкүлөрдү билүүгө милдетүү:

1. 1 жана 2 Тесалоникалыктардын болжолдуу жазылган убактысын жана тарыхый кырдаалын билүү.

2. 1 жана 2 Тесалоникалыктардагы негизги темаларды жана алардын максаттарын билүү.

3. Ишенбегендер каршылык көрсөткөн убакта ишенимдүү болуу үчүн шыктандырууга ээ болуу.

4. Ыйсанын кайра келүүсү жөнүндөгү доктринаны көбүрөөк түшүнүү.

5. Бүгүнкү күндө Машайактын келүүсүн эске алып жашоо.

6. Бул китептин кабарларын бүгүнкү күндүн муктаждыктарына байланыштыруу.

1 жана 2 Тесалоникалыктарды окуп чыккыла.

1 Тесалоникалыктарга 4:23-24тү жаттагыла.

Тесалоника жыйыны куугунтуктоолор болуп жатканда пайда болгон. Бул жамааттын ишенүүчүлөрү Машаяктын ысымы үчүн азап тартуу кандай экенин билишкен. Алар Пабылдын насааттарынын чындыгына ишенип калышкандыктан машайакчы болуп калышкан: «Мен силерге жарыялап жаткан Ыйса – ошол Машайактын Өзү» [1]. Алар ишеними үчүн азап чегүүгө даяр кайраттуу машайакчылардан болушкан.

Каршылыктар Пабылдын Тесалоникада жетиштүү убакыт болуусуна тоскоол болгон, ошондуктан ал тесалоникалыктарга машайакчылык доктриналарды толук үйрөтө албай калган. Пабыл Тесалоникадан кеткенден кийин жамаат мүчөлөрүндө Ыйсанын кайра келүүсү жөнүндө суроолор пайда болгон: куугунтук учурунда бул жаш ишенүүчүлөрдө келечектеги үмүтүнө тиешелүү суроолор пайда болгон.

Пабыл бул эки катты аларды ишенимдүүлүккө шыктандыруу үчүн жазат: ал тесалоникалыктарды Ыйса кайра келерине ынандырат жана алар бүгүн ошого көңүл буруп өмүр сүрүүсү керек.

[1] Элчилер иштери 17:3

Тарыхый кырдаал

Тесалоника жыйыны Пабылдын экинчи миссионердик саякатынын убагында негизделген. Ал Филипиден кеткенден кийин Амфиполис жана Апполония аркылуу, Филипиден 160 километр аралыкта жайгашкан Тесалоникага барган.

Пабыл Тесалоникадагы синагогада үч ишемби окуткан. Жүйүттөрдүн ичинен кээ бирөөлөр жана «такыбаа гректер» ишенимге кайрылышкан[1]; буга жооп катары ишенбеген жүйүт адамдардын тобу козголоң чыгарып, Пабыл менен Сылас токтогон Жасондун үйүнө кол салышкан.

Абал коркунучтуу экенин көрүп, Пабыл менен Сылас түндө шаардан чыгып кетип, Тесалоникадан 80 километр аралыкта жайгашкан Берояга барышкан. Жүйүттөр менен тесалоникалыктар Пабылдын Берояда экенин укканда, анын артынан барып ал жакта да көйгөйлөрдү жаратышкан. Каршылык көрсөткөндөр кыязы Пабылга гана асылган, анткени ал Сылас менен Тиметейди Берояга таштап, өзү болсо Афинге багыт алган.

Пабыл Афинден кийин Корунттун батышына кеткен, ал жакта он сегиз ай кызмат кылган. Сылас менен Тиметей Пабыл менен Корунтта жолугушкан жана ага жаш Тесалоника жыйынынан жаңылыктарды алып келишкен.

Пабыл 1 Тесалоникалыктарды Сылас менен Тиметейден алган кабарларга жооп катары жазган. Ал Тиметейди Тесалоникага катты алып барып келүүгө жиберген болушу керек. Бир нече ай өткөндөн кийин башка кабарларга жооп кылып ал 2 Тесалоникалыктарды жазган. Бул эки кат Пабылдын Корунтта болгон убагындагы б.з. 50-51-жылдарга туура келет. Бул анын алгачкы каттары: алардан мурун Галатиялыктарга каты гана жазылган.

[1]Элчилер иштериндеги «такыбаа гректер» деген сөз, толугу менен иудаизмге кайрылбаса да, Кудай-Теңирге табынууга келген бутпарастарга таандык.

Жазылган максаты

Тиметей Корунтка келгенде, Тесалоника жыйыны жөнүндө дурус кабарларды айтып келген: жаш ишенүүчүлөр жакшы кабарга ишенимдүү бойдон калышкан. Пабыл аларды ишенимде шыктандыруу үчүн жана ошондой эле жыйында пайда болгон көйгөйлөр жөнүндө сүйлөшүү үчүн жазган. Жамааттын кээ бир мүчөлөрү көз жумган, ошол себептен Ыйсанын кайра келүүсү тууралуу суроолор пайда болгон. Көз жумгандар, Машайактын кайра келүүсү тууралуу убадасын өткөрүп жибериши мүмкүн деген коркунуч пайда болгон. Башынан куугунтук өткөргөн машайакчылар үчүн ишенимибиз бекер болуп калабы деген ой алардын жүрөктөрүн сыздаткан. Пабыл тесалоникалыктарды каршылыктардын алдында ишенимдүү болууга шыктандырып, Машаяк бардыгы үчүн – ишенимде өлгөндөр үчүн да жана Ал келген убакта тирүү болгондор үчүн да келерин айтат.

Мазмуну

► Ыйсанын экинчи келүүсү силерде кандай ойлорду пайда кылат – коркунучпу же үмүтпү? Экинчи келүү жөнүндөгү окутуу силердин күнүмдүк жашооңорго кандай таасир этет?

Пабылдын Тесалоникадагы кызматынан кийин бир аз убакыт өтүп жазылган бул кат өтө жеке кайрылуу болуп эсептелет. Пабыл адамдарды атап айтпаганына карабастан, Тесалоникадагы өзүнүн кызматы жөнүндө тактап жазат. Ал өзү кызмат кылган учурдагы ишенип калган машайакчыларга кайрылат, ошол себептен биз каттан элчинин ишенген балдарына болгон терең боорукердикти көрө алабыз.

Каршылыктардын убагында ишенимге шыктандыруу

Пабыл Тесалоникада насаат айтып жүргөндө жыйын куугунтукка алынарын эскертет[1], ал эми катында болсо аларды болуп жаткан куугунтук учурунда шыктандырат. Анын кабары төмөнкүлөрдү камтыйт.

• Алар үчүн сыйынып жатканына ынандыруу (1:2; 3:17-4:5). Пабыл тесалоникалыктарды унутпаганын жана алар куугунтуктан өтүп жаткан учурда алар үчүн сыйынып жатканын билүүсүн каалаганын айтат.
• Пабылдын азап чегүүсүн эске салуу (1:4-2:12). Пабыл азап чегүүгө даярдыгынын жемиши – тесалоникалыктардын кайрылуусу жөнүндө айтат. Ал Тесалоникада кызмат кылганда душмандары тарабынан куугунтукталды жана өзүн камсыздоо үчүн иштеши керек болду[2], бирок ал татыктуу сыйлыкка ээ болду. Бул жаңы ишенип калгандар анын – даңкы жана кубанычы[3]. Бул жөнүндө айтуу тесалоникалыктарга алардын кайгылары Кудайдын сыйлыгын алып келерин эстетип шыктандыруу берген.
• Ишенимдүүлүгү үчүн ыраазычылык (1:6-10; 3:6-10). Пабыл келген кабарлардан шыктанды жана жооп катары тесалоникалыктарды шыктандырат. Алардын кайрылуусу жана азап чегүүдөгү ишенимдүүлүгү «Македониядагы жана Ахаядагы бардык ишенүүчүлөр үчүн» күбөлүк болуп калды[4].

Машайактын кайтып келүүсү

Пабылга Тесалоникадан жаңы ишенип калгандарды толук үйрөтүп бүтө электе кетүүгө туура келди, ошондуктан жаңы ишенип калгандар, ишенүүчүлөрдүн өлүмү жөнүндө толук билим албай калышкан. Пабыл Ыйсанын кайтып келүүсү жана акыркы күндөр жөнүндө окутууну толуктап жана улантуу үчүн кат жазган (4:13-5:11).

Ыйсанын кайра келүүсү тесалоникалыктарды шыктандырат, бирок эми алар түшүнүксүз башка көйгөйгө туш болушту. Кээ бир жыйын мүчөлөрү бул убада аткарылганга чейин өлүп калышкан. Пабыл «көз жумгандар» да Теңирдин келүүсүн көрө алат деп ишенимдүү түрдө айтат.

Үмүтсүз кайгыруунун ордуна машайакчылар эстеринен чыгарбашы керек: Теңир асманга көтөрүлүп кетип баратканда мындай деп жарыялаган: «Адегенде Машайакка ишенип жүрүп өлгөндөр тирилишет»; «Андан кийин тирүү жүргөн биз алар менен бирге Теңир менен абада жолугушуу үчүн, булут үстүндө асманга көтөрүлөбүз. Ошентип, түбөлүккө Теңир менен болобуз»[5].

Тесалоникалыктар Ыйсанын кайра келүүсүнүн «убактысы жана мөөнөтү» жөнүндөгү тагыраак маалыматты уккулары келгени менен, Пабыл «ал жөнүндө жазуунун кажети жок экенин», алар Машайакка ишеним арткандыктан келечекке ишенимдүү карашы керектигин айткан.[9]

Теңирдин күнү «түн жамынган уурудай болуп» келгенде, бул караңгынын балдары үчүн кайгы. Бирок «жарыктын балдары» үчүн Теңирдин күнү «Теңирибиз Ыйса Машайак аркылуу куткарылуу берген» күн [6]. Ишенгендер үчүн Ыйсанын кайра келүүсү жөнүндөгү кабар – коркунуч эмес, шыктандыруу.

Ыйсанын кайра келүүсүн эске алып жашоо

Пабылдын насааттары дайыма иш жүзүндө колдонууга багытталган. Бул Пабылдын эсхатология[7] жөнүндө окутуусунда да байкалат; ал Машайактын келүүсүнүн убактысын куру талкуулоого кызыкпайт.

Пабыл Машайак тирүүлөргө да, өлгөндөргө да келерин көрсөткөндөн кийин, бүгүн Машайактын келишин күтүп жашоонун маанилүүлүгү жөнүндө айтат (4:1-12 и 5:1-24). Пабыл өзүнүн окурмандарын караңгынын эмес «жарыктын балдары» катары жашоого чакырат. Ал Машайактын эртең келишине бизди бүгүн даярдоо үчүн иш жүзүндө аткара турган көрсөтмөлөрдү берет.

• Кудайга жага тургандай иштерди кылгыла (4:1-2);
• Ойноштук кылуудан алыс болгула (4:3-8);
• Бир туугандык сүйүүдө өскүлө (4:9-10);
• Өз колуңар менен иштегиле (4:11);
• Ишенбегендердин алдында уят болуп калбаш үчүн, жашооңорго иштеп тапкыла (4:11-12);
• Сергек жана эстүү болгула (5:6-8);
• Машайактын кайра келүүсүн күтүүдө бири-бириңерге кайрат бергиле жана акыл-насаат айткыла (5:9-11);
• Жыйында жетекчилик кызматын кылгандарды сыйлагыла (5:12-13);
• Ээнбаштык кылгандарга эскерткиле жана алсыздарды колдогула (5:14);
• Ишенгендер үчүн да, дүйнөдөгүлөр үчүн да жакшылыкты издегиле (5:15);
• Кубанычта жашагыла (5:16);
• Үзгүлтүксүз сыйынгыла (5:17);
• Ыраазычылык менен жашагыла (5:18);
• Ыйык Рухту өчүрбөгүлө (5:19);
• «Пайгамбарчылыкка маани бербей койбогула» [8]. Баарын сынап көргүлө, жакшысын кармангыла (5:20-21);
• Ар кандай жамандыктан алыс болгула (5:22).

Пабыл жөн эле үйрөтпөйт: ал өзү менен ушунчалык жакын мамиледе болгон ишенимге кайрылгандар үчүн сыйынат. 1 Тесалоникалыктарда алардын Машайактын келүүсүнө ылайык өмүр сүрүүсү жөнүндө тынчсыздануусу менен байланыштуу эки сыйынуу жазылган. Пабыл 3:11-13тө бул ишенгендер сүйүү менен ыйыктыкта өсүүсү үчүн жана Машайактын кайра келишине даярдануусу үчүн сыйынат.

Андан кийин Пабыл 5:23-24тө аларды Өзү менен элдештирген (тынчтыктын Кудайы) «Өзү силерди толугу менен ыйык кылсын» деп сыйынат. Бул алардын толук турпаты («рух, жан, жана денеси») Ыйса Теңирдин кайра келүүсүнө даяр болоруна кепилдик берет. Пабыл акыркы шыктандыруусунда өзүнүн окурмандарын ыйыкталуу биздин аракетибиз менен эмес, Кудайдын иши аркылуу келерине ынандырат. Бизди ким ыйык болууга чакырса, ошол бизди ыйык кылат.

[1] 1 Тес. 3:3-4

[2] Элчилер иштери 17; 1 Тес. 2:2, 9, 16

[3] 1 Тес. 2:20

[4] 1 Тес. 1:7

[5] 1 Тес. 4:16-17

[6] 1 Тес. 5:1-5, 9

[7] Эсхатология – акыркы күндөр жөнүндөгү окутуу

[8] 1 Тес. 5:20

[9]«Ал кеткендегидей эле булут үстүндө келет, Күнөөкөрлөр жеңилет. Миңдеген ыйыктар Анын бут алдында чогулат, Анын келишине салтанат курат! Аллелуйя! Аллелуйя! Аллелуйя! Жерде Кудай падышалык кылат! Ооба, Оомийин! Бардыгы Сени даңктасын, Сенин бийик түбөлүк тактыңда, Куткаручуу бийлик менен даңк, Падышачылык Сеники гана! Тезирээк келе көр! Түбөлүктүү Кудай түшүп келе көр!»
- Чарльз Уэслинин Гимни

Мазмуну жана максаты

Пабыл 1 Тесалоникалыктарга катын жибергенден кийин Экинчи келүү жөнүндө кошумча суроолор пайда болгонун билген. 2 Тесалоникалыктарда элчи бул суроолорго жооп берет жана тесалоникалыктарды Машайактын кайра келүүсүнө даярданууда ишенимдүү болууга шыктандырат. 1 Тесалоникалыктарда берилген Пабылдын окутуусу андан ары 2 Тесалоникалыктарда такталат. Пабыл Ыйса Теңирдин кайра келүүсү тууралуу түшүнбөстүктөрдү түшүндүрүп берет жана ишенүүчүлөрдүн арасындагы туура эмес жүрүм-турумдар жөнүндөгү суроого кайрылат.

Теңирдин күнү жөнүндөгү түшүнүк (2 Фес. 1-2)

1 Тесалоникалыктарда Пабыл ишенгендердин өлүмү үчүн чөкпөш керек экенин үйрөтөт: Машайак тирүүлөргө да, өлгөндөргө да кайтып келет. Кыска саламдашуудан кийин, алардын өсүп жаткан ишеними жана сүйүүсү үчүн ыраазычылык айтып, Пабыл 2 Тесалоникалыктарда Машайактын кайра келүүсү жөнүндөгү насаатын улантат: ал Экинчи келүү сотко жана  «түбөлүк өлүмгө» алып келерин айтат, бирок ишенгендер эч нерседен коркпой эле койсо болот: сот күнү ошол эле учурда Машайак «ыйыктарынын арасында даңкталган» күн болот[1].

1 Тесалоникалыктарда Пабыл өлүп калган ишенүүчүлөр Машайактын келүүсүн өткөрүп жиберишти деген жаңылыш ойго көңүл бурат; 2 Тесалоникалыктарда ал Машайак мурун эле келген деген туура эмес ойго жооп берет. 1 Тесалоникалыктарда Пабыл Машайак кайтып келет деп үйрөтөт, 2 Тесалоникалыктарда болсо – Машайак азырынча келе элек деп үйрөтөт.[5]

Теңирдин күнү келди деген жалган жарыя айтылды. Пабыл бул кабар кайдан келип чыкканын билген эмес: балким бул пайгамбарчылык жөндөмдүүлүгүнө («рухуна») ээмин деген насаат айткан кимдир бирөөнүн сөзү же авторун Пабыл деп жасалма кат жазган бирөө болгон[2]. Мындай билдирүүлөргө каршы Пабыл өзүнүн окурмандарын Теңирдин күнү келе электигине ынандырат. Ал келгенге чейин эки окуя болушу керек: «четтей турган учур» жана «күнөөнүн адамы ачыкка чыгат» [3]. Бул окуялар дагы эле боло элек жана ал тесалоникалыктар бул темалар боюнча анын мурунку сабактарын  унутуп коюшканына таң калат.

Теңирдин күнүнө даярданып жашоо (2 Тес.3)

1 Тесалоникалыктарда жазылгандай эле Пабылдын 2 Тесалоникалыктардагы негизги тынчсыздануусу машайакчылар Машайактын келүүсүн эске алганда кандай жашап жатканына байланыштуу болгон. 1 Тесалоникалыктарда Пабыл: «Машайак ушундай кайтып келгенине байланыштуу…» деп окутат. 2 Тесалоникалыктарда Пабыл: «Машайак азырынча кайтып келе электигине байланыштуу, … жашагыла» деп окутат.

Машайактын келишин күтүп жатып, төмөнкүдөй кылууга милдеттүүбүз:

• Үйрөтүлгөн нерседе бекем туруу (2:15);
• Жалкоолуктан качуу (3:6-12);
• Туура эмес иштерден качуу (3:11-12); [4]
• Башкаларга жакшылык кылуу (3:13);
• Пабылдын насааттарын аткаруудан өжөрлөнүп баш тарткандарды үйрөтүү (3:14-15).

[1] 2 Тес. 1:9-10

[2] 2 Тес. 2:2

[3] 2 Тес. 2:3-4

[4] 2 Фес. 3:6-12 окшош эки көйгөй менен алышат. Жумушу жоктор башка ишенүүчүлөрдүн иштерине кийлигишкен. Пабыл аларга өз иши менен алек болууну буйруйт, алар биринчи көрсөтмөгө баш ийишсе башкалардын ишине кийлигишүүгө убактысы калбайт. 

[5]1 Тесалоникалыктарга: Машайак кайтып келет
2 Тесалоникалыктарга: Машайак азырынча келе элек

Бүгүнкү күндө эсхатология жана Машайактын кайтып келүүсү жөнүндө темага чоң кызыгуу байкалат: «пайгамбар окутуучулар» Машайактын кайтып келүүсүнүн убактысын алдына ала айтууга; «бибилиялык коддору бар» китептер – Жазуунун чындыгынын сырын ачууга аракет кылып жатышат; машайакчы авторлор Машайактын кайтып келүүсүнө байланыштуу окуялардын негизинде романдарды чыгарып жатышат.

1 жана 2 Тесалоникалыктарга каттары таптакыр башкага басым кылат. Бул китептер, биз Машайактын кайтып келүүсүнө байланыштуу жашыруун маалыматты ачыкка чыгарууга аракет кылуунун ордуна, Машайак келгенге чейин кандай жашап жатканыбыз жөнүндө көбүрөөк тынчсызданышыбыз керек экенин көрсөтөт. Пабыл «убактысы менен мөөнөтүн» талкуулоого таптакыр убактысын коротпой, анын ордуна: «Машайак кайра келет» – деп айтат. Силер Машайак силерге жолукканда көргүсү келгендей өмүр сүрүп жатасынарбы, текшергиле. Ушул ой Машайактын келүүсү жөнүндөгү насааттарыбыздын үлгүсү болушу керек.[1]

[1]«Теңир эртең келерин билсеңиз, эмне кылмаксыз, деп Джон Уэслиден сураганда. Ал бүгүн жатып уктамакмын, эртең туруп иштеримди улантмакмын , анткени Ал мени тапшырылган ишти аткарып жатканымда келүүсүн калаар элем».
- Дж. Кэмпбелл Морган

1998-жылы Тайвандагы культ Машайак 31-мартта келерин пайгамбарчылык кылган. Кээ бир машайакчылар үйлөрүн сатып, жумуштарын таштап, Машайактын келишин күтүп тоодо жолугушкан. Тайвандагы гезиттер бул топ жөнүндө репортаждарды жарыялашкан жана алардын окутуусун жайылтышкан. Ыйса күтүлгөн убакытта келбей калганда, ишенбегендер жыйынды шылдыңдашкан.

Бул Ыйсанын келүүсү жөнүндөгү алдын ала айтуу жалган болуп чыгып жыйынды уятка калтырган биринчи жолку окуя эмес. Америкада 1988-жылы Ыйсанын келишин айтып бере турган китеп, беш миллиондук тираж менен өтүп кеткен. Кээ бир диний теле жана радиостанциялары Көтөрүлүп кетүүгө даярдануу үчүн өзгөчө көрсөтмөлөрдү бере баштаган.

Жакында эле Гарольд Кемпинг 2011-жылы Көтөрүлүп кетүү жөнүндө алдына ала айткан. Ал аткарылган эмес. Ишенбеген адамдар ишенүүчүлөр ушундай алдын ала айтууга ишенгени үчүн кайрадан жыйынды шылдыңдашкан.

Адамдар дайыма Көтөрүлүп кетүү жөнүндө алдын ала айтууга аракет кылышат, бирок алар аткарылбайт. Ыйса Өзү Анын кайтып келүү убактысын аныктоонун кажети жок экенин эскерткен[1]. Экинчи келүүнүн убактысын билүүгө аракет кылуунун ордуна, биз Кожоюндун жумуштарын аткаруу менен алек болушубуз керек. Тесалоникадагы ишенүүчүлөр сыяктуу биз Машаяктын каалаган убактысында кайтып келүүсүнө даяр болушубуз керек.

[1] Матай 24:36

Сабакты түшүнгөнүңөрдү төмөнкү тапшырмаларды аткаруу менен көрсөткүлө.

1. Тапшырмалардын бирин тандагыла:

• 1 жана 2 Тесалоникалыктарды окуп бүткөндөн кийин «Бүгүн Машайактын келүүсүн эске алып жашоо» деген 1 барак эссе жазгыла. Бул Машайактын келүүсү биздин жашообузга кандай таасирин тийгизгенин иш жүзүндө көрсөткөн эссе болушу керек.
• 1 жана 2 Тесалоникалыктардын негизинде Экинчи келүү жөнүндө насаат же библиялык сабак даярдагыла. Бул 5-6 барак колго жазылган же басып чыгарылган текст, же насааттын, же  библиялык сабактын аудио жаздыруусу болушу мүмкүн.

2. Сабактын материалынын негизинде тест жазгыла. Тестте Ыйык Жазуудан жаттоо үчүн берилген аяттар бар.

1. Тесалоника жыйыны кандай жагдайда негизделгенин сүрөттөп бергиле.

2. Пабыл каршылыкка туш болгон Тесалоника жыйынын шыктандырган үч ыкманы санап бергиле.

3. Пабыл тесалоникалыктарга Машайактын кайтып келүүсүнүн убактысы жана мөөнөтү жөнүндө эмнелерди айткан?

4. Пабыл ыйыкталуу жөнүндө так шыктандыруу берет. Ал бул жөнүндө эмне деп айтат?

5. Эгер 1 Тесалоникалыктардын негизги кабары – «Машайак кайтып келет» болсо, 2 Тесалоникалыктардын негизги кабары кайсы?

6. Эгер биз Пабылдын үлгүсүн жолдосок, Экинчи келүү жөнүндөгү биздин насаатыбыздын негизги кабары эмнеден турат?

7. 1 Тесалоникалыктарга 4:23-24тү эстеп жазгыла.