Lesson 6: Uongozi Unaotegemezwa na Tabia

Kusadikisha kwa uhakika ni kuhusu ukweli. Mambo ya kusadikisha ni mambo thabiti ya imani yanayohusiana na uhalisi. Kusadikisha kunaongoza maamuzi yetu, kwa sababu mtu hutenda kama uwajibikaji katika kile anachoamini kwamba ni cha ukweli.

Kusadikisha hakurejei tu kwenye ukweli wa kidini. Ikiwa muuzaji anaamini kwamba bidhaa yake ni bora kabisa kuliko nyingine na kwamba inahitajika au inatakiwa na kila mtu, ana kusadikisha. Kusadikisha kutamfanya mtu huyo awe na uwezekano mkubwa wa kuwashawishi watu wengine.

Kundi la watu lilipotea jangwani. Wakazungumzia kuhusu hali yao na chaguzi zao. Mtu mmoja ni msadikishaji wa hali ya juu katika maelezo yake kuhusiana na hali yao. Mtu huyo akaweza kuwashawishi kwamba anajua ni jambo gani wanapaswa walifanye. Akawa kiongozi.

Kusadikisha unaweza ukawa mbaya. Mtu anaweza akaamini mambo ambayo siyo ya kweli. Hata usadikishaji mbaya unatoa mamlaka kwa kipindi cha muda fulani. Kwa mfano, kama mtu kwa makosa anaamini kwamba anajua upande wa kuelekea mahali fulani, watu wanaweza wakamfuata kwa sababu ya usadikishaji wake. Hatimaye watakuwa wamekataa tamaa, na ushawishi wake utapungua kwa kiasi kikubwa sana. Wana uwezekano mdogo sana wa kutoweza kumfuata tena.

Uongozi unategemea imani thabiti, kwa sababu kiongozi huwaongoza wengine kwa kuwaonyesha ukweli na kuwaonyesha mwitikio unaofaa kwa ukweli huo. Anasema, "Hivi ndivyo ilivyo, na hivi ndivyo tunavyopaswa kufanya.".

Ikiwa mtu yuko kwenye jengo lililofurika watu na akatambua kwamba jengo hilo linawaka moto, anajua kwamba kila mtu atahitaji kuusikia ukweli na kuchukua hatua kutokana na ukweli huo. Anao usadikishaji wa kushirikisha. Taarifa inahamasisha kitendo kutoka kwa kila mtu anayeiamini. Kwa sekunde chache sana, mtu huyo ni kiongozi kwa sababu anawashawishi kwa kuwasilisha usadikishaji wake. Hataendelea kuwa kiongozi hadi pia pale watakapoamini kwamba anajua kwa uhakika jambo ambalo wanapaswa walifanye. Uongozi wake unaishia pale usadikishaji wake utakapokoma.

Kwa Mkristo, ukweli wa Neno la Mungu na mapenzi yake kwetu unapaswa uwe ndiyo msingi katika kila eneo, na siyo tu kwa ajili ya mashirika ya huduma. Mkristo hapaswi kufanya biashara ambayo iko kinyume na Neno la Mungu.

Imani thabiti ni muhimu kwa uongozi imara. Fikiria kiongozi yeyote mashuhuri, iwe kutoka katika Maandiko au katika historia ya baadaye. Jaribu kumwazia bila imani thabiti, hata akiwa na uwezo mkubwa. Hata kama mtu ni mratibu mzuri na mwasilishaji mahiri, hawezi kuongoza kwa muda mrefu bila imani thabiti.

Kwa kila mmoja wa viongozi hawa kutoka katika historia, ruhusu mtu kutoka katika kikundi aelezee kuhusu kiongozi huyu, kisha uliza kikundi kijaribu kumfikiria huyo kiongozi kana kwamba hakuwa msadikishaji mwenye nguvu: Musa, Yoshua, Paulo, Martin Luther, Abraham Lincoln, Mahatma Gandhi, Winston Churchill, na Billy Graham. (Kila mmoja katika hawa alikuwa na ushawishi mkubwa sana, lakini siyo wote waliokuwa viongozi wa Kikristo.)

Kusadikisha, na siyo mafanikio, kunapaswa kuwe ndiyo uendeshaji mkuu wa Kiongozi. Analazimika kufanikiwa kwa sababu ya kusadikisha ukweli. Kwa hiyo, kamwe hatakubali kuwa na mwafaka au makubaliano ya kuulegeza usadikishaji wa ukweli kwa ajili ya mafanikio.

Kusadikisha hakupaswi kuwe ni kwa muda au kujifanya. Kama mtu yuko tayari kubadili usadikishaji wa mambo ya ukweli kwa sababu ya kukodishwa au kulipwa ili kuwakilisha imani zilizo tofauti au kinyume, hawezi akawa kiongozi mwenye nguvu.

Kiongozi anapaswa afahamke na ajulikane kwa ajili ya mapenzi yake ya kupenda ukweli. Kwa kuwa anaongozwa na usadikishaji, siku zote atataka kujua ni lipi jambo la ukweli. Atakuwa tayari kusahihishwa kuliko aendelee kuamini kitu ambacho hakina ukweli

Imani thabiti humfanya mtu kuwa mwenye nguvu zaidi kuliko ambavyo haiba yake ingeweza kumwezesha. Hata mtu anayechukia makabiliano, mabishano, na ukosoaji anaweza kuwa kiongozi kwa sababu ana imani thabiti.

Imani pia humfanya mtu afanye kazi katika kiwango cha juu cha akili kuliko ambavyo angeweza bila hiyo. Kwa "uwezo wa kiakili wa imani," maamuzi mengi hufanywa kwa silika kwa sababu machaguzi fulani hayastahili kuzingatiwa. Hii inamwezesha mtu kuona kilicho sahihi kwa haraka zaidi. Kama ilivyo kwa maarifa au hekima, mtu asiye na imani thabiti ni mpumbavu.

► Je, ni kiongozi gani maarufu unayemjua wewe mwenyewe binafsi? Ni kwa jinsi gani usadikishaji umemsaidia katika kupata nguvu kwenye uongozi wake?

Danieli na baadhi ya Wayahudi walikuwa katika mafunzo ya uongozi kwenye ufalme wa nchi ya kigeni. Ilikuwa ni jambo la muhimu kwake aweze kufanya vizuri na kumfurahisha mkurugenzi wake wa mafunzo, lakini usadikishaji wake ulijaribiwa wakati alipotambua kwamba chakula kile walichotakiwa kukitumia hakikuwa ni kizuri kutumiwa na Myahudi. Watu wengi kwenye hali inayofanana na hiyo hufikia kuafikiana katika kulegeza masharti ya usadikishaji wao kama itaonekana kwao kwamba usadikishaji huo utawashushia hadhi zao.

Mkurugenzi wa mafunzo tayari alishagundua kwamba Danieli alikuwa na roho bora sana. Danieli alimwendea kwa busara sana, kwa unyenyekevu, na akapendekeza watumie kitu kingine mbadala ambacho hakitasababisha kumweka hatarini mkurugenzi. Mungu aliheshimu uaminifu wa Danieli na akampatia mafanikio makubwa sana (Danieli 1:8-15).

Imani thabiti inapotumika kwa uendelevu katika matendo na mitazamo huitwa uadilifu. Uadilifu wa kibinafsi ni kuwa thabiti na nafsi yako, kutenda kulingana na imani na maadili unayokiri.

[1]Unapokosa uadilifu, unatengeneza matarajio usiyoweza kutimiza. Bila uadilifu, unaweza kupata mwitikio wa haraka ikiwa watu wanafikiri kuwa una uadilifu. Kiongozi anakabiliwa na jaribu la kung’arisha taswira isiyo sahihi, akiruhusu tofauti kati ya alivyo kweli na jinsi watu wanavyomwona. Lakini ni lazima uwe na uadilifu wa kweli ili watu wakufuate kwa muda mrefu.

utofauti uwepo kati ya jinsi yeye mwenyewe alivyo na jinsi watu wengine wanavyomfikiria alivyo. Lakini kwa ukweli ni lazima uwe na uadilifu kwa ajili ya watu kukufuata kwa muda mrefu.

Kukosekana kwa uadilifu huonekana wakati kukiwepo na ukosefu wa msimamo. Kama matendo na tabia za kiongozi hazina msimamo na maadili anayoyakiri, atakuwa ni mtu mwenye uadilifu mdogo. Kiongozi anakuwa na uadilifu mdogo anapokuwa siyo mtu mwaminifu, ana chembechembe za ubinafsi, anaonyesha kuwa rafiki tu kwa watu ambao wanaweza kumpa msaada, anafuata tamaa mbaya, au ni mwenye kutenda dhambi za siri.

Akani alifikiri kwamba dhambi yake aliyokuwa ameifanya ilikuwa ni ya siri na ya binafsi. Hakuwa ametegemea kwamba dhambi yake ingeweza kuleta madhara kwa mtu mwingine yeyote. Hata hivyo, dhambi yake iliweza kusababisha vifo vya wanaume wa Israeli 36, na kisha kifo kwa familia yake yote (Yoshua 7:24-26).

Hakuna dhambi ndogo kwa kiongozi. Dhambi yeyote inayofanywa na kiongozi husababisha madhara kwa watu wengine. Kwa nini? Wakati kiongozi anapotenda dhambi:

• Anapoteza usafi wa kiroho na nguvu anazozihitaji.

• Anakuwa na baraka chache za Mungu katika uongozi wake.

• Uelewa wake unaharibiwa.

• Vipaumbele vyake vinakuwa vibaya.

Vipengele hivi vinasababisha kuleta ukomo wa uongozi wake na vinaathiri watu anaowaongoza.

Asili ya kweli ya ndani ya mtu ndiyo tabia yake. John Maxwell anaelezea umuhimu wa tabia kwa kusema kwamba mtu anahitaji kuwa “mkubwa kwa ndani kuliko kuwa mkubwa kwa nje.” Tabia ya mtu inapaswa iwe kubwa kuliko hadhi yake.[1]

[2]Martin Luther King Jr. alisema, “Watu mara nyingi wanaongozwa kwa sababu na mara nyingi wanajitolea kwa mawazo makubwa kupitia watu wanaowakilisha mawazo hayo. Inawabidi kutafuta kielelezo halisi cha wazo hilo katika mwili na damu ili kujitoa wenyewe kwa hilo.” Taarifa hii inaonyesha umuhimu wa tabia. Kiongozi ni lazima aamini kwa kiasi kikubwa njia yake anayoifuata ili kwamba asili yake yote aliyo nayo iendane na njia hiyo. Huyu ni aina ya kiongozi ambaye huwapa watu wengine motisha wa kuwajibika kwenye kufanya mambo makubwa.

Wakati mwingine kiongozi aliye na tabia dhaifu huwataka watu wafuate uongozi wake wakati yeye binafsi akipuuzia kuhusu tabia yake binafsi. Hudhania kwamba anaweza kuwa mtu mwenye tabia mbaya lakini bado akawa kiongozi. Hata hivyo, watu hushawishika zaidi na kiongozi aliye mfano wa kuigwa kuliko maneno yake. Kama maneno yake yanajichanganya na mfano wa kuigwa, inawachanganya wasikilizaji wake.

Tabia binafsi ya mtu ndiyo msingi mkubwa unaosababisha watu wengine kujitolea kuwajibika kwenye maono yake. Wanaweza wasielewe sababu zake zote, lakini kama wanaiamini tabia yake, ni lazima watamfuata.

► Uaminifu ni kumaanisha kwamba mtu anaaminika. Ni kitu gani kinachomfanya mtu awe wa kuaminika?

Wakati mwingine kiongozi huzungumzia kuhusu imani na maadili ambayo anataka watu wake wayafuate lakini yeye mwenyewe hayaishi maadili hayo. Inakuwa ni jambo la faida kama watu wake watakuwa wamejitolea kufanya kwa bidii katika maadili ya aina fulani, kama vile huduma na uaminifu. Hata hivyo, hawezi akafundisha kwa ufanisi mambo ya maadili ambayo yeye mwenyewe hayaonyeshi. Kama kiongozi atakuwa mfano halisi wa maadili mazuri, ataweza kuwavutia watu ambao watashirikishana maadili hayo.

Tabia yenye msingi wake katika usadikishaji wenye nguvu ni muhimu sana kiasi kwamba unaweza ukamfanya kiongozi akawa mwenye nguvu hata kama ni mtu ambaye amekosa ule ustadi au uwezo wa asili. Kwa mfano, Musa hakuonekana kuwa na ujasiri wa asili wenye nguvu au uwezo wa kuongoza, lakini uhusiano wake na Mungu na upendo wake kwa watu ulikuwa ndiyo nguvu yake iliyomfanya awe wa tofauti. Tabia yake ilikuwa kwenye msingi wa maadili hayo.

Haruni

Haruni alikuwa kuhani mkuu wa kwanza wa Israeli, wakati kaka yake Musa alikuwa kiongozi. Wakati Musa alipokuwa kwenye mlima Sinai akipokea sheria za Mungu, watu walikuja kwa Haruni kwa ajili ya kutaka wapewe mwongozo wa kidini.

Haruni alijua kwamba walitaka sanamu inayoonekana, kwa hiyo alilikubali ombi lao na kutengeneza sanamu ya ndama ya kuyeyusha ya dhahabu. (Kutoka 32:4). Kwa sababu ya udhaifu wake, watu waliabudu sanamu, wakiitukuza kwamba ndiyo iliyowatoa kutoka katika nchi ya Misri. Maelfu ya watu waliuawa kwa ghadhabu ya Mungu.

Haruni alikuwa hafai kuwa kiongozi kwa sababu usadikishaji wake ulikuwa mdhaifu. Alifuata maoni ya watu wengi katika kuimarisha ushawishi wake, ingawaje alijua kwamba ilikuwa ni makosa.

Adamu

Wakati Hawa alipoangukia kwenye jaribu la nyoka, alichuma tunda akalila, na akampa mume wake naye akalila lile tunda (Mwanzo 3:6). Kwenye kitabu cha Mwanzo kuna mwendelezo wa kumbukumbu ya mazungumzo kati ya Hawa na yule nyoka. Je, kwa nini Adamu hakusema neno lolote?

Biblia inatueleza kwamba Adamu alichagua kutenda dhambi ingawaje alijua ilikuwa ni makosa. Hakuwa amedanganywa kama ilivyokuwa kwa Hawa (1 Timotheo 2:14). Adamu alikuwa analisikiliza lile jaribu, lakini akamwachia Hawa afanye maamuzi yake. Ingawaje alikuwa na wajibu wa kuongoza, alichagua kutokuongoza na badala yake akaruhusu kutendeka kwa jambo lililokuwa mbaya.

Kiongozi mwenye tabia iliyo dhaifu huwaachia watu wengine wafanye maamuzi kwa sababu hataki kuweka msisitizo kwa kile anachojua kwamba ni sahihi. Yuko tayari kwa ajili ya kuachilia kosa litendeke, lakini hataki kubebeshwa lawama.

Sehemu kubwa ya siwabarafu huwekwa chini ya maji likiwa na asilimia kidogo sana iliyoachwa ili ijitokeze nje. Sehemu ile iliyojitokeza nje inaweza ikalinganishwa na utendaji wa kiongozi. Sehemu ile iliyoko chini ya maji ambayo haionekani inaweza ikalinganishwa na tabia yake. Tabia ndiyo iliyo muhimu na ni sehemu iliyo kubwa ya mtu. Kwa kukejeli, watu wengi hujaribu kuimarisha utendaji wao wakati huo wakipuuzia suala la tabia. Inawezekana pia hata wakaridhiana katika kulegeza tabia zao ili kufanya utendaji uonekane kuwa ni mzuri.

Viongozi wengi hupitia hatua za awali za kutojulikana. Kiongozi anaweza kufikiri kwamba miaka hiyo siyo muhimu kwa sababu mambo aliyokusudia kuyakamilisha yalionekana kuwa machache. Hata hivyo, miaka hiyo inaunda hatima ya baadaye kwa sababu kiongozi anakuja kutokea kuwa aina ya mtu ambaye alikuwa anatakiwa awe kama alivyo. Kiongozi aliye kijana anapaswa atumie nyakati zilizopo za matatizo na kuchanganyikiwa katika kuijenga tabia yake.

Wakati mwingine mtu aliye katika nafasi ya juu huwa anakuwa na matatizo ya tabia., lakini huwa anayapuuzia yote. Watu wanaofanya kazi kwa ajili yake wanaweza wakajifanya kwamba hawaoni matatizo ya tabia zake.

Tabia zenye mapungufu au hitilafu zinaathiri uongozi katika njia kuu mbili:

Kwanza, kama mtu anakuwa anayo tabia mbaya lakini ni mtu mwenye uwezo wa utendaji ulio na nguvu ataweza kuwaongoza watu na watu watamfuata; lakini ataongoza kufikia kwenye mwisho mbaya. Viongozi wenye nguvu, lakini wakatili kama Joseph Stalin kielelezo cha kanuni hii.

Pili, njia ambayo tabia mbaya inaweza kuathiri uongozi ni kugandamiza uwezo wa utendaji ulio na nguvu wa kiongozi. Kama mtu hana nidhamu, hawezi akaheshimu miadi zake, ni mtu asiyefuata utaratibu, mwenye tabia ya kubadilika – badilika, aliyedhurika kwa hasira na kadhalika., hawezi akakaa na wafuasi wazuri kwa muda mrefu na hawezi akapata motisha wa juhudi zilizo bora kutoka kwa mtu yeyote.

Robert Greenleaf aliandika kwamba,

Gandhi alifundisha kwamba kuna mambo saba ambayo yanaweza kutuharibu. Kwa kadri tutakavyokuwa tunajifunza haya pole pole na kwa uangalifu, tunaona kwa njia iliyo na nguvu jinsi kila jambo moja linavyowakilisha mwisho unaokamilishwa kupitia njia zisizo za kikanuni au zisizofaa.[3]

Haya ndiyo hayo mambo saba:

• Utajiri bila kufanya kazi.

• Furaha bila dhamira.

• Akili bila tabia.

• Biashara bila uadilifu.

• Sayansi bila ubinadamu.

• Ibada bila dhabihu.

• Siasa bila kanuni.

► Jadili matokeo ya kila kimojawapo katika vipengele hivi vya kushindwa.

Kiongozi mwenye tabia dhaifu anaweza kuwa mnafiki kwenye muingiliano wake wa kijamii (akijifanya rafiki mwema na mwenye kujali watu wengine), mnafiki kwenye uongozi wake wa kiroho (akijifanya mtu wa kiroho sana na wa mihemuko), aliye stadi kwenye njia za kidunia (kutafuta kuwa na hadhi za kidunia), kutawala kwa werevu au hila (kushawishi watu wafanye mambo ambayo hawangetaka wafanye kama wangeujua ukweli), mvivu kwenye majukumu yake ya huduma (kushindwa kuanzisha na kuinua viwango vya ustadi).

► Je, unajali kuhusu sifa yako? Kwa nini?

Sifa ya mtu inatokana na jinsi watu wanavyomfikiria alivyo. Tabia ya mtu ni ile asili ya ukweli aliyo nayo mtu. Wakati mwingine sifa ya mtu hutokea kuwa nzuri sana au mbaya sana kuliko tabia yake asili ya kweli.

Baadhi ya watu husema kwamba sifa siyo jambo lenye umuhimu, kwa sababu tabia tu ndiyo muhimu. Hata hivyo, sifa ni maoni ya watu dhidi ya tabia ya kiongozi. Kama watu wanafikiria kwamba tabia yake ni mbaya, hawezi akaongoza, hata kama wakifanya makosa katika maoni yao.

Kiongozi ni lazima awe mwangalifu sana kuhusiana na sifa zake. Hapaswi kuwapa watu sababu za kuwa na mashaka kuhusiana na tabia yake. Anaweza akafikiria kwamba kwa kuwa kila mtu anamwamini yeye, hakuna mtu atakayeweza kufikiria jambo lililo baya juu yake; lakini hiyo siyo kweli. Watu wengi ni wepesi kuamini shutuma kwa sababu mara nyingi walishawahi kuona na kusikia kuhusu viongozi waliotenda mambo mabaya.

Kuna maeneo mawili ambayo kiongozi anapaswa awe mwangalifu sana: (1) Utunzaji wa fedha ambao sio mali yake, na (2) Mahusiano na jinsia nyingine. Shutuma zinazohusiana na mambo haya mawili zinasambaa kwa haraka sana, ni rahisi watu kuziamini, na zinaharibu au kuvuruga heshima ya kiongozi.

Wakati Paulo alipokuwa anakusudia kuhamisha fedha kutoka kwenye kanisa moja kwenda katika kanisa lingine, aliwataka wawakilishi kutoka katika kanisa linalotoa fedha kuambatana naye. Sababu ilikuwa ilikuwa ni kudhihirisha uaminifu. Haitoshi tu kujua kwamba sisi ni waaminifu mbele za Mungu. Tunahitajika tuwe na sera ambazo zitaweza kumtambulisha kila mtu kwamba sisi ni waaminifu.

► Je, ni mambo gani ya vitendo unayoweza kuyafanya ili uweze kuwa mwangalifu katika sifa zako?

Ruhusu baadhi ya wanafunzi washirikishane kuhusu ni kwa jinsi gani wanategemea kubadilisha malengo au matendo yao kutokana na somo hili.

1. Kusadikisha ni uhakika kuhusiana na ukweli.

2. Usadikishaji wenye nguvu ni muhimu kwa uongozi wenye nguvu.

3. Uadilifu ni usadikishaji unaotumika mara kwa mara kwenye matendo na tabia.

4. Kiongozi anapaswa ajumuishe imani na maadili anayotaka watu wake wayafuate.

5. Sifa inatokana na jinsi watu wanavyokufikiria kuhusu tabia yako ilivyo.

1. Andika aya inayotoa muhtasari wa dhana ya kubadilisha maisha kutoka katika somo hili. Elezea kwa nini ni muhimu. Je, ni jambo gani zuri linaloweza kufanywa? Je, ni madhara gani yanayoweza kujitokeza kwa kutojua?

2. Elezea ni kwa jinsi gani unavyoweza kutumia kanuni zilizoko katika somo hili kwenye maisha yako mwenyewe. Je, ni kwa jinsi gani somo hili linabadilisha malengo yako? Je, ni kwa jinsi gani umejipanga kubadilisha matendo yako?

3. Fanya kukariri Taarifa Tano kwa Muhtasari zilizoko katika somo la 6. Kuwa tayari kuziandika bila ya kunakili kutoka katika kumbukumbu za ufahamu wako mwanzoni mwa kipindi kinachofuata cha darasa.