Ndoa ya Kibiblia ni kitu kizuri sana. Lakini wanandoa wanaotaka kuona uzuri wake na kuonja wema wake lazima wachunguze kile ambacho maandiko yanafundisha kuhusiana nacho, na kisha waendeleze utii katika kile watakachojifunza. Ndoa yenye kuridhisha inahitaji juhudi na kujitoa dhabihu.

Ndoa ya Kibiblia ni kwa ajili ya Ushirika

Kitabu cha Mwanzo kinaelezea uumbaji wa Mungu wa ndoa. Kila sehemu ya maelezo inatoa heshima kwa ndoa.

Bwana Mungu akasema, Si vema huyo mtu awe peke yake, nitamfanyia msaidizi wa kufanana naye” (Mwanzo 2:18).

Kama vile ambavyo Mungu ni Baba, Mwana, na Roho Mtakatifu walivyo katika ushirika, Mungu alitufanya sisi tuwe jamii. Alitufanya kwa ajili ya kuwasiliana. Alituumba kwa ajili ya urafiki wa karibu sana na ushirika wa pamoja. Mungu alisema haifai mtu kuwa peke yake!

Mungu aliuchukua ubavu kutoka kwa mwanamume na kuufanya kuwa mwanamke mzuri sana, mtu mwingine – aliyeumbwa kuwa sawa na sura ya Mungu, mwenye usawa katika thamani, lakini aliye kiumbe tofauti katika kutengenezwa – ambaye alimkamilisha mwanamume. Huyo mwanamke “huletwa kwa heshima maalumu kwa mwanamume kama uumbaji wa mwisho na mkamilifu zaidi wa Muumba.”[1]

Ndoa inapaswa kuwa muungano wenye furaha.

Wakati Adamu aliposema, “Sasa huyu ni mfupa katika mifupa yangu” (Mwanzo 2:23) alikuwa akionyesha heshima na furaha. Adamu hakusema, “Hatimaye, nimepata mtumwa! Sasa ni mtu wa kunifulia nguo, kupika chakula changu, kukanda mgongo wangu, na kufanya kazi zangu!” Hapana, Adamu alisema, “Mwishowe, nimempata msaidizi anayenikamilisha mimi!”

Ndoa inapaswa kuwa muungano wa wenza walio sawa.

... msaidizi wa kufanana naye (Mwanzo 2:18).

Mungu alimuumba mwanamke wa kumfanania na kumkamilisha mwanamume.

Mathayo Henry anatukumbusha kwamba, “Mwanamke aliumbwa kutoka katika ubavu uliotoka kwa Adamu; siyo kutoka kichwani kwake kusudi amtawale, wala kutoka katika miguu yake ili kukanyagwa naye, bali nje ya ubavu wake ili awe sawa na yeye, awe chini ya mkono wake kwa ajili ya kulindwa, na awe karibu na moyo wake kwa ajili ya kupendwa.”[2] Mwanamke hakuwa duni wala bora zaidi kuliko mwanamume, lakini alifananishwa na yeye.

Ndoa inapaswa iwe muungano wa agano.

Kwa hiyo mwanamume atamwacha baba yake na mama yake naye ataambatana na mkewe, nao watakuwa mwili mmoja (Mwanzo 2:24).

Ndoa zenye nguvu hazitegemei hisia za kimapenzi za siku zote (hisia siyo za siku zote), au raha, (ingawa katika ndoa zenye afya huleta furaha), au utimilifu wa kibinafsi (ingawa katika ndoa imara huleta utimilifu). Faida nzuri za ndoa hazisababishi ndoa imara; ni matokeo ya ndoa imara. Ndoa imeanzishwa juu ya msingi usiotikisika wa agano – mume mmoja na mke mmoja wakiwa wamejitoa kipekee kila mmoja kwa mwingine kwa maisha yao yote.

Ndoa inatakiwa iwe ya wazi, ya kuaminika, na yenye uhusiano unaokubalika — “Nao walikuwa uchi wote wawili, Adamu na mkewe, wala hawakuona haya” (Mwanzo 2:25). Kwa kuwa dhambi ilikuwa bado haijaharibu kutokuwa na hatia kwa wanandoa wa kwanza, ndoa yao ilikuwa isiyo na hukumu, isiyo na aibu, na isiyo na hofu. Agano la Jipya linatueleza kwamba, “Ndoa na iheshimiwe na watu wote, na malazi yawe safi” (Waebrania 13:4).

Ndoa yenye imara haiwezi kuwepo mahali ambapo kuna ukosefu wa usalama, kutoaminiana, kutiliwa mashaka au woga, au ambapo w anandoa hawana uhakika wa kila mmoja kujitoa kwa ajili ya mwenzake katika ndoa hiyo. Ndoa imara huhitaji ahadi ambayo itaisha pale tu ambapo mwenzi mmoja atakuwa amefariki dunia (Warumi 7:1-2).

Kusudi la Mungu ni kwamba ndoa iwe ya agano la kudumu kati ya mwanamume mmoja na mwanamke mmoja (Mathayo 19:3-6). Paulo alisema kwamba waumini hawako chini ya kifungo wakati wake zao wasioamini wanapotengana nao. (1 Wakorintho 7:15), lakini mwenzi aliyeamini hapaswi kutaka kutengana na mwenzi asiyeamini (1 Wakorintho 7:12-14, 16). Hapo awali Paulo alikuwa ameandika kwamba Bwana alikuwa amesema jambo linalofanana: Watu walioamini hawapaswi kuchagua kuachana/kutengana kutoka kwa wenzi wao, lakini kama wakiamua kufanya hivyo, hawapaswi kuoa au kuolewa na mtu mwingine tena (1 Wakorintho 7:10-11, Mathayo 5:31-32, Mathayo 19:9).

Upendo wa agano ni wa kujitoa kabisa, ni wa heshima, na wenye kupendeza hata wakati ambapo uhusiano uko kwenye matatizo (1 Wakorintho 13). Ahadi dhaifu husababisha juhudi zisizo thabiti, kukosa muungano wa kihisia, kujiondoa, na majaribu.

Mume anaonyesha upendo wa agano anapokataa kukata tamaa kwa mke wake hata anapokuwa hajali, hana heshima, au anaumwa. Mke anaishi katika upendo wa agano wakati anapochagua kuheshimu na kumtii mumewe, kwa ajili ya Kristo, hata wakati ambapo mume wake hampendi.

Upendo wake unamfanya mkewe amuheshimu, na heshima yake inamfanya mumewe ampende zaidi. Kwa pamoja, wanazidi kuimarika na kukua katika uhusiano wao!

► Je, ni matatizo gani hutokea ikiwa watu watafunga ndoa huku wakiwa wanafikiria kwamba wanaweza kubadilisha maamuzi yao baadaye kama watakuwa hawana furaha na ndoa yao? Je, kujitolea kwa ukamilifu kunaleta tofauti gani ikiwa mtu anaamini kwamba ndoa ni ya kudumu?

Ndoa Ya Kibiblia ni Mahali Pa Utimilifu wa Mapenzi na Kuzaa

Mungu alifanya tendo la ndoa liwe la kufurahisha kabisa na lenye nguvu ya kipekee. Ni tendo linalokusudiwa kuleta umoja kimwili, kihisia, na kiroho. Maisha ya tendo la ndoa lenye afya siyo tu kusisimua na kuleta umoja, lakini linafanya uhusiano kunawiri. Kwa wale wanaotaka kufuata maadili ya kibiblia katika tendo la kujamiiana, tendo la ndoa ni zawadi kutoka kwa Mungu iliyotolewa kwa ajili ya kufurahia kikamilifu ndani ya ndoa.[3]

► Wanafunzi wanapaswa wasome 1 Wakorintho 7:1-5 na Waebrania 13:4 kwa ajili ya kikundi.

Kwenye aya za 1 Wakorintho tunaambiwa kwamba kusudi moja la ndoa ni kuridhishana katika matamanio ya kujamiiana. Mume na mke kila mmoja amejitoa kwa ajili ya mwenzake na wameachana na madai yao ya umiliki wa miili yao kwamba ni mali yao wenyewe. Hiyo inamaanisha kwamba mtu aliyeko kwenye ndoa asitegemee kujihusisha na kujamiiana tu kwa wakati anaouchagua yeye lakini pia anatakiwa aweze kuitikia tamaa ya mwenzi wake wa ndoa. Mistari hiyo haifundishi kwamba mtu anaweza kulazimisha kutimiziwa mahitaji yake bila ridhaa ya mwenzi wake. Badala yake, inahimiza kila mmoja kuzingatia na kujibu mahitaji ya mwenzake kwa upendo na heshima.

Kifungu hiki kinatueleza kwamba watu walioko kwenye ndoa hawapaswi kumnyima mwenzake fadhila hii. Kipindi kifupi cha kuacha kujamiiana kukiambatana na kufunga kwa maombi ni halali, lakini utengano wa muda mrefu utasababisha majaribu kwa sababu ya matamanio yasiyoridhika.

Wakati mwingine wanandoa huchagua wenyewe kutenganishwa kwa miezi kadhaa au zaidi kwa sababu mtu huenda kazini au kusoma mahali pa mbali. Kabla ya kufanya uamuzi kama huo, wanapaswa kuzingatia kama mpango wao huo unalingana na mpango wa Mungu au la. Wanaweza kupata matatizo kwa sababu ya kutengana kwao kwa muda mrefu.

Watu wengine huamua kuishi bila watoto, lakini Biblia inafundisha kwamba Mungu husherehekea wazazi wanapokuwa na watoto wanaomcha (Malaki 2:15). Ni jambo la muhimu kutambua kwamba siyo uzazi tu Mungu anaoutaka, bali watoto wanaomcha Mungu. Wazazi wameitwa na Mungu kuwafundisha watoto wao kumfuata Kristo.

Ndoa ya Kikristo ni kwa ajili ya Kristo

► Wanafunzi wanapaswa wasome 1 Petro 3:1-7 na Waefeso 5:22-33 kwa ajili ya kikundi. Kikundi kitapaswa kiweke vifungu hivi wazi kwa ajili ya kuvifanyia kazi wakati wa majadiliano haya.

Katika Waefeso 5:30-32, Roho Mtakatifu wa Mungu anafunua kwa undani zaidi maana ya ndoa, iliyofichwa hadi Yesu atakapokuja. Ndoa ni kivuli cha kidunia – kuakisi – uhusiano kati ya Yesu Kristo na Kanisa.

Paulo anaianza sehemu hii kwa kuwahimiza waumini wajazwe na Roho (Waefeso 5:18). Ni katika muktadha huu ndipo anapotoa maelekezo yafuatayo kuhusiana na ndoa.

Bibi-harusi aliyejazwa na Roho atajinyenyekeza kwa bwana-harusi wake (“kichwa chake”) katika Bwana, kama jinsi ambavyo waumini hujinyenyekesha kwa Yesu (Waefeso 5:24, 32; ona pia 1 Petro 3:1). Hii ndiyo njia ambayo bibi-harusi anaweza kuonyesha heshima kwa Yesu na kwa mume wake. Mke anapaswa akubaliane na uongozi wa mume wake hata kama mume siyo mtu aliyeamini/aliyeokoka. Ikiwa atafanya hivyo, mume wake ambaye hajaokoka ana uwezekano mkubwa wa kuokoka.

Ni muhimu sana kwa kila mke kuwa na Bwana kwenye akili katika utii wake. Ni kwake na kwa ajili yake kwamba ananyenyekea na siyo kwa ajili ya mume wake. Jicho lake linamwangalia Yesu, ambaye peke hajawahi kuwa na makosa. Mke kujitiisha kwa hiari kwa ajili ya mume wake ni kitendo cha ibada kwa Yesu. Utii wa Kibiblia, kama vile upendo, hauwezi kuwa wa kulazimishwa (Waefeso 5:33). Utii wa Kibiblia ni zawadi ambayo wake huwapa waume zao kwa heshima kuu kama kwa Yesu.[4]

Kujitoa kwa mke kwa ajili ya mumewe ni tendo la heshima (Waefeso 5:33) kwake, kama sehemu ya maisha yaliojazwa na Roho (Waefeso 5:18-21). Heshima hii inayotoka katika roho ya upole na utulivu ni ya thamani sana mbele za Mungu (1 Petro 3:4).

Bwana-harusi aliyejazwa na Roho atampenda bibi-harusi wake kama vile Yesu alivyolipenda Kanisa lake (Waefeso 5:25). Bwana harusi ni lazima ampende mke wake kama anavyoupenda mwili wake mwenyewe (Waefeso 5:28-29). Ni lazima kujidhabihu kwa kujazwa na Roho kama vile Yesu alivyodhihirisha kwa kanisa lake wakati alipojitoa kwa ajili yake. Hiki ndicho kitendo chake cha kujisalimisha kwa Mungu (Waefeso 5:21).

Mtoa maoni mmoja aliliweka jambo hili kama ifuatavyo:

Kama Yesu alivyojitoa kufa msalabani ili kuokoa kanisa, vivyo hivyo tunapaswa kuwa tayari kujinyima na kuvumilia [kazi ngumu na matatizo], ili tuweze kuleta furaha kwa mke. Ni wajibu wa mume [kufanya kazi kwa bidii] kumuhudumia; kukidhi mahitaji yake; kujinyima raha na mapumziko, ikibidi, ili kumtunza anapokuwa mgonjwa; kumlinda mbele ya hatari; kumtetea anapokuwa [katika hali ya hatari]; kuvumilia tabia yake anapokuwa na hasira; kushikamana naye anapojaribu kumsukumia mbali; kuomba naye anapokuwa na matatizo ya kiroho; na kuwa tayari kufa ili kumuokoa. Kwa nini isiwe hivyo? Ikiwa watakuwa katika ajali ya meli, na kuna ubao mmoja tu wa kuokoa maisha, je, haipaswi awe tayari kumweka mke wake juu yake, na kuhakikisha usalama wake kwa gharama yoyote kwake mwenyewe? Lakini kuna zaidi… mume anapaswa kuhisi kuwa lengo kuu la maisha yake ni kutafuta wokovu wa mke wake. Anapaswa kumpatia yote anayohitaji kwa ajili ya roho yake… Na anapaswa kuwa mfano; kumpa ushauri ikiwa anahitaji ushauri; na kuifanya njia ya wokovu iwe rahisi kwake iwezekanavyo. Ikiwa mume ana Roho na kujikana nafsi kama Mwokozi, hataona dhabihu yoyote kuwa kubwa sana ikiwa inaweza kuendeleza wokovu wa familia yake.[5]

Bwana harusi anapaswa atafute usafi wa bibi harusi wake kama ambavyo Kristo alimtaka bibi harusi wake, yaani Kanisa (Waefeso 5:26-27).

Katika 1 Petro 3:7 panasema kwamba mume anapaswa aishi na mke wake kwa njia ya kuelewana, ikimaanisha kwamba atapaswa afanye kila linalowezekana katika kumwelewa mke wake. Anapaswa kumsoma ili aweze kuelewa mahitaji yake. Katika aya hii, mwanamke anaitwa “chombo kidhaifu.” Mke anahitaji kuzingatiwa na mume wake. Anapaswa amlinde siyo tu kwenye madhara ya kimwili, lakini pia kutoka katika wasiwasi na mhemuko unaotokana na msongo wa mambo.

Mume anapaswa kutoa kila njia muhimu itakayohitajika kwa ajili ya kumstawisha mke wake; uaminifu, upendo usiokuwa na masharti, ufahamu/uelewa, ushauri, kufundisha, na huruma.

Inapotokea mume kutendea mke wake kwa upendo kama huu, atalipwa kwa furaha. Paulo anasema kwamba, “Ampendaye mkewe hujipenda mwenyewe” (Waefeso 5:28). Waume wanaowapenda wake zao kwa njia hii ya kujidhabihu watalipwa zaidi na Bwana, na uwezekano mkubwa ni kwa heshima, upendo na uaminifu wa mke wake.

► Je, ni mambo gani mahususi ambayo mume anapaswa kuyafanya ili kutoa msaada wa kiroho kwa mke wake?

Ni muhimu kukumbuka jinsi maagizo katika mistari hii yanavyotolewa. Mume hakuagizwa kutumia mamlaka kwa nguvu juu ya mke wake. Ingawa mke ameagizwa kumtii mumewe, mume hakuambiwa amfanye mkewe kumtii kwa kulazimisha.

Kipaumbele cha mume hakipaswi kiwe ni kudumisha mamlaka yake bali kutoa utunzaji wa upendo. Kipaumbele cha mke hakipaswi kiwe ni kudai matunzo kwa ajili yake mwenyewe bali kumheshimu mume wake.

Mtume Petro anamuonya mume kwamba maombi yake yatazuiliwa kama hatachukua jukumu la kumtunza mke wake inavyostahili. Kutokana na maneno ya Paulo na Petro, tunaweza kuona kwamba mume ambaye hamjali mke wake kama ambavyo ingetakiwa afanye atakuwa pia hampendi Mungu kama inavyotakiwa iwe. Mwanamke ambaye hawezi kumheshimu mume wake anakuwa pia hamheshimu Mungu kama ambavyo ingepaswa iwe. Tabia zetu kwenye ndoa zinaathiri uhusiano wetu na Mungu.

[1]Charles Ellicot, ed., Ellicot’s Commentary for English Readers. (Maelezo katika Mwanzo 2:22). Yamepakuliwa kutoka https://biblehub.com/genesis/2-22.htm#commentary Desemba 29, 2020.

[2]Mathayo Henry, Mathayo Henry’s Commentary on the Whole Bible. (Maelezo katika Mwanzo 2:21-25). Yamepakuliwa kutoka https://studylight.org/commentaries/eng/mhm/Mwanzo-2.html Julai 31, 2023.

[3]“Spiritual Health and Porn Addiction,” retrieved from
https://thefreedomfight.org/health/porn-addiction-and-spiritual-health/ on Julai 31, 2023.

[4]Kwa ajili ya uchunguzi zaidi wa mada ya uwasilishaji wa Biblia, ona Somo la 10 la Malezi ya Kiroho, linalopatikana kutoka Shepherds Global Classroom.

[5]Albert Barnes, Barnes' Notes on the Whole Bible. (Notes on Waefeso 5:25). Retrieved from https://studylight.org/commentaries/eng/bnb/Waefeso-5.html on Julai 31, 2023.